Dagblaðið Vísir - DV - 01.06.2012, Blaðsíða 8

8 Fréttir 1.–3. júní 2012 Helgarblað
A
rður útgerðarfélagsins
Samherja af veiðum verk­
smiðjutogara félagsins við
Afríku er ekki skattlagður á
Miðjarðarhafseyjunni Kýp­
ur. Arðgreiðslur erlendra eignar­
haldsfélaga þar í landi eru ekki
skattskyldar og skipafélög á Kýpur
þurfa heldur ekki að greiða skatt þar
í landi. Þetta kemur fram í yfirliti um
skattaumhverfið á Kýpur sem end­
urskoðendaskrifstofan Deloitte hef­
ur unnið sem aðgengilegt er á vef­
síðu fyrirtækisins. Á milli 30 og 40
prósent af heildartekjum Samherja,
rúmlega 20 milljarðar króna, eru til­
komin vegna veiða fyrirtækisins í
Afríku.
Líkt og komið hefur fram í DV á
Samherji íslenska dótturfélagið Pol­
aris Seafood sem heldur utan um
eignarhaldið á tveimur kýpverskum
félögum, Fidelity Bond Investments
og Miginato Holdings Limited, sem
aftur halda utan um útgerðina í
Afríku. Í lok árs 2010 voru eignar­
hlutirnir í þessum tveimur dóttur­
félögum metnir á rúmlega 71 millj­
ón dollara, rúmlega átta milljarða
króna, eða nærri þriðjung af heild­
areignum Polaris. Heildareignir
Polaris námu þá tæplega 255 millj­
ónum dollara.
Erlend félög borga ekki skatt
Í yfirliti Deloitte kemur fram að tekjur
og arður af starfsemi fyrirtækja utan
Kýpur sem eru í eigu eignarhalds­
félaga þar í landi séu undanþegin frá
skatti. Í yfirlitinu segir að allar tekjur
og allur arður sem tilkominn er með
þessum hætti séu undanþeginn
skatti. Tekjuskattur á fyrirtæki nem­
ur almennt 10 prósentum á Kýpur
en þetta á ekki við þegar tekjur fyrir­
tækisins eru tilkomnar í öðru landi.
Orðrétt segir um þetta í yfirlitinu þar
sem rætt er um skilyrði fyrir því að
fyrirtæki þurfi ekki að greiða skatt:
„Tekjur frá fyrirtækjum utan Kýpur.“
Sama á við um arðgreiðslur frá fyrir­
tækjum sem ekki eru skráð á Kýpur.
Þetta þýðir að Samherji hefur
ekki þurft að greiða tekjuskatt eða
skatt af arðinum sem móðurfélög
Afríkuútgerðarinnar hafa tekið við
síðastliðin ár.
17 milljarða hagnaður
Samanlagður hagnaður Polaris Sea­
food frá árinu 2007, þegar Samherji
keypti útgerðina í Afríku, nemur
tæplega 139 milljónum dollara. Mið­
að við gengi dollarans nemur þessi
upphæð tæplega 17,6 milljörðum
króna en þegar upphæðin er reiknuð
út frá gengi krónunnar í lok árs 2008
nemur hún tæplega 16,7 milljörðum
króna. Mestur var hagnaður félag­
anna tveggja árið 2008 en þá nam
hagnaður Mercury Seafood rúmlega
62 milljónum dollara, nærri 7,5 millj­
örðum króna, og hagnaður Polaris
Seafood tæplega 37 milljónum doll­
ara, um 4,4 milljörðum króna.
n Erlend fyrirtæki greiða ekki skatt á Kýpur n 17 milljarða tekjur
Hagstætt skattaumhverfi Tekjur Samherja
af veiðunum við strendur Norður-Afríku nema
um 30 til 40% af heildarveltu fyrirtækisins. Þor-
steinn Már Baldvinsson og Kristján Vilhelmsson,
eigendur Samherja, sjást hér með eigendum
Sjólaskipa sem seldu þeim Afríkuútgerðina 2007.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
Íslendingar borga í NATO
Borgum mest
í hermála-
sjóðinn
Íslendingar juku framlög sín til
Atlantshafsbandalagsins í kjölfar
þess að bandaríski herinn yfirgaf
varnarliðssvæðið á Suðurnesjum
árið 2006. Þá ákvað ríkisstjórn Sjálf­
stæðisflokks og Framsóknarflokks
að Ísland gerðist aðili að mann­
virkjasjóði NATO. Þetta kemur
fram í svari utanríkisráðuneytisins
við fyrirspurn DV um framlög Ís­
lands til bandalagsins.
Skylduframlög aðildarríkja
NATO, þar með talið Íslands,
skiptast niður á þrjá sjóði. Sjóð­
irnir sem greitt er í eru borgara­
legur sjóður (e. civil budget), her­
málasjóður (e. military budget) og
áðurnefndur mannvirkjasjóður (e.
NATO Security Investment Pro­
gramme). Þar að auki greiða að­
ildarþjóðirnar í sérstakan sjóð sem
ætlað er að standa straum af bygg­
ingu nýrra höfuðstöðva bandalags­
ins en fyrirséð er að vinnu við það
ljúki árið 2016 og þar með geti Ís­
land hætt að greiða í sjóðinn.
Þrátt fyrir að framlag Íslands til
NATO sé mikið í krónum talið er
kostnaðurinn afar lítill hluti rekstr­
arkostnaðar sambandsins í heild,
eða 0,0492 prósent af heildarfram­
lögum aðildarríkjanna. Framlagið
hækkar ekki í evrum talið á milli
ára fyrir utan leiðréttingu vegna
verðbólgu. Stærsti hluti hækkan­
anna er því vegna mikilla gengis­
breytinga. Eins og kom fram í frétt
DV frá því 24. maí síðastliðnum
hefur framlag Íslands til banda­
lagsins numið samtals 910,7 millj­
ónum króna, samkvæmt fjárlögum
og fjáraukalögum, frá árinu 2007.
Stærstur hluti framlags Ís­
lands í sjóði Atlantshafsbanda­
lagsins renna í hermálasjóðinn,
eða 48 prósent af heildarframlag­
inu. Peningarnir sem fara í þann
sjóð eru notaðir til reksturs fastra
herstjórna bandalagsins, stjórn­
stöðva fyrir aðgerðir, AWACS­rat­
sjárvéla bandalagsins, ratsjár og
fjarskipta bandalagsins og her­
stjórnartengdra stofnana sem víða
er að finna í bandalagsríkjum.
Næstmest af framlagi Íslands fer
í mannvirkjasjóðinn, eða um 43
prósent. Sá sjóður er notaður til að
fjármagna stofnkostnað og viðhald
bygginga sem Atlantshafsbanda­
lagið hefur til umráða eins og flug­
vallarmannvirki, hafnarmannvirki
og olíuleiðslur. Restin, um 9 pró­
sent, fer svo í borgaralega sjóðinn
sem stendur straum af kostnaði við
rekstur höfuðstöðva bandalagsins.
Arðurinn á kýpur
ekki skAttlAgður
10 Fréttir 16. maí 2012 Miðvikudagur
S
amanlagður hagnaður
tveggja íslenskra eignar­
haldsfélaga í eigu Samherja
sem halda utan um eignar­
hluti fyrirtækisins í útgerð­
inni Kötlu Seafood á Kanaríeyjum
nemur tæplega 139 milljónum doll­
ara. Þetta eru tölur sem fram koma
á ársreikningum eignarhaldsfélag­
anna tveggja, Mercury Seafood ehf.
og Polaris Seafood ehf., á árabilinu
2007 til 2010. Þessi tvö félög eiga
dótturfélögin Miginato Holdings og
Fidelity Bond Investments sem aftur
eru skráðir eigendur útgerðarinnar
á Kanaríeyjum. Útgerðin á Kanarí­
eyjum stundar fiskveiðar við vestur­
strönd Afríku.
Miðað við gengi dollarans um
þessar mundir nemur þessi upp­
hæð tæplega 17,6 milljörðum króna
en þegar upphæðin er reiknuð út
frá gengi krónunnar í lok árs 2008
nemur hún tæplega 16,7 milljörðum
króna. Mestur var hagnaður félag­
anna tveggja árið 2008 en þá nam
hagnaður Mercury Seafood rúmlega
62 milljónum dollara, nærri 7,5 millj­
örðum króna, og hagnaður Polaris
Seafood tæplega 37 milljónum doll­
ara, um 4,4 milljörðum króna. DV
hefur fjallað um þessa útgerð Sam­
herja í Afríku síðustu vikurnar.
Meðal þess sem komið hefur fram
í umfjöllun DV er að tekjur Samherja
af þessari útgerð nemi á milli 30 og 40
prósenta af heildartekjum félagsins.
Þetta þýðir að árið 2010 hafi tekjur
Samherja af Afríkuveiðunum numið
á bilinu 22 til 24 milljarða króna.
Hafa greitt á arð upp á tæpa
þrjá milljarða
Á tímabilinu 2007 til ársins 2010, frá
því útgerðin í Afríku var keypt, hafa
arðgreiðslur Samherja til hluthafa
sinna numið tæplega 3 milljörðum
króna. Stærstu hluthafar Samherja
eru Þorsteinn Már Baldvinsson, og
fyrrverandi eiginkona hans, og Krist­
ján Vilhelmsson. Þorsteinn á tæp 40
prósent í Samherja í gegnum eignar­
haldsfélagið Stein og Kristján á 33
prósent í fyrirtækinu. Miðað við þess­
ar tölur hafa Þorsteinn og kona hans
tekið við arði upp á meira en 1.100
milljónir króna frá árinu 2007. Þegar
tekið er mið af arðgreiðslunni til hlut­
hafa Samherja fyrir árið 2010, sem
ekki kemur fram fyrr en í ársreikningi
fyrir 2011, hækkar þessi arðgreiðsla
upp í rúmlega 1.500 milljónir króna.
Þá hefur Kristján Vilhelmsson tek­
ið við arði upp á nærri einn milljarð
króna frá Samherja frá árinu 2007.
Þessi upphæð hækkar upp í nærri
1.300 milljónir króna þegar tekið er
mið af ætlaðri arðgreiðslu ársins 2010.
16 milljarða viðskipti
Samherji keypti útgerðina, sem á
og rekur sex verksmiðjutogara sem
stunda fiskveiðar við strendur Vest­
ur­Afríku, af útgerðarfyrirtækinu
Sjólaskipum á vormánuðum 2007
fyrir um 190 milljónir evra, um 16
milljarða króna miðað við gengi
krónunnar á þeim tíma. Togararnir
veiða aðallega hestamakríl og sard­
ínu við strendur Marokkó, Máritan­
íu og Senegal. Glitnir fjármagnaði
viðskiptin að stærstu leyti. Í árs­
reikningi Samherja fyrir árið 2007
er tekið fram að kaupverð útgerðar­
innar í Afríku hafi numið rúmlega
16,5 milljörðum króna. „Fjárfesting
samstæðunnar í þessum eignar­
hlutum nam 16.528 millj. kr.“
Um þetta segir í skýrslu rannsókn­
arnefndar Alþingis þar sem vitnað
er í afgreiðslu lánanefndar Glitnis á
umsókn Samherja um fyrirgreiðslu
vegna viðskiptanna. „Samherji hf.
hefur óskað eftir brúarláni að fjár­
hæð allt að 140 m.EUR (11.700 m.kr.)
til allt að 3 mán. til kaupanna. Heild­
arvirði Sjólaskipa er 190 m.  EUR  og
hefur Samherji þegar lagt fram 50
m.EUR sem eigin fjárframlag.“
Í skýrslu rannsóknarnefndar Al­
þingis er minnst sérstaklega á það
í umfjölluninni um viðskipti Sam­
herja með útgerð Sjólaskipa að Þor­
steinn Már Baldvinsson, forstjóri
Samherja, hafi verið stjórnarformað­
ur Glitnis fyrir bankahrunið – Þor­
steinn tók við stjórnarformennsku
í bankanum í febrúar 2008. „Mesta
aukning á skuldastöðu Samherja
var við Glitni, en framkvæmdastjóri
og einn aðaleigandi Samherja,  Þor­
steinn Már Baldvinsson,  var stjórn­
arformaður bankans á þessu
tímabili.“  Glitnir var eina fjármála­
fyrirtækið sem fjármagnaði viðskipti
Samherja með útgerðina í Afríku en
auk þess lagði Samherji fram eigin­
fjárframlag til viðskiptanna.
Fjárfestingin borgað sig upp
Miðað við þessar hagnaðartölur
þessara tveggja eignarhaldsfélaga er
hagnaður Samherja af útgerðunum
við Afríkustrendur síðastliðin fimm
ár það mikill að fjárfesting fyrirtæk­
isins hefur nokkurn veginn borgað
sig upp á tímabilinu. Samherji hef­
ur getað greitt skilmerkilega og auð­
veldlega af lánunum vegna fjárfest­
ingarinnar í Afríku sökum þeirra
miklu tekna sem veiðar fyrirtækis­
ins þar hafa skapað.
Eftir bankahrunið 2008 færðust
skuldir Samherja vegna fjárfesting­
arinnar í útgerðinni í Afríku frá Glitni
og yfir til Íslandsbanka. Um þetta
segir í ársreikningi Mercury Seafood
fyrir árið 2009: „Langtímaskuldir
félagsins eru allar við Íslandsbanka
hf. samkvæmt lánasamningi þar sem
systurfélögin Polaris Seafood ehf. og
Mercury Seafood ehf. eru sameigin­
legir lántakendur.“
Lánin endurfjármögnuð
Í byrjun árs 2010 sameinuðust Merc­
ury Seafood og Polaris Seafood undir
nafni þess síðarnefnda. Félagið er
skráð fyrir eignum upp á nærri 255
milljónir dollara en á móti þeim eru
skuldir upp á rúmlega 119 milljónir
dollara. Þar af eru rúmlega 89 millj­
ónir dollara við bankastofnanir, Ís­
landsbanka. Polaris átti að greiða
rúmlega 80 milljónir dollara af þess­
um skuldum árið 2011 en miðað við
ársreikning félagsins var lán félags­
ins hjá Íslandsbanka endurfjár­
magnað til margra ára og á fyrirtæk­
ið að greiða 10 til 15 milljóna dollara
afborganir á næstu árum. Á árunum
2009 og 2010 greiddi Polaris niður
meira en 50 milljónir evra af skuld­
um sínum.
Græddu 17 milljarða
n Fjárfesting Samherja í Afríku hefur borgað sig upp n Arðgreiðslur upp á 4 milljarða
Arðgreiðslur til
hluthafa Samherja
2011
969 milljónir*
2010
769 milljónir
2009
657 milljónir
2008
922 milljónir
2007
613 milljónir
*ÆtLaður arður
Arðgreiðslur 2007 til 2011:
3.930
milljónir króna
„Langtímaskuldir
félagsins eru allar
við Íslandsbanka hf.
LÍU tók undir gagnrýni á rányrkju í Afríku
n Í september 2009 birti Landsamband ís-
lenskra útvegsmanna (LÍÚ) frétt á vefsíðu
sinni þar sem tekin var upp gagnrýni á
rányrkju Evrópusambandsins í dönsku
blaði, Arbejderen. Í blaðinu var rætt við
ráðgjafa frá Kenýa sem sagði Evrópu-
sambandið stela fiskinum í sjónum við
Afríkustrendur. Þar sem LÍU eru hags-
munasamtök útgerðarmanna hefur til-
gangur fréttarinnar líklega verið að benda
á að Evrópusambandið arðræni fátækar
þjóðir í Afríku og að sambandið myndi líka
arðræna Íslendinga ef Ísland gengi í sam-
bandið og deildi fiskimiðum sínum með
öðrum aðildarríkjum. Ekki var minnst á
veiðar Íslendinga við Afríkustrendur í frétt
LÍÚ en þeir Kristján Vilhelmsson og Þor-
steinn Már Baldvinsson hafa setið í stjórn
og varastjórn sambandsins síðastliðin
ár. Þá var heldur ekki tekið fram að hluti
af veiðum Samherja við Afríkustrendur
byggi á samningi sambandsins við einstök
Afríkuríki.
Orðrétt sagði í frétt LÍÚ: „Ráðgjafi í
sjávarútvegsmálum hjá Einingarsamtökum
Afríku ásakar Evrópusambandið um hroka
í samskiptum við Afríkuþjóðir og rányrkju
á fiskimiðum þeirra. Þetta kemur fram í við-
tali við Nancy Gitonga frá Kenýa við danska
blaðið Arbejderen í dag. Yfirskrift viðtalsins
er „Þeir stela fiskinum okkar.“
Í viðtalinu dregur Gitonga upp dökka
mynd af framferði Evrópusambandsríkja,
einkum Spánverja, Portúgala og Frakka.
Hún segir ESB árlega semja um aðgang
að fiskimiðum Afríkuríkja, einkum við
vesturströndina, gegn greiðslu. Í fæstum
tilvikum séu í samningunum nein ákvæði
um hámarksafla. Afleiðingin sé rányrkja.
Gitonga segir að veiðar Evrópusambands-
ríkjanna skapi hvorki atvinnu né tekjur fyrir
íbúa þeirra Afríkuríkja sem um ræðir. Á hinn
bóginn skapi veiðarnar stórfellt vandamál
fyrir hundruð þúsunda íbúa sem ekki geta
lengur framfleytt sér af fiskveiðum eða
afleiddum störfum af sjávarútvegi.
„Það á að heita svo að peningarnir sem
ESB greiðir fyrir aðganginn að fiskimið-
unum renni til sjómanna og annarra sem
hafa orðið illa úti vegna þessara veiða.
En raunveruleikinn er annar. Féð fer allt
til landbúnaðarmála og er aðeins dropi í
hafið,“ segir Gitonga.“
„Fjárfesting sam-
stæðunnar í
þessum eignarhlutum
nam 16.528 millj. kr.
arðbærar veiðar Forsvarsmenn Sam-
herja, Þorsteinn Már Baldvinsson, Kristján
Vilhelmsson og Eiríkur S. Jóhannsson,
ásamt forsvarsmönnum Sjólaskipa þegar
tilkynnt var um kaupin vorið 2007.
Ingi Freyr Vilhjálmsson
fréttastjóri skrifar ingi@dv.is
w
w
w
. d
v
. i
s
F r j á l s t , ó h á ð d a g b l a ð
2.–3. maí 2012 miðvikudagur/fimmtudagur
5
0
. t
b
l
.
10
2
. á
r
g
.
l
e
ið
b
. v
e
r
ð
4
2
9
k
r
.
samherji græðir á esb
n Ásakanir um rányrkju n Ofveiði við Marokkó
n Mikil leynd yfir útgerðinni n Yfir 20 milljarða tekjur
„Þeir sem
þarna vinna
eru bara ekkert að
tjá sig um það
Ólafur
ragnar
dásamar
kvÓtann
Lofræða í Brussel 4
3Aftur dreginn fyrir dóm
aron
Pálmi
ber við
sjálfsvörnn „Þennan mann verður að stoppa“
ofsagrÓði
við afríku Úr ballett í lyftingar
ÞÚ spArAr 218
ÞÚsund Á Ári
Hulda Waage ætlar að
verða sterkust 27
verktaki fer
í mál við kára
6
n skiptu gamla bílnum í grænan
Ákærður fyrir árás:
10–13
18–19
2. maí sl.
7. maí sl.
w
w
w
.d
v
.i
s
F r j á l s t , ó h á ð d a
g b l a ð 7.–8. m
aí 2012 Mánudagur/Þriðjudagur
5
2
. t
b
l
.
10
2
. á
r
g
.
l
e
ið
b
. v
e
r
ð
4
2
9
k
r
.
n Við eigum risaskip í rányrkju við Vestur-Afríku
Þátttakendur í „nýlendustefnu“
n Heimamenn á trébátum keppa við
100 manna verksmiðjutogara Íslendinga
ÍSLENSKA
ÞJÓÐIN
GRÆÐIR
Á RÁNYRKJU
LÍfEYRISSJÓÐIR oG RÍKIÐ Í AfRÍKUvEIÐUm
fEGURÐARKÓNGUR
vAR 130 KÍLÓ n „Ég varð fyrir aðkasti“
VELDU GÓÐA
SÓLARVÖRN
6
Góðæri í Eyjum
n Vantar fólk í vinnu
BAUHAUS-
ÁHRIfIN
n Vor í efnahagslífinu 2–3
HUSKY-
HUNDUR
DÚXAÐI
á hlýðniprófi
18–19
20–21
26
EBBA Í ÚTRÁS
8
n Eigendur íslenskir,
eignarhald á Tortóla,
rekstrarfélag á Jersey,
skipverjar Rússar, skipið
skráð í Belís og gert út
frá Kanaríeyjum
10–11
Fréttir 11Miðvikudagur 16. maí 2012
Þorsteinn Már
Baldvinsson
Helga S. Guðmundsdóttir
n Skráð fyrir 33 prósentum í Sam-
herja í gegnum eignarhaldsfélagið
Stein ehf.
n Steinn ehf. á helmingshlut í Fjár-
festingarfélaginu Firði ehf. sem á 12
prósent hlut í Samherja.
n 39 prósenta hlutur í Samherja:
1.533 milljóna arður frá 2007.
n Eignir Steins ehf. nema 2,9
milljörðum í ársreikningi 2009.
Kristján Vilhelmsson
n Skráður fyrir 33 prósenta hlut í
Samherja.
n Arðgreiðsla upp á tæplega 1.297
milljónir króna.
Ársreikningur Polaris Sea-
food fyrir árið 2011 liggur ekki
fyrir. DV hefur hins vegar heim-
ildir fyrir því að skuldir Samherja
við Íslandsbanka vegna fjárfest-
ingarinnar í Afríkuútgerðinni hafi
numið um 70 milljónum evra um
mitt ár í fyrra. n
Gæði skólanna endurspeglast ekki
„Þetta sýnir að nemendur úr minni skólum
og skólum úti á landi, þeir eru bara að
standa sig prýðilega í Háskóla Íslands,“
segir Ólafur Þ. Harðarson.
E
kki er marktækur munur á
einkunnum nemenda í Há-
skóla Íslands eftir því frá
hvaða framhaldsskóla þeir út-
skrifuðust. Þetta er niðurstaða
rannsókna sem gerðar hafa verið inn-
an Háskóla Íslands. Frekar var hægt
að byggja á árangri í samræmdum
prófum, meðan þau voru haldin. DV
greindi frá því á dögunum að nem-
endur sem vilja komast í eftirsótta
menntaskóla á höfuðborgarsvæð-
inu þurfa allháa meðaleinkunn til að
komast inn í þá skóla og það orðspor
hefur farið af ákveðnum framhalds-
skólum að nemendur komi betur
undirbúnir til háskólanáms hafi þeir
stundað nám í viðkomandi skóla.
„Þetta sýnir að nemendur úr
minni skólum og skólum úti á landi,
þeir eru bara að standa sig prýðilega
í Háskóla Íslands,“ segir Ólafur Þ.
Harðarson, forseti félagsvísindasviðs
Háskóla Íslands. „Svona úttektir og
rannsóknir eru gríðarlega mikilvæg-
ar til að slá á fordóma í samfélaginu,“
segir hann.
Gæði framhaldsskólanna
endurspeglast ekki
Í rannsókn sem Kristjana Stella Blön-
dal, lektor í félags- og mannvísinda-
deild, vann ásamt Jóni Torfa Jónas-
syni, forseta menntavísindasviðs
Háskóla Íslands, kemur fram að sam-
ræmd próf í íslensku sem þá voru
haldin við lok grunnskóla, hafi gefið
betri vísbendingar um líklega náms-
framvindu en það úr hvaða fram-
haldsskóla nemendur komu. Það er
að segja, að nemendur sem sýna góð-
an árangur á samræmdum prófum
eru líklegri til að sýna góðan árangur
í áframhaldandi námi, hvort sem það
er framhaldsskóli eða háskóli. Vert er
að hafa í huga að niðurstaðan er frá
árinu 2005 og var rannsóknin unnin
úr gögnum um fólk sem fæddist árið
1975.
Sýna niðurstöður könnunarinn-
ar það einnig að ef tekinn er sá hóp-
ur nemenda sem fékk einkunnir á
bilinu 7,1–8,0 í samræmdu prófi í ís-
lensku þá ræðst það ekki af þeim
framhaldsskóla sem þeir voru í
hvernig þeim gengur í háskóla. Vel-
gengni þeirra byggir á námsgetunni
og því hvernig nemandi leggur sig
fram. Meginniðurstaðan er því sú að
ekki finnst skýrt mynstur sem end-
urspeglar mismunandi gæði fram-
haldsskólanna. Hér staldra kannski
margir við og benda á að rannsóknin
endurspegli ekki endilega núverandi
skólakerfi og sé jafnvel það sem kalla
má barn síns tíma. Hins vegar styðja
nýlegar niðurstöður skýrslu kennslu-
málanefndar Háskóla Íslands við
gögnin um fólk fætt árið 1975.
Á vegum nefndarinnar hafa ver-
ið teknar saman tölur sem endur-
spegla árin 2008–2011. Af þeim er
heldur ekki hægt að sjá marktækan
mun á árangri nemenda í háskóla
eftir því í hvaða framhaldsskóla þeir
fóru. Þar eru tekin saman meðaltöl
af einkunnum nemenda í deildum
háskólans og þeim raðað eftir fram-
haldsskólum sem nemandinn stund-
aði nám við.
Skólarnir jafnir en talið var
Þegar gögnin eru skoðuð og tekið er
tillit til þess hvaða einkunnir nem-
endur voru með úr grunnskóla, kem-
ur í ljós að munurinn á milli skóla er
mun minni en almennt hefur verið
talið. Af orðspori sumra skóla mætti
ætla að nemendur þeirra væru mun
betur undirbúnir fyrir háskólanám
en nemendur annarra skóla, en sam-
kvæmt niðurstöðum rannsókna sem
gerðar hafa verið kemur í ljós að slík-
ar staðhæfingar eiga ekki við rök að
styðjast nema að litlu leyti.
„Helstu niðurstöður þessarar
skýrslu eru þær, að þrátt fyrir að það
komi fram dálítill munur eftir því
hvernig nemendum ákveðins fram-
haldsskóla vegnar í háskóla þá er
tvennt sem þarf að hafa í huga í þessu
sambandi. Annars vegar er ótrúlega
lítill munur á meðaltölunum milli
flestra skólanna, hvort sem það eru
gamlir og frægir skólar eða litlir skól-
ar úti á landi. Þarna eru birt meðal-
töl og þarna sér maður að það er ekki
mikill munur á meðaltölunum.
Hins vegar þá koma nemendur
inn í suma framhaldsskólana með
hærri einkunnir á grunnskólaprófi
en inn í aðra. Þannig að jafnvel þó að
það sé einhver munur á einkunnun-
um sem nemendurnir fá í háskóla, þá
segir það eitt og sér ekkert um gæði
framhaldsskólanna,“ segir Ólafur.
Nemendur án framhaldsskóla-
prófs standa sig vel
Ólafur bendir á að nemendur sem
hafi fengið undanþágu frá fram-
haldsskólaprófi til að stunda há-
skólanám standi sig einnig mjög vel.
Meðaleinkunn þeirra sé undir með-
altali, en þó samkeppnishæf. „Það
hefur verið sagt að þeir ráði ekki við
námið í háskólanum, en þessar tölur
sýna að mjög mörgum þeirra gengur
bara mjög vel,“ segir hann.
Ólafur varar við því að skoða töl-
urnar eftir röð, þar sem skólum er
jafnvel raðað í sæti og þá geti mun-
urinn virkað mikill, þegar aðeins
munar litlu á einkunnum. „Munur-
inn á fyrsta sæti og tuttugasta sæti
gæti verið tiltölulega lítill,“ segir
hann og þar að auki að skólinn sem
toppar í einni deild innan háskólans
geti staðið lægra í annarri. n
Framhaldsskólinn
skiptir ekki máli
n Ekki marktækur munur á einkunnum í HÍ eftir framhaldsskólum
„Svona úttektir og
rannsóknir eru gríð-
arlega mikilvægar til að slá
á fordóma í samfélaginu.
Félags-
vísindasvið
Heilbrigðis-
vísindasvið
Hugvísindasvið Mennta-
vísindasvið
Verkfræði- og
náttúruvísindasvið
Borgarholtsskóli 6,29 6,22 6,98 7,67 6,22
Fjölbrautaskóli Norðurlands vestra 6,82 6,74 6,95 7,79 6,58
Fjölbrautaskóli Snæfellinga 6,83 5,71 6,07 7,35 5,84
Flensborgarskólinn í Hafnarfirði 6,38 6,5 6,85 7,65 6,4
Framhaldsskólinn á Húsavík 6,8 6,15 7,18 7,86 6,34
Kvennaskólinn í Reykjavík 6,78 6,98 7,22 7,83 6,81
Menntaskólinn við Hamrahlíð 6,65 7,27 7,47 7,85 6,86
Menntaskólinn á Ísafirði 6,48 7,18 7,22 7,6 6,18
Menntaskólinn við Sund 6,63 6,9 7,12 7,76 6,32
Verslunarskóli Íslands 6,59 7,13 7,35 7,85 6,59
Meðaleinkunn eftir skólumÁsta Sigrún Magnúsdóttirblaðamaður skrifar asta@dv.is
Háskóli Íslands Þúsundir nemenda stunda nám við Háskóla Íslands. Ekki virðist skipta
miklu máli úr hvaða framhaldsskóla þeir koma sé litið til námsárangurs.
Vegnar meðaleinkunnir íslenskra grunnnema frá hausti 2008 til og með hausti 2011 eftir fræðasviðum. Upplýsingarnar eru fengnar úr gagnasafni Kennslusviðs Háskóla Íslands árið
2012
16. maí sl.