Dagblaðið Vísir - DV - 02.09.2011, Blaðsíða 38

38 | Minning Umsjón: Kjartan Gunnar Kjartansson kjartan@dv.is 2.–4. september 2011 Helgarblað
M
agnús Már fæddist í
Kaupmannahöfn. For­
eldrar hans voru Jónas
Magnús Lárusson, gisti­
hússtjóri á Akureyri og
síðar í Reykjavík, og Ida Maria Lárus­
son húsmóðir.
Magnús Már lauk stúdentsprófi
frá Menntaskólanum í Reykjavík 1937
en lagði síðan stund á guðfræði við
Kaupmannahafnarháskóla 1937–
38 og útskrifaðist sem cand. theol.
frá Háskóla Íslands 1942. Hann var
prestur í Breiðabólstaðarprestakalli
á Skógarströnd 1941, stundakennari
við Menntaskólann á Akureyri 1941–
42 og prestur á Skútustöðum 1944–
49. Magnús Már hóf kennslu við guð­
fræðideild Háskóla Íslands 1949 og
var skipaður prófessor við deildina
1953. Hann kenndi einnig við sagn­
fræðideild Háskóla Íslands og var
skipaður prófessor í sagnfræði 1968.
Árið 1969 var hann kjörinn háskóla­
rektor og gegndi því embætti til 1973.
Til er fræg fréttaljósmynd af Magn­
úsi Má er handritin komu heim er
hann tekur við Flateyjarbók úr hönd­
um Gylfa Þ. Gíslasonar sem þá var
menntamálaráðherra.
Magnús Már sat í ritstjórn Kultur­
historisk Leksikon for Nordisk
Middelalder frá upphafi til loka útgáf­
unnar, en hún er 22 bindi. Hann var
skipaður í Skálholtsnefnd og var einn
til umsjónar með verkum þar 1957–
63, í umboði ráðherra. Magnús Már
sat í stjórn Hins íslenska Biblíufélags
1948–64, var forseti guðfræðideildar í
nokkur ár, sat á kirkjuþingi í fjögur ár
og var um tíma í stjórn Prestafélags
Íslands. Þá var hann varaformaður
Hins íslenska fornleifafélags 1961–86,
sat í mörg ár í Örnefnanefnd og var í
nokkur ár formaður bókasafnsnefnd­
ar Háskóla Íslands. Hann sat í sameig­
inlegri nefnd Dana og Íslendinga um
málefni Stofnunar Árna Magnússon­
ar (Árnanefnd) 1970–75 og var í fjögur
ár formaður Stofnunar Árna Magnús­
sonar á Íslandi.
Magnús Már var heiðursdoktor við
lagadeild Lundarháskóla og við guð­
fræðideild Háskóla Íslands.
B
essi fæddist í Reykjavík og
ólst þar upp í Skerjafirði og
í Kleppsholtinu. Foreldrar
hans voru hjónin Bjarni Sig­
mundsson bílstjóri og Guð­
rún Snorradóttir húsmóðir.
Bessi lauk verslunarskólaprófi
1949, var í námi í Leiklistarskóla Lár­
usar Pálssonar 1949–50 og var í fyrsta
árgangi Leiklistarskóla Þjóðleikhúss­
ins 1950–52.
Hann var fastur leikari í Þjóðleik­
húsinu frá 1952 en gestaleikari með
Leikfélagi Hafnarfjarðar 1953, og lék í
Húrra, krakki, með Leikfélagi Reykja­
víkur í Austurbæjarbíói. Þá skemmti
hann með Sumargleðinni 1971–86 og
með leikflokknum Lillý verður léttari
1973–74. Hann skemmti með Gunnari
Eyjólfssyni á árunum 1955–70 og stóð
fyrir útgáfu á barnaleikritum, lesnum
barnasögum og ýmsu skemmtiefni á
hljómplötum og snældum.
Bessi var án efa einn allra vinsæl­
asti gamanleikari þjóðarinnar um
miðbik síðustu aldar og fram til 1980.
Meðal þekktustu hlutverka hans eru
Jónatan (1960) og Kasper (1974) í
Kardimommubænum; Mikki refur
í Dýrunum í Hálsaskógi; Aldinbor­
inn í Ferðinni til tunglsins; Gvend­
ur í Skugga­Sveini, Palvek og Kova­
rik í Góða dátanum Svejk; Hrólfur í
Hrólfi; Peter í Hunangsilmi; Gvendur
snemmbæri í Nýársnóttinni; prinsinn
í Hvað varstu að gera í nótt?; Argan í
Ímyndunarveikinni; George í Á sama
tíma að ári; Harpagon í Aurasálinni;
Jamie, í My Fair Lady; Christopher
Mahon í Lukkuriddaranum; Michael
í Ég vil! Ég vil!; Nathan Detroit í Gæj­
ar og píur; Cliff Lewis í Horfðu reiður
um öxl; Mick í Húsverðinum; Gústaf í
Hvernig er heilsan?; Tómas í Í öruggri
borg; Gustur í Gusti, og viðarhöggs­
maðurinn í Rashomon.
Bessi söng í mörgum óperettum,
m.a. í Sumar í Tyrol, Kysstu mig Kata,
Betlistúdentinum, Sardasfurstynj­
unni og í óperunni Töfraflautunni,
1956, og titilhlutverkið Mikado hjá Ís­
lensku óperunni, 1982. Hann dansaði
dr. Coppelíus í Coppelíu, 1974, og lék
í kvikmyndunum Niðursetningnum,
1953; Skilaboð til Söndru, og Bílaverk­
stæði Badda.
H
jálmar fæddist á Brekku í
Mjóafirði og ólst þar upp
við öll almenn sveitastörf.
Hann gekk í Barnaskóla
Mjóafjarðar og Alþýðuskól­
ann að Eiðum, lauk stúdentsprófi frá
Menntaskólanum að Laugarvatni
1957, lauk prófi í forspjallsvísindum
við Háskóla Íslands 1958, lauk BC­
prófi í dýrafræði frá University of
Glasgow 1965 og varði doktorsritgerð
um loðnustofninn við Ísland við Há­
skólann í Bergen 1994.
Hjálmar var vegaverkstjóri í
Mjóafirði á sumrum á námsárunum,
1957–59, þegar lagður var akfær veg­
ur yfir Mjóafjarðarheiði til Héraðs.
Að loknu háskólanámi í Glas­
gow hóf Hjálmar störf hjá Hafrann­
sóknarstofnun og starfaði þar síðan
alla sína starfsævi. Viðfangsefni hans
voru mörg og margvísleg á löngum
starfsferli hjá stofnuninni en voru
þó einkum rannsóknir á útbreiðslu
uppsjávarfiska, mælingar á stofn­
stærð, viðkomu og veiðanleika teg­
undanna og tengslum þeirra við um­
hverfisþætti í lífríki sjávar.
Hjálmar var fiskifræðingur hjá
Hafrannsóknarstofnun 1965–84,
var forstöðumaður Nytjastofnasviðs
Hafrannsóknarstofnunar 1984–89,
var í rannsóknarleyfi við Northwest
Atlantic Fisheries Center í St. John’s
á Nýfundnalandi í Kanada 1989–90
og starfaði síðan áfram hjá Hafrann­
sóknarstofnun til 2007 er hann lét af
störfum fyrir aldurs sakir.
Auk starfa sinna hjá Hafrann­
sóknarstofnun sinnti Hjálmar ýms­
um verkefnum, innan lands og utan
í tengslum við vísindastörf sín. Hann
sat í ýmsum sérfræðinefndum Al­
þjóðahafrannsóknarráðsins, ICES,
og í ýmsum nefndum á vegum Haf­
rannsóknarstofnunar.
Hjálmar var félagi í Vísindafélagi
Íslendinga frá 1994, var einn höf­
unda og ritstjóra kafla um fiskveið­
ar og fiskeldi í skýrslu vinnuhóps,
ACIA, um áhrif veðurfarsbreytinga
á norðurheimskautssvæðinu, var
einn aðalhöfunda og einn ritstjóra
kaflans um fiskveiðar á norðurslóð­
um í fjórðu skýrslu Milliríkjanefndar
um loftslagsbreytingar, IPCC, sem
hlaut friðarverðlaun Nóbels árið
2007 og fékk hann sérstaka viður­
kenningu Nóbelsnefndarinnar fyrir
framlag sitt til verksins.
Hjálmar var sæmdur riddara­
krossi hinnar íslensku fálkaorðu fyrir
rannsóknir í fiskifræði og hafvísind­
um.
Fjölskylda
Eftirlifandi eiginkona Hjálmars er
Kolbrún Sigurðardóttir, f. 2.3. 1940,
fyrrv. deildarstjóri. Hún er dóttir
Sigurðar Guðmundssonar hárskera
og Kristínar Guðmundsdóttur for­
stöðukonu.
Börn Hjálmars og Kolbrúnar eru
Sigurður Stefán Hjálmarsson, f. 2.4.
1961, kvæntur Jóhönnu Erlingsdótt­
ur, f. 14.12. 1962 og eru synir þeirra
Tómas, f. 24.1. 1987; Hjálmar, f. 25.8.
1988; og Marteinn, f. 15.7. 1990.
Kristín Anna Hjálmarsdóttir, f.
23.9. 1962, gift Jóni Þór Geirssyni, f.
9.2. 1962 og eru dætur þeirra Þór­
hildur Ögn, f. 21.12. 1981 en sonur
hennar er Úlfur Ægir Halldórsson, f.
4.7. 2006; Kolfinna, f. 6.12. 1995.
Ína Björg Hjálmarsdóttir, f. 28.11.
1963, gift Sigurði Þór Jónssyni, f.
25.4. 1963 og eru börn þeirra Kol­
brún, f. 23.2. 1988; Jón, f. 26.11. 1993;
Stefanía Helga, f. 2.12. 1998.
Vilhjálmur Hjálmarsson, f. 1.2.
1967.
Systkini Hjálmars eru Páll, f.
23.5. 1940, sjómaður á Seyðisfirði;
Sigfús Mar, f. 28.11. 1944, bóndi á
Brekku í Mjóafirði; Stefán, f. 11.9.
1949, matvælafræðingur á Akur­
eyri; Anna, f. 7.3. 1954, kennari á
Selfossi.
Foreldrar Hjálmars: Vilhjálmur
Hjálmarsson, f. 20.9. 1914, bóndi á
Brekku í Mjóafirði og fyrrv. ráðherra
og alþingismaður, og k.h., Anna
Margrét Þorkelsdóttir, f. 15.2. 1914,
d. 21.4. 2008, húsfreyja á Brekku.
Ætt
Vilhjálmur er sonur Hjálmars, út­
vegsb. á Brekku Vilhjálmssonar, b. á
Brekku, bróður Maríu, móður Gísla
Kristjánssonar, útgerðarmanns
og bæjarfulltrúa á Neskaupsstað
og síðar útgerðarmanns á Akur­
eyri og loks í Hafnarfirði. Vilhjálm­
ur var sonur Hjálmars, hreppstjóra
á Brekku Hermannssonar, í Firði
Jónssonar Pamfíls. Móðir Vilhjálms
eldri var María, dóttir Jóns Jónssonar
í Flögu. Móðir Hjálmars útvegsb. var
Svanbjörg Pálsdóttir, b. í Merki Jóns­
sonar, og Helgu Halldórsdóttur, Her­
mannssonar í Firði.
Móðir Vilhjálms var Stefanía,
systir Bjargar, ömmu Tómasar, fyrrv.
alþm. og ráðherra og fyrrv. seðla­
bankastjóra, Vilhjálms hrl., og Mar­
grétar, móður Valgeirs Guðjóns­
sonar tónlistarmanns. Björg var auk
þess langamma Sigríðar, móður Vil­
hjálms Einarssonar, skólastjóra og
fyrrverandi Ólympíumethafa, föð­
ur Einars spjótkastara. Stefanía var
dóttir Sigurðar, b. á Hánefsstöðum
Stefánssonar, b. í Stakkahlíð, bróður
Gunnars, afa Gunnars Gunnarsson­
ar skálds. Stefán var sonur Gunn­
ars, b. á Hallgilsstöðum á Langa­
nesi Skíða­Gunnarssonar, b. í Ási í
Kelduhverfi Þorsteinssonar. Móðir
Stefaníu var Sigríður Vilhjálmsdótt­
ir, b. á Brekku Vilhjálmssonar, og
Guðrúnar, dóttur Konráðs Salóm­
onssonar úr Lóni suður og Sigríðar
Einars dóttur.
Anna Margrét var dóttir Þorkels,
b. á Háreksstöðum og verkamanns
á Seyðisfirði Björnssonar, b. á Engi­
læk í Hjaltastaðaþinghá Pétursson­
ar, b. í Ósi og á Klúku Runólfssonar,
b. á Surtsstöðum Bjarnasonar. Móðir
Björns var Áslaug Sigurðardóttir, b. í
Njarðvík og ættföður Njarðvíkurætt­
arinnar yngri Jónssonar. Móðir Ás­
laugar var Kristín María Sigfúsdótt­
ir, pr. á Ási Guðmundssonar. Móðir
Þorkels var Anna, systir Gróu, móður
Björns Hallssonar, hreppstjóra á
Rangá. Anna var dóttir Björns, b. á
Bóndastöðum Björnssonar.
Móðir Önnu Margrétar var Helga
Ólafsdóttir, kennara Bergssonar, b.
í Efri­Miðbæ í Norðfirði Víglunds­
sonar, b. á Hallgilsstöðum á Langa­
nesi. Móðir Ólafs var Ingibjörg,
systir Rannveigar, móður Jónasar
Hallgrímssonar skálds. Ingibjörg var
dóttir Jóns, vinnumanns á Hamri í
Svarfaðardal Þorsteinssonar. Móðir
Helgu var Guðný, dóttir Kristjáns
Sigfússonar og Sesselju Jóhannes­
dóttur.
Útför Hjálmars fór fram frá Hall­
grímskirkju mánudaginn 29.8. sl.
Hjálmar Vilhjálmsson
Fiskifræðingur hjá Hafrannsóknarstofnun f. 25.9. 1937 – d. 20.8. 2011
Magnús Már Lárusson
Rektor Háskóla Íslands f. 2.9. 1917 – d. 15.1. 2006
Bessi Bjarnason
Leikari f. 5.9. 1930 – d. 12.9. 2005
Merkir íslendingar
Merkir íslendingar
Andlát
Vaktsími: 581 3300 & 896 8242 – www.utforin.is – Allan sólarhringinn
Komum heim til aðstandenda ef óskað er
ÚTFARARSTOFA ÍSLANDS
Sverrir Einarsson Kristín Ingólfsdóttir Jón G. BjarnasonHermann Jónasson