Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.2011, Blaðsíða 22

22 | Erlent 14.–16. janúar 2011 Helgarblað
Um þessar mundir er réttað yfir 10
sómölskum sjóræningjum í Ham-
borg í Þýskalandi. Í apríl í fyrra
gerðu sjóræningjarnir tilraun til að
ræna þýsku flutningaskipi á Ind-
landshafi. Þeir gengu hins veg-
ar í gildru, áhöfnin hafði búist við
þeim og um leið og sjóræningjarn-
ir stigu um borð kom hollensk her-
þyrla aðvífandi. Þar sem flutninga-
skipið, sem heitir Taipan, er gert
út frá Hamborg var ákveðið að sjó-
ræningjarnir yrðu dregnir þar fyrir
dóm.
Í vikunni voru haldnar vitna-
leiðslur tveggja sjóræningjanna,
en vitnisburður þeirra vakti mikla
athygli í Þýskalandi. Er þar lýst
vægast sagt ömurlegum aðstæð-
um hinna ákærðu í Sómalíu, sem
er eitt hættulegasta land veraldar
í dag – stjórnlaust ríki án nokkurr-
ar löggæslu þar sem glæpagengi
og stríðsherrar ráða lögum og lof-
um. Þýska fréttablaðið Der Spiegel
greindi frá þessu.
Rændi skipum fyrir rændan
son
Annar hinna grunuðu, Hussein
Carab M., byrjaði vitnisburð sinn á
að þakka viðstöddum fyrir að hlusta
á harmsögu ævi sinnar. Sagði hann
að þegar hann var aðeins sex ára
hefðu foreldrar hans fallið í hand-
sprengjuárás á meðan borgara-
styrjöld geisaði í Sómalíu. Hann
hefði því alist upp aleinn og yfirgef-
inn án nokkurrar umhyggju. Carab
segist þess vegna hafa áttað sig á
mikilvægi þess að vera til staðar
sem foreldri þegar hann varð sjálfur
faðir. Hann hafi hins vegar skuldað
manni nokkrum því sem nemur um
150 þúsundum króna. Maðurinn
sem Carab skuldaði taldi sig greini-
lega vanta tryggingu fyrir því að
skuldin yrði greidd. Hann rændi því
syni Carabs og hélt honum í gísl-
ingu. Carab sagði í vitnaleiðslum
að hefði ætlað að nota tekjur sínar
af skips- og mannránum á sjó til að
greiða skuld sína og endurheimta
son sinn. Tilraunin til að ræna Ta-
ipan hefði verið í fyrsta sinn sem
hann hefði komið nálægt sjóráni.
Carab sagðist því ekkert vita um
örlög sonar síns, sem gerði hann
sjálfan þunglyndan og lystarlaus-
an. Hann sagðist meira að segja
hafa gefið starfsmönnum réttarins
nafnið á manninum sem rændi syni
hans, en ekkert hefði verið aðhafst
í málinu. Hann spurði jafnframt
hvort hann mætti ekki hringja eitt
símtal til að spyrjast fyrir um örlög
sonar síns. Carab lauk máli sínu
með því að segjast vera „... innilega
sorgmæddur og óviss um hvern-
ig ætti að horfa fram á veginn,“ um
leið og hann brast í grát.
Ekki viss um eigin aldur
Hinn sjórænginn sem mætti í vitna-
leiðslur var Abdi Yussuf K., sem
treysti sér reyndar ekki til að tala
sjálfur. Lögfræðingur hans, Jan-
Henrik Heinz, flutti fyrir hann yfir-
lýsingu sem þeir höfðu komið sér
saman um. Mál Yussufs hefur vak-
ið athygli sökum þess að hann hefur
frá byrjun haldið því fram að hann
sé aðeins tvítugur að aldri. Lög-
spekingar slá því föstu að það sé til
þess eins að dómarar í málinu sýni
Yussuf vægð vegna ungs aldurs.
Aldur Yussufs var hins vegar
dreginn í efa. Nú, eftir nákvæmar
rannsóknir þriggja lækna og rönt-
genmyndatökur af tönnum, við-
beini og handarbeini, hefur verið
staðfest að Yussuf er talsvert eldri
en hann segist vera. Hann sé að
minnsta kosti þrítugur og gæti verið
allt að fertugur. Yussuf bað lögfræð-
ing sinn um að útskýra fyrir réttin-
um að hann vissi einfaldlega ekki
hvað hann væri gamall. „Eftir að
ég hef verið skoðaður held ég ekki
lengur að ég sé tvítugur. Ég treysti
niðurstöðum læknanna.“
Varð að vinna fyrir sér
Samkvæmt yfirlýsingu Yussufs á
hann tvær eiginkonur og fimm
dætur heima í Sómalíu. Hann hafi
áður unnið fyrir sér sem sjómaður
en eftir að fiskistofnar urðu sífellt
minni hafi hann ekki getað séð fyr-
ir fjölskyldu sinni sem sjómaður.
Hann gerði tilraun til að finna aðra
atvinnu en það hafi ekki gengið.
Hann sagði að hann hefði oft séð
sjóræningjaskip undan ströndum
þorps síns og hefði komist í kynni
við nokkra þeirra sem þar höfðu
pláss. Var Yussuf tjáð að sjóræn-
ingjar gætu fengið á milli þrjú til
fimm þúsund bandaríkjadali fyr-
ir hverja vel heppnaða ránsferð. Í
gegnum valdamikinn mann í þorpi
sínu, sem fékk vitanlega borgað fyr-
ir ómakið var Yussuf lofað plássi á
skipinu sem réðst á Taipan-flutn-
ingaskipið.
Yussuf sagði að ekki hefðu ein-
ungis verið Sómalir um borð í skip-
inu. Þar voru einnig Indverjar, en
þeim hafði einmitt verið rænt af
öðru skipi. Til að öðlast frelsi var
Indverjunum skipað að benda
skipstjóra sjóræningjaskipsins á
bestu siglingaleiðirnar í Indlands-
hafi, þar sem líklegast væri að sjó-
ræningjarnir hittu á skip með verð-
mætan farm.
Snerti aldrei vopn
Í yfirlýsingu Yussufs sagði hann að
eina verkefni hans í ránsferðinni
hefði verið að ausa vatni úr vélbát
sem notaður var til að nálgast Tai-
pan. Frá sjóræningjaskipinu fóru
alls tíu manns, í tveimur vélbátum.
Bátarnir hefðu verið hriplekir, og
því þurft einn „ausara“ hver. Yussuf
sagði að hann hefði því aldrei ver-
ið einn af þeim sem báru vopn. Þó
vildi hann ekki nafngreina þá sem
hefðu borið vopn, þar sem hann
vildi ekki svíkja vini sína.
Eftir að vélbátar sjóræn-
ingjanna voru komnir að flutn-
ingaskipinu fóru þeir um borð og
hófu skothríð með sjálfvirkum
skotvopnum. En enginn var uppi
á þilfari, ræningjarnir gripu í tómt.
Aðeins liðu nokkrar mínútur uns
hollensk sérsveit kom á vettvang
í herþyrlu og lögðu ræningjarnir
niður vopn um leið þar sem þeir
áttuðu sig á að við ofurefli væri að
etja. Nú bíða sjóræningjarnir tíu
dóms í Þýskalandi og er alls óvíst
hvort tekið verði tillit til þeirra öm-
urlegu aðstæðna sem ríkja í Sóm-
alíu, sem virðast hafa þröngvað
þessu ömurlega lífsviðurværi upp
á sjóræningjana. Að þeirra eigin
sögn að minnsta kosti.
Björn Teitsson
blaðamaður skrifar bjorn@dv.is
n Réttarhöld eru hafin yfir tíu sómölskum sjóræningjum í Þýskalandi
n Þeir segja aðstæður í Sómalíu hafi rekið þá til að stunda sjórán
n Einn segist hafa rænt til að bjarga syni sínum frá mannræningjum
Sjóræningjar Segja
harmSögur Sínar
Vaxandi vandamál
Mjög fór að bera á sjóránum af hendi
sómalskra skipa á Indlandshafi árið 2005.
Á árunum 2008-2010 jókst tíðni sjórána
umtalsvert, svo mikið að alþjóðasamfélag-
ið fann sig loks knúið til að auka viðbúnað á
svæðinu. Tilgangur sjóránanna er að ræna
bæði áhöfn og skipsfarmi, sé hann fyrir
hendi. Því næst er krafist lausnargjalds fyrir
áhöfnina og farmurinn er seldur á svörtum
markaði.
Um þessar mundir eru siglir alþjóðlegur herskipafloti um Indlandshaf til verndar
flutningaskipum á svæðinu. Kaldhæðnislega er farmur flutningaskipanna oftar en ekki
með matar-eða lyfjabirgðir um borð, sem eru einmitt ætlaðar Sómölum. Sómalía er eitt
fátækasta land veraldar og geisar þar stríð á götum úti. Ættbálka- og trúarbragðadeilur
hafa skilið eftir sig þúsundir fórnarlamba á undanförnum árum. Þrátt fyrir aukna
þróunaraðstoð í formi peninga til stjórnvalda í Sómalíu virðist það ekki bera neinn
árangur. Stríðsherrar, sem eru einnig yfirmenn sjóræningjana, eru einfaldlega valdameiri
en forseti landsins, Sharif Ahmed. Árið 2009 þáði Ahmed stuðning frá Sameinuðu
þjóðunum, bæði beinan fjárstuðning og fjölgun friðargæsluliða. Fjárstuðningurinn
hljóðaði þá upp á 230 milljónir bandaríkjadala. Talið er að stríðsherrarnir sem uppskera
mest af tekjum frá sjóránunum afli allt að 100 milljónum bandaríkjadala árlega og halda
sómölsku þjóðinni í skefjum með ógnarstjórn.
„ Calab lauk máli sínu
með því að segjast
vera „innilega sorgmæddur
og óviss um hvernig ætti að
horfa fram á veginn,“ um
leið og hann brast í grát.
Réttað yfir sjóræningjum
Þessi mynd er frá réttarhöldum
sem haldin voru í Kenýa.