Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.2013, Blaðsíða 40

H
ér þarf að koma á þjóðar-
sátt, er vinsæll frasi þessa
stundina þegar rætt er um
kvótann. Uppskriftin að
þeirri þjóðarsátt er mis-
munandi eftir því hver talar. Minna
hefur verið rætt um uppgjör eða
ábyrgð áður en hin marg umrædda
þjóðarsátt á að eiga sér stað.
Staðreyndir og staðreyndavillur
um málið fljúga þvers og kruss og
hafa gert um margra ára bil. Stað-
hæfingar sem er slengt fram, í tíma
og ótíma, af alþýðu og valdhöf-
um, hagsmunaaðilum og óháð-
um. Alltaf er einhver að rífast um
kvótann. Um kennitöluflakk eða
glæpastarfsemi. Heiðaleika og
vinnusemi. Dugnað eða svindl. Að
hér fari allt á hvolf ef þetta eða hitt
verði gert eða ekki gert. Einn seg-
ir Ísland vera með besta fiskveiði-
stjórnunarkerfi í heimi, annar tal-
ar um misskiptingu og spillingu.
Sumir hrópa ranglæti en aðrir
réttlæti. Svona væri lengi hægt að
reifa hvað sagt er þegar kvótinn er
ræddur manna á milli. En hvað er
satt og hvað er logið vita hins vegar
færri.
Þeir eru ekki margir sem hafa
heildarsýn á þann veruleika sem
um er rifist. Þó hafa allir sína sýn
sem oft og tíðum virðist vera sú
eina rétta. Kannski getum við ekki
fyllilega rakið það ferli sem hefur
átt sér stað frá því við settum miðin
á markað til dagsins í dag.
En sakar að reyna?
Væri svo vitlaust að reyna að rekja
það örlagaríka ferli sem hefur átt
sér stað síðan kvótanum var út-
deilt til að fá heildarsýn yfir hvað
hefur gerst og hvernig? Gleymum
því ekki að margir sem kjósa núna
og munu kjósa næst og þarnæst
voru ekki fæddir þegar framsalið
var lögfest, aðrir voru aðeins börn.
Unga kynslóðin hefur ekki fylgst
með því ferli sem hefur átt sér stað
frá upphafi. Stór hluti landsmanna
hefur því ekki grundvöll til að gera
umræddan ágreining upp á sann-
gjarnan hátt, fái hann ekki aðgang
að upplýsingum til að geta metið
stöðuna eins og hún er og af hverju
hún er þannig.
Er unga kynslóðin kannski ekki
hluti af þessari þjóðarsátt? Eða
þjóðin öll? Gæti verið að einhverjir
slái þessum frasa framan í fólk
og ætli þessari þjóðarsátt aðeins
að eiga sér stað inni á Alþingi?
Vonandi ekki. Þjóðin tekur þátt í
þjóðarsátt, það hlýtur að vera al-
veg ljóst og því fagnaðarefni að
svo margir frambjóðendur virðast
ætla að leyfa þjóðinni að koma að
þátttöku í eins viðamiklu máli og
skipting aflaheimilda, þjóðareignar
landsmanna, er.
Þó svo að margir landsmenn
hafi ekki fulla yfirsýn yfir þá stöðu
sem upp er komin, og hvernig
hún kom til, finnur hver einasti
Íslendingur fyrir henni á eigin
skinni. Skipting þjóðareignar á að
vera þjóðarmál sem sett er fram
í þjóðaratkvæðagreiðslu eftir að
þjóðin hefur verið upplýst um allar
hliðar málsins.
Vissulega er það hlutverk stjórn-
valda að vanda til verka, í takt við
þjóðina og í samræðu við hana,
við að finna heppilegar lausnir á
deilunni eftir að öll spilin hafa verið
lögð á borðið. Þorum við að læra
af reynslunni eða viljum við aðeins
gleyma því sem að baki er og prófa
eitthvað nýtt? Þorum við að leyfa
öllum sjónarmiðum að heyrast á
réttmætan, hlutlausan og heild-
stæðan hátt? Erum við að tala um
enn eina rannsóknar skýrsluna?
Höfundur er í 2. sæti Lands­
byggðarflokksins í Norðvestur­
kjördæmi.
40 Umræða 26.–28. apríl 2013 Helgarblað
Satt og logið um kvótann?
Hrægammarnir og skytturnar
Aðsent
Steinunn Ýr
Einarsdóttir
„Gleymum því ekki
að margir sem
kjósa núna og munu
kjósa næst og þarnæst
voru ekki fæddir þegar
framsalið var lögfest.
E
f marka má málflutn-
ing framsóknarmanna eru
hrægammar mestu skað-
ræðisskepnur, reyndar svo
slæmir að búið er að spyrða
þá saman við vogunarsjóði, svokall-
aða hrægammasjóði. Fuglafræðingi
sem ég hef rætt við finnst illa að
hrægömmum vegið því engin ógn
stafi af þeim í náttúrunni. Hann vill
þó ekki tjá sig um þetta opinberlega
eða láta nafn síns getið af ótta við að
verða úthrópaður sem andstæðing-
ur heimilanna eða handbendi er-
lendra fjármagnseigenda. En þetta
sagði hann mér um hrægamminn;
„… þeir eru hræætur og heldur hug-
lausir í samanburði við ýmsa aðra
fugla, eins og til dæmis fálkann.
Ólíkt fálkanum sem er ránfugl drepa
hrægammar sér ekki til matar. Svíf-
andi í uppstreyminu bíða þeir þol-
inmóðir eftir að komast að hræjum
sem rándýrin skilja eftir sig.“
Þess vega þótti honum bæði
sérkennilegt og miður að þessi
myndlíking skyldi verða eitt af
áhrifaríkustu áróðursbrögðum
kosningabaráttunnar. Reyndar gæti
myndlíkingin öðlast nýtt líf. Trúað-
ir markaðshyggjumenn sem hafa
bent á að vogunarsjóðirnir „sér-
hæfi sig í að kaupa hæpnar kröfur“
og mætti kannski túlka það þannig
að þeir gegni þannig göfugu hlut-
verki í lífríki markaðarins. Sama
hlutverki og hrægammurinn gegnir
í lífríkinu. Hann kemur þegar rán-
dýrin hafa étið sig södd og hreinsar
restarnar af beinunum.
Við og fuglafræðingurinn höfum
því miklar efasemdir um að mynd-
líkingin eigi vel við þó hún sé gott
áróðursbragð. Nema að því leyti að
hrægammar geta beðið þolinmóðir
eftir að komi að þeim í goggunarröð-
inni. Kröfuhöfum (eða hrægömm-
um) sem annaðhvort hafa átt kröf-
urnar frá hruni og fært verð þeirra
verulega niður á bókum sínum eða
hafa keypt þær á hrakvirði, liggur því
sennilega ekki eins mikið á að semja
og framsóknarmenn halda.
Stórkarlaleg orðræða um
hrægamma og haglabyssur virð-
ist helst vera bragð til að breiða
yfir það að Framsóknarflokkurinn
er annaðhvort ekki með – eða ekki
sammála um hvaða leiðir á að nota
til að láta kröfuhafa fjármagna dýrar
leiðréttingar á húsnæðislánum
heimilanna. Og verst er að umræð-
an festist í þessum einstrengings-
legu og óupplýstu hjólförum. Sér-
staklega fyrir okkur sem erum
sammála um að nauðsynlegt sé að
leiðrétta verðtryggð lán. Ef ríkið fer
ekki í leiðréttingar munu þær ger-
ast af sjálfu sér með óskipulegum,
skaðlegum og kostnaðarsömum
hætti þegar afskrifa verður skuld-
irnar hjá Íbúðalánasjóði, þegar
fjölskyldur gefast upp á að borga
samviskusamlega, á meðan lán-
in hækka um hundruð þúsunda á
milli mánaða. Það er eins og fram-
sóknarmenn benda á réttlætismál
að vinda ofan af þessu rugli. Flestir
hljóta að vera sammála um það og
þess vegna þarf að ræða leiðirnar að
því markmiði en ekki hrægamma og
haglabyssur.
EN það er ekki nóg að leiðrétta
skaðann sem orðinn er, það þarf
líka að hugsa til framtíðar!
Annað og ekki síður mikilvægt
atriði sem kemst eiginlega ekki að
í hrægammaumræðunni stórkarla-
legu er hvernig eigi að koma í veg
fyrir að leiðréttu lánin haldi svo
áfram að hækka og íþyngja fjöl-
skyldunum um ókomna framtíð?
Það er álíka skammgóður vermir
og að pissa í skóinn sinn að eyða
300 milljörðum í að niðurgreiða
verðtryggð húsnæðislán um 20%
ef verðtryggingarvítisvélin fær svo
svo bara að malla áfram og hækka
skuldirnar á ný.
Á að standa að 20% niðurfell-
ingu á fjögurra til fimm ára fresti?
Eða, á að banna verðtryggingu
og vera bara í staðinn með himin-
háa vexti vegna þess óstöðugleika
sem hefur undanfarna áratugi ein-
kennt efnahagslíf okkar og gjald-
miðil?
Látum ekki uppnefni, slag-
orð og skrum verða til þess að við
horfumst í augu við stöðuna í dag
eða framtíðina. Spurningin er í
rauninni ekki hvort, heldur hvern-
ig leiðréttingin á að fara fram og
hvernig við ætlum að komast út úr
þessu til framtíðar.
Höfundur er MA­nemi í
heimspeki.
Aðsent
Sævar
Finnbogason
„Við og fugla-
fræðingurinn höf-
um því miklar efasemdir
um að myndlíkingin eigi
vel við þó hún sé gott
áróðursbragð.