Dagblaðið Vísir - DV - 24.01.2014, Síða 25

Umræða 25
Spurningin
Breytir gjörsamlega engu að hann
hafi sagt þetta þegar hann var 17 ára
Þessi birting er fráleit Það er allt í einu kominn
bíll í hinn endann
Ertu ánægður með
árangur Íslands á
EM í handbolta?
Þuríður A. Sigurðardóttir um kynferðisofbeldi sem hún varð fyrir. – Freyjur Logi Pedro Stefánsson tjáir sig um umdeild skrif Geirs H. Haarde árið 1968. – Facebook Vilhjálmur H. Vilhjálmsson um birtingu gagna í máli gegn lögreglumanni. – Vísir Logi Unnarson Jónsson lenti í alvarlegu bílslysi í október. – DV
Helgarblað 24.–27. janúar 2014
S
kýrar upplýsingar um nær-
ingargildi matvæla eru mjög
mikilvægar fyrir neytendur og
auðvelda þeim að taka upp-
lýsta ákvörðun. Þær merk-
ingar sem er skylt að setja á umbúð-
ir matvæla um næringargildi eru oft
ekki skýrar. Þær eru gjarnan af skorn-
um skammti og oft eru villandi full-
yrðingar um hollustu matvæla á um-
búðum. Þá er jákvæðum kostum
matvæla óspart haldið á lofti en dýpra
er á upplýsingar sem snúa að magni
viðbætts sykurs og salts svo að dæmi
sé tekið. Þessu þarf að breyta. Það er
nefnilega ekki hægt að gera þá kröfu
að fólk taki ábyrgð á eigin mataræði ef
upplýsingar sem máli skipta eru ekki
skiljanlegar. Rannsóknir sýna að neyt-
endur eiga erfitt með að skilja þær
hefðbundnu upplýsingar sem í boði
eru . Í norrænni könnun sem gerð var
árið 2006 voru neytendur spurðir að
því hvernig merking þeim hugnaðist
best og voru 1.000 Íslendingar meðal
svarenda. Niðurstaðan var sú að yfir-
gnæfandi meirihluti kaus myndir og
merki í stað prentaðs texta.
Grænn, gulur og rauður
Í Bretlandi hefur verið komið á nær-
ingagildismerkingu þar sem litirnir
grænn, gulur og rauður eru m.a. not-
aðir til að gefa til kynna magn salts,
sykurs og fitu í matvælum. Hafa þess-
ar merkingar verið kallaðar „traffic
light label“ eða umferðarljósamerk-
ingar. Það er meira en áratugur síðan
breska matvælastofnunin hóf þessa
vinnu með stuðningi neytenda- og
lýðheilsusamtaka. Merkingin er val-
kvæð og í upphafi tóku fáir framleið-
endur þátt. Þegar í ljós kom að neyt-
endur kunnu mjög vel að meta þessar
skiljanlegu merkingar tóku framleið-
endur við sér. Stjórnvöld ákváðu að
samræma merkinguna, en ýmsar út-
færslur höfðu verið í gangi, og var
breski heilbrigðisráðherrann áhuga-
samur um málið og talaði fyrir því. Í
júní í fyrra var merkingin kynnt opin-
berlega og þá tilkynntu stórfyrirtæk-
in Nestle, Pepsico, Mars og Premier
Foods þátttöku.
Auðvelt að velja og hafna
Markmið merkinganna er að gera
neytendum auðveldara að velja hollan
mat og ekki síður að forðast óholl-
ustu kjósi þeir það. Óhollt mataræði
er ástæða margra lífsstílssjúkdóma
sem minnka lífsgæði og auka útgjöld
til heilbrigðismála. Það er því ekki að
ástæðulausu sem stjórnvöld víða um
heim fara í aðgerðir sem miða að því
að hjálpa neytendum að taka meðvit-
aða og upplýsta ákvörðun. Nú geri ég
alls ekki lítið úr því að neytendur taki
ábyrgð á eigin heilsu og séu meðvitað-
ir um næringargildi og innihald þeirra
matvæla sem þeir neyta. En ef fólk á
að taka ábyrgð á eigin mataræði þá er
grundvallaratriði að upplýsingarnar
séu skiljanlegar. Ég þekki t.d. sárafáa
sem kunna að lesa saltmagn úr þeim
upplýsingum sem skylt er að setja á
umbúðir í dag. Ef vara er með rauðan
lit fyrir salt þá þýðir það að varan inni-
heldur mikið salt. Það eru skiljanlegar
upplýsingar.
Þingmenn úr öllum flokkum hafa
nú lagt fram þingsályktunartillögu um
einfaldar næringarmerkingar á mat-
væli að breskri fyrirmynd. Mín skoðun
er sú að ef það er raunverulegt mark-
mið íslenskra stjórnvalda að bæta lýð-
heilsu landans þá fara þau að dæmi
Breta og gera neytendum kleift að axla
ábyrgð á eigin mataræði. n
Einfaldari merkingar á matvæli„Markmið með
merkingunni er að
gera neytendum auð-
veldara að velja hollan
mat.
Brynhildur Pétursdóttir
þingkona Bjartrar framtíðar
Kjallari
J
afnvel þótt tengsl séu augljós á
milli forsætisráðherra og yfir-
manna hjá MP banka, þykir kraf-
an um umburðarlyndi gagnvart
þeirri staðreynd fullkomlega
sjálfsögð. Já, jafnvel þótt ríkisvaldið sé
með beinum hætti að vernda téðan
banka. Við verðum að sýna umburðar-
lyndi þegar stjórnmálamenna segja
eitt í dag og annað á morgun. Það sama
er að segja um loforð um skuldaniður-
fellingu: Þegar í ljós kemur að einung-
is er um það að ræða, að færa peninga
á milli vasa og kalla það niðurfellingu
skulda, þá ber okkur (sem alvöru Ís-
lendingum; í anda þjóðrembu) að sýna
slíku bulli fullkomið umburðarlyndi. Ef
stjórnmálamenn segjast ætla að efna til
þjóðaratkvæðagreiðslu um það hvort
við viljum halda áfram viðræðum við
Evrópusambandið, þá merkir það (að
teknu tilliti til umburðarlyndis), að þeir
ætli ekki að halda slíkar kosningar. Og
umburðarlyndið er byggt á því, að við
verðum að taka tillit til þess að stjórn-
málamenn þurfa allajafna að gæta
hagsmuna þeirra sem setja peninga í
kosningasjóð; þeirra sem eru þeim vil-
hallir og tillit til þeirra sem styrkja já-
kvæða umfjöllun um þá rotnustu bit-
lingapólitík sem hugsast getur.
Hér er kannski rétt að geta þess að
einhverjum fjölmiðlinum hugkvæmd-
ist það snjallræði að velja Bjart í Sum-
arhúsum sem mann ársins. Og þessi
Bjartur er enginn annar en Sigmundur
Davíð Oddsson.
Og talandi um fjölmiðla og um-
fjöllun þeirra, verður að segjast einsog
er, að umburðarlyndið sem finna má í
ýmsum miðlum, er slíkt, að það verður
að hreinni og klárri þöggun. Hér verð
ég benda á eina brjálæðislega þöggun
sem opinberuð hefur verið, en um er
að ræða grein Ó. B. Kárasonar í Mogg-
anum núna fyrir skemmstu; grein um
drauga vinstristjórnar. Í greininni er
sviðsett þöggun í þeim tilgangi að fela
aðgerðir og aðgerðaleysi hvítflibbanna
sem núna sitja að kjötkötlum ríkisins.
En þöggunin sú arna birtist mér einsog
greinin sé rituð af fullkomlega dóm-
greindarsnauðum manni. Að benda á
flísina, er einstaklega heimskuleg leið,
þegar menn reyna að fela bjálkann.
Mér er minnisstæð ræða prests sem
þekktur var fyrir einstakan hlýhug í
garð útrásarvíkinganna. Hann vildi að
þjóðin sýndi öllum glæpamönnum allt
það umburðarlyndi sem hugsanlega
má koma auga á – í alheiminum og
þótt víðar væri leitað. Við áttum bara
að líta á glæpina sem ópólitísk mistök.
Þetta sama umburðarlyndi verðum
við að sýna strákgreyinu sem óvart líkti
handboltalandsliðinu okkur við menn,
sem í eina tíð studdu stjórnmálaflokk
sem taldi það í góðu lagi að byggja og
reka útrýmingarbúðir, þar sem börn-
um jafnt sem fullorðnum var hreinlega
slátrað.
Hér verð ég þó að geta þess, að
ónefndu skáldi var ekki sýnt um-
burðarlyndi þegar það kallaði ómerki-
lega ráðherrablók himpigimpi og ekki
fékk skáldið góða, svo mikið sem,
smjörþef af umburðarlyndi þegar
því varð eitt sinn á, að tala um Árna
Nonsens og þjóf í sömu setningu. Engu
að síður sýnir skáldið ykkur, lesendur
góðir, yndislegt umburðarlyndi með
eftirfarandi vísu: n
Að ljúga það er Frosta fag
sem færir honum borgun;
hið sanna orð er eitt í dag
en annað svo á morgun.
Hið yndislega umburðarlyndi
Kristján Hreinsson
Skáldið
skrifar
Könnun
Ef kosið yrði til
Alþingis í dag,
hvaða flokk
myndir þú kjósa?
18,5%
8,1% 5,2%
10,4%
14,8%
7,4%
28,9%
n Skila auðu n Regnbogann
n Landsbyggðarflokkinn n Dögun
n Lýðræðisvaktina n Flokk heimilanna
n Pírata n Vinstri græn n Bjarta framtíð
n Samfylkinguna n Framsóknarflokkinn
n Sjálfstæðisflokkinn
„Já, ég er ánægður. Það hefði þó verið
betra ef þeir hefðu farið lengra.“
Pétur Arnar Kristjánsson
39 ára öryggisvörður
„Já, ég er mjög ánægður. Þetta er
ungir strákar sem eru að fá reynslu á
stórmótum. Það er ekkert fyrir alla að
spila á tveimur vikum alla þessa leiki.“
Birkir Örn Sveinsson
20 ára matreiðslumaður
„Eftir atvikum.“
Sigvaldi Snær
71 árs gluggahreinsir
„Alveg hundrað prósent hlutlaus.“
Hilmar Ragnarsson
21 árs nemi
„Ekkert frekar, en Ásgeir Örn var flottur.“
Sindri Már Kaldal
21 árs nemi
Rugl á ríkisstjórnarstigi
Í
vikunni gerði ég að umtalsefni í
þinginu þverrandi traust erlendra
fjárfesta á efnahagsstefnu ríkis-
stjórnarinnar og umfjöllun um
það í erlendum fjölmiðlum.
Viðbrögð ráðherranna voru
dæmigerð fyrir ráðvillta menn. For-
sætisráðherra talaði um undarlega
fyrirspurn og þóttist ekkert kannast
við slíka umfjöllun en fjármála- og
efnahagsráðherra sagði fréttinar vera
„tómt rugl“.
Neikvæð þróun
rakin til stjórnarskipta
Bæði Reuters-fréttastofan og
International Financial Review,
hafa greint frá því að fjárfestar forð-
ist Ísland á sama tíma og fjármagn
streymi til kreppuríkjanna Portúgals,
Grikklands og Írlands. Er ástæðan
rakin til stjórnarskiptanna hér á
landi í maí á síðasta ári og bent á
að síðan þá hafi vextir á fimm ára
skuldabréfi íslenska ríkisins hækkað
úr 4,1% í 6,4% á meðan vextir á sam-
bærilegum írskum bréfum eru að-
eins 1,8% og portúgölsk skuldabréf
bera 3,8% vexti.
Segir fréttir vera tómt rugl
Þegar ég spurði fjármála- og efna-
hagsráðherra um viðbrögð ríkis-
stjórnarinnar við þverrandi trausti
á efnahagsstefnu hennar urðu við-
brögð ráðherrans þau að væna mig
um það úr ræðustóli Alþingis að ég
gengi erinda erlendra kröfuhafa með
fyrirspurn minni. Ráðherrann lét
hins vegar hjá líða að svara fyrirspurn
minni og því er málflutningur hans
ómálefnalegur og sýnir vangetu hans
til að bregðast við réttmætri gagnrýni.
Að auki tel ég nú að einhverjir aðr-
ir en ég bæði séu og hafi verið fyrri til
að ganga erinda eignamanna í gegn-
um tíðina.
Óróleiki sjálfstæðismanna –
stóra kosningaloforðið
Ég ræddi líka um afurð stóra kosn-
ingaloforðs Framsóknarflokks-
ins og svokallað frískuldamark
bankaskatts. Tilurð þess var að ég
eignaðist óvænt skoðanabróður
þegar Oddgeir Ágúst Ottesen, vara-
þingmaður Sjálfstæðisflokksins í
Suðurkjördæmi, lýsti efasemdum
um skuldaniðurfellingaráform rík-
isstjórnarinnar. Hann taldi þau ekki
aðeins efnahagslega óhagkvæm
heldur og óréttlát.
Stóra kosningaloforð Fram-
sóknar felur það í sér að skattfé er
útdeilt til hinna efnameiri í samfé-
laginu og það er ekkert launungar-
mál að efasemdarröddum vegna
þessa ráðslags fjölgar sífellt. Ég velti
því vissulega fyrir mér hvort ekki hafi
fleiri Sjálfstæðismenn áhyggjur af
þessu ráðslagi og afleiðingum þess.
Margsaga nefndarformaður
Það er víða pottur brotinn hjá ríkis-
stjórninni og sú pínlega uppákoma
sem formaður efnahags- og við-
skiptanefndar, Frosti Sigurjónsson,
bauð upp á í vikunni fór ekki framhjá
mörgum. Hann varð margsaga um
tilurð frískuldamarks bankaskatts-
ins sem var reyndar nífaldað á milli
umræðna vegna þess að hið stóra
kosningaloforð Framsóknarflokks-
ins var óútfært fyrir kosningar og
ófjármagnað því ekki átti ríkissjóð-
ur að taka neitt á sig að þeirra sögn.
Svo upplýsist auðvitað að ríkissjóð-
ur, sameiginlegur sjóður Íslendinga,
á að ábyrgjast greiðslu upp á 80
milljarða. Önnur niðurfærsla verð-
tryggðra lána upp á 70 milljarða
verður ákvörðun launþega, tekin af
eigin launum og á þeirra ábyrgð.
Og til að kóróna vitleysuna skilaði
forsætisráðherra auðu við fyrirspurn
sem fram kom um þessi mál í síð-
ustu viku. Svona voru svörin: „For-
sætisráðuneytið býr ekki yfir upplýs-
ingum til að svara þessari fyrirspurn.
Enginn fyrirliggjandi gagnagrunnur
getur metið áhrif leiðréttingar-
innar á einstaka tekju-, skulda- og
greiðslubyrðishópa með nægjan-
lega nákvæmum hætti, ekki hvað
síst vegna samspils við fyrri aðgerð-
ir sem dragast frá leiðréttingunni.“ n
Bjarkey Gunnarsdóttir
þingmaður Vinstri grænna
Kjallari
Helstu atriði
n Forsætisráðherra og fjármála- og
efnahagsráðherra spurðir um fréttir af
þróun efnahagsmála.
n Ráðherrar segja fréttir alþjóðlegra
fjölmiðla vera „tómt rugl“ sem ekki þurfi
að leiðrétta.
n Fjármála- og efnahagsráðherra gerði
því skóna að undirrituð gengi erinda
kröfuhafa með fyrirspurn sinni.
n Heimsmetið, frískuldamark
bankaskattsins og margsaga formaður
efnahags-og skattanefndar.