Dagblaðið Vísir - DV - 14.01.2011, Blaðsíða 26

Í
gær skrifaði ég bréf til Eddu útgáfu
og sagði upp áskriftinni að Andr-
ésblöðunum. Það hefur verið
tímabært um skeið. Andrésblöð-
in, sem komið hafa á þriðjudögum
inn um lúguna, hafa síðasta misser-
ið gjarnan legið óhreyfð í ganginum
í nokkra daga áður en einhver hef-
ur haft rænu á að hirða þau upp og
lesa. Litla barnið á heimilinu er orð-
ið tæplega tólf ára boldangspiltur
sem spilar tölvuleiki bannaða innan
18 ára í frístundum sínum en hirðir
ekki lengur um ævintýri þeirra Ripp,
Rapp og Rúpp. Undir það síðasta
voru Andrésblöðin í hans augum
eingöngu tæki til að hafa það huggu-
legt undir sæng með móður sinni og
fullri skál af poppkorni, en þeir tímar
eru nú líklega liðnir. Piltur kýs nú að
lesa sjálfur á kvöldin, þegar tekst loks
að berja hann frá tölvunni, og jafnvel
skemmtilegar sögur eftir Vicar (einn
besta Andrésar-Andar höfundinn á
seinni árum) freista hans ekki lengur.
Ó, svona líður tíminn!
EKKI ALVEG FARINN
Vitaskuld mun Andrés Önd ekki
kveðja þetta heimili í einni svipan,
þótt ný blöðin hætti nú um sinn að
berast hér inn fyrir dyr. Eftir að við
höfum verið áskrifendur í næstum
20 ár, þá eru hér haugar af Andrés-
blöðum víða í geymslum og kössum,
og þau munu duga vel í nokkur ár, ef
barnabarnið, sem hér er farið að líta
reglulega í heimsókn, reynist þeg-
ar fram líða stundir vera veikt fyrir
Andrési Önd. Og Syrpur eru hér líka
í bunkum. Þær keypti ég á tímabili
af þvílíkri samviskusemi fyrir dóttur
mína að í mörg ár var ég sífellt á út-
kíkki í Kolaportinu eftir Syrpu númer
83 sem vantaði í safnið. Og var sem
eins konar helgur kaleikur á heimil-
inu – við trúðum því held ég að Syrpa
númer 83 hlyti að geyma einhverja
ótrúlega magnaða skemmtun, sem
veita myndi nýja innsýn í veröld Walt
Disneys.
Eða jafnvel veröldina okkar.
Vafalaust hefur það nú ekki ver-
ið. Sjálfsagt hefur Syrpa númer 83
bara geymt sömu sögurnar og allar
hinar Syrpurnar um Stálöndina, Jóa-
kim Aðalönd og Mikka Mús. En hafi
einhver djúpur sannleikur leynst í
henni, þá er heldur ekki víst að við
hefðum borið kennsl á hann.
Að minnsta kosti hafði í einni af
fyrstu Syrpunum, þeirri tíundu, sem
út kom árið 1995, verið að finna ná-
kvæma forspá um íslenska góðærið
og síðan hrunið – og sjálfsagt hef ég
lesið það á sínum tíma, en ekki fest
mér það í minni.
Illu heillu. Því þegar ég rakst á
Syrpu númer 10 uppi á háalofti í
fyrrasumar, þá lá við að mér rynni
kalt vatn milli skinns og hörunds.
Svo nákvæmlega var þar lýst
rússíbanareið okkar Íslendinga síð-
ustu árin.
SÍÐASTA SAGAN
Ég las söguna reyndar í eitt af síðustu
skiptunum sem sonur minn ung-
ur lét sig hafa það að láta lesa fyrir
sig Andrés Önd. Þetta var að kvöldi
menningarnætur og það var of kalt
í Reykjavík til að við nenntum út að
horfa á flugeldasýninguna. Í staðinn
las ég fyrir hann söguna um Svínsen-
bræðurna úr Syrpu númer 10.
Og þannig séð má segja að Andr-
és Önd hafi kvatt með flugeldasýn-
ingu!
Svona endursagði ég söguna sem
heitir fullu nafni „Jóakim frændi og
Svínsen-bræðurnir svikulu“.
Þrír sleipir svikahrappar koma
til Andabæjar og heillast af því hvað
íbúarnir eru „heiðvirðir, eljusamir og
sparsamir“.
„Sjáið bara!“ segir einn Svínsen-
bróðirinn. „Eins og maurar í þúfu!
Smíðandi, byggjandi, flytjandi, selj-
andi og veitandi þjónustu!“ Og ann-
ar bætir við: „Finnst ykkur ekki þessi
elja yndisleg! Hér er skapaður auður
til að safna upp og spara!“
Og þá segir sá þriðji: „Já, spara –
svo að við megum njóta!“
Ég þarf ekki að setja íslensk nöfn
útrásarvíkinga eða bankamanna á
Svínsen-bræðurna, er það nokkuð?
Nema hvað, næst er farið að lýsa
umsvifum Svínsen-bræðranna í
Andabæ. Skemmst er frá því að segja
að bræðurnir rýja alla Andabæjar-
búa inn að skinninu, enda reynast
íbúarnir hreint ekki vera svo vinnu-
samir og sparsamir sem bræðurnir
héldu fram í kaldhæðni sinni.
Þvert á móti falla íbúarnir unn-
vörpum fyrir gylliboðum hinna
svínslegu bræðra.
TIL HINNA BEISKU ENDALOKA
Eftir því sem ég las lengra fór hroll-
urinn vaxandi. Því þarna er lýst „ís-
lenska efnahagsundrinu“ eins og
það lagði sig. Frá hinu glæsta upp-
hafi til hinna beisku endaloka.
Þarna er lýst fyrirtækjavafning-
um, krosseignatengslum og stig-
hækkandi prís verðlausra fyrirtækja
með ímyndaðri sölu til skyldra aðila.
Þarna er lýst græðgi og trúgirni fólks
sem heillast af ofurlaunum fjármála-
spekúlanta “ – þessir menn hljóta
bara að vita hvað þeir eru að tala um,
úr því þeir hafa trilljón á mánuði í
laun! Þarna er lýst „sérfræðingum“
sem upp úr rennur þvílík tækniþvæla
um nýjustu fjármálaaðferðirnar með
hjálp tölvunnar að enginn skilur orð,
en allir halda að þetta hljóti að vera
„tær snilld“.
Og yfirvöldin láta allt viðgangast.
Meira að segja Jóakim Aðalönd læt-
ur blekkjast. Þarna er lýst fólki sem
selur eigur sínar til að leggja inn í
fyrirtæki sem reynast svo vera tómar
blekkingarmyllur. Þarna er lýst heilu
samfélagi sem brátt pípir á alla raun-
verulega verðmætasköpun og allt
heiðarlegt starf, því allir eiga að verða
ríkir á því einu að eiga pening í fyr-
irtækjum Svínsen-bræðra og horfa á
vextina hrannast upp. Þarna er lýst
glæsilífi á gullhúðuðum snekkjum í
Karíbahafinu.
Og þarna er lýst Icesave. Já, Icesa-
ve!
HRUNIÐ Í ANDABÆ
Þarna er svo lýst hruninu í Andabæ/
Íslandi. Þarna er lýst undruninni og
óttanum hjá venjulegu fólki þeg-
ar allt reynist vera úthugsuð spila-
borg svikahrappa. Og tilraunum til
að horfast ekki í augu við að jafnt
almenningur sem yfirvöld höfðu
látið blekkjast, bæði af græðgi og
fíflskap. Síðan doðanum sem gerir
menn veika fyrir billegum lausnum
kjaftaska til að hreinsa sig af hrun-
inu. Reiðinni er lýst, og tilraunum
til að skipa sér í flokka til að vinna
bug á vonleysinu, og endurheimta
glataðar eigur. Þetta var eiginlega
býsna óþægileg lesning. Því þetta
var svo nákvæm lýsing á „góðæri“
Davíðstímans og svo hruninu.
Menn hafa stundum deilt um
það hvort fólk hefði átt að geta séð
hrunið fyrir. Já, greinilega. Það hefði
dugað að lesa þessa sögu um Andr-
és Önd frá 1995. Þá hefðu menn
þekkt öll merki um innantóma bólu
jafnóðum og þau komu fram.
Og merki um svik og pretti, og
þó einkum og sér í lagi sjálfsblekk-
ingar.
En sjálfsagt las ég þessa sögu
á sínum tíma, en hafði svo öllu
gleymt þegar menn hófust handa
um að græða á daginn og grilla á
kvöldin.
Því er svo sem ekki að vita nema
ég sé að svipta sjálfan mig einhverj-
um marktækum spádómum um
samfélag framtíðarinnar með því
að hætta að kaupa Andrés Önd. En
það verður að hafa það – ég þakka
Andrési samfylgdina öll þessi ár!
Ég fékk eyðni þegar ég var 23 ára. Eða, það er að segja, ég hélt að ég væri kominn með eyðni og
fór alla leið með þá hugsun mína. Að
fara alla leið með þá hugsun að mað-
ur hafi fengið eyðni þýðir að maður
endar einhvers staðar dauður. Það
er að minnsta kosti almennur skiln-
ingur fólks á afleiðingum þess að fá
eyðni: Viðkomandi deyr því það er
engin lækning til við eyðni, aðeins
ráðstafanir til að stemma stigu við af-
leiðingum sjúkdómsins tímabundið.
Ég endaði, sem sagt, dauður í huga
mér.
Ég var búsettur í háskólaborg-inni Salamanca á Spáni. Árið var 2003. Það var sumar og hita-
stækja í lofti. Salamanca er fremur
djúpt inni í landinu miðju og borg-
in nýtur ekki hafgolunnar frá sjónum
til að draga úr svækjunni yfir sum-
artímann. Á sumrin verður nánast
óbærilega heitt í borginni en á vet-
urna getur kuldinn farið langt niður
fyrir frostmark. Hitinn þetta sumar
var svo truflandi að ég átti erfitt með
að einbeita mér að nokkrum sköp-
uðum hlut.
Í hitanum einn daginn fór ég á int-
ernetkaffihúsið sem var steinsnar
frá íbúðinni minni. Ég var ekki með
internetið í íbúðinni minni og fór
því alloft á kaffihúsið. Þegar ég opn-
aði tölvupóstinn minn beið mín þar
póstur á ensku frá netfangi í Kenn-
araháskóla Íslands.
Í póstinum stóð á ensku: „You have got the virus,“ og ekkert annað. Mér fannst þetta svo skrítið: Af
hverju var einhver Íslendingur að
skrifa mér tölvupóst til að segja mér
þetta? Hvað var viðkomandi eigin-
lega að meina með þessu? Ég taldi
mig ekki þekkja neinn í Kennara-
háskóla Íslands sem bæri nafn með
þessum upphafsstöfum, KHG, HGK
eða eitthvað slíkt. Ég velti þessu fyr-
ir mér í dálitla stund en lokaði svo
pósthólfinu mínu, slökkti á tölvunni
og fór aftur út í hitann áleiðis að
íbúðinni minni.
Ég gat ekki hætt að hugsa um tölvupóstinn. Þegar hugsan-ir mínar um merkingu þessar-
ar setningar bættust við hitasvækj-
una var mér með öllu ómögulegt að
öðlast hugarró eða einbeita mér að
einhverju sem dreift gæti huga mín-
um frá þessum tölvupósti. Ég var við-
þolslaus inni í herberginu. Hvaða
manneskja var þetta sem sendi mér
slíkan dóm að ég væri sýktur af vír-
usi? Smám saman áttaði ég mig
á boðskapnum: Þetta var einhver
manneskja sem þekkti einhvern
sem ég þekkti sem var að segja mér
undir rós að ég væri með HIV-vír-
usinn. Það hreinlega hlaut að vera.
Hvað annað gat þetta þýtt? Ég fór
með þessa hugsun svo langt að ég sá
fyrir mér öll næstu og síðustu skref-
in í lífi mínu. Hvernig ég ætlaði að
hringja í foreldra mína og segja þeim
frá dauðadómnum, hvernig ég ætl-
aði að fara frá Spáni við fyrsta tæki-
færi og verja síðustu mánuðum eða
árum mínum í ferðalög um heim-
inn, sjá staði sem ég hafði aldrei séð
og myndi aldrei sjá eftir að lokakall
mitt kæmi. Þeim mun meira sem ég
hugsaði um þetta þeim mun örugg-
ari var ég um að ályktun mín væri
rétt. Svona var þetta bara: Ég var því
sem næst dauður.
En ég ákvað nú samt – þrátt fyrir þessa vissu mína – að fara aft-ur á kaffihúsið og finna nafn-
ið á manneskjunni sem sendi mér
póstinn og fá það staðfest end-
anlega sem ég þá þegar vissi fyr-
ir víst. Ég fann nafnið á internet-
inu út frá netfangi manneskjunnar,
fann símanúmerið hennar í síma-
skránni og fór aftur upp í íbúðina
mína. Þetta var stúlka á aldur við
mig. Ég hringdi í hana, hún svaraði
og ég kynnti mig sem manninn sem
hún hafði sent tölvupóst nokkrum
tímum áður. Í ljós kom að stúlkan
kannaðist ekkert við mig og þver-
tók fyrir að hafa sent mér tölvupóst.
„Heldur þú að þetta hafi ekki bara
verið tölvuvírus?“ sagði hún við mig
þegar ég lýsti tölvupóstinum fyrir
henni. Og þá – loksins, loksins, loks-
ins – kviknaði eitthvert
smá ljós í kollinum
á mér eftir hugvillu
og ranghugmyndir
þess tíma sem leið
frá því ég las tölvu-
póstinn og þar til ég
tók upp símtólið til
að fá staðfestingu á
því sem ég hélt að ég
vissi. Tölvuvírus, sem
orsakaði sendingu á
ruslpósti á ensku frá
íslensku netfangi og
til mín þar sem ég
var staddur á Spáni,
hafði í höfðinu á mér
orðið að HIV-vírus-
num, eyðni og ótíma-
bærum dauða mín-
um.
26 | Umræða 14.–16. janúar 2011 Helgarblað
Helgarpistill
Ingi F.
Vilhjálmsson
Trésmiðjan
Illugi
Jökulsson
Þegar ég
fékk eyðni
Andrés Önd er ekki alltaf talinn merkilegar bókmenntir, en þó telja margir víst að rómuð
saga eftir Don Rosa hafi orðið Christopher Nolan að yrkisefni þegar hann skrifaði handrit
sitt að hinni frægu kvikmynd Inception. Sumir fullyrða jafnvel að Nolan hafi beinlínis
stolið plottinu frá Andrési. Lesa má söguna um Andrés á netinu, hér:
disneycomics.free.fr/Ducks/Rosa/show.php?num=1&loc=D2002-033&s=date
Andrés innblástur að Inception
Andrés og Svínsen-
bræðurnir kvaddir