Dagblaðið Vísir - DV - 18.02.2011, Blaðsíða 24

24 | Viðtal 18.–20. febrúar 2011 Helgarblað
V
iðbrögð Svandísar Svavars-
dóttur umhverfisráðherra
við dómi Hæstaréttar um
skipulagsmál Flóahrepps
og Urriðafossvirkjun í Þjórsá gætu
bent til þess að hún hafi fyrir fram
haft efasemdir um fjárhagsleg tengsl
Landsvirkjunar við skipulagsmálin í
hreppnum. Var það kannski svo að
hún hefði fundið glufu í reglunum
sem þjónað gat stefnumálum VG í
umhverfismálum þegar virkjunar-
áform í neðri Þjórsá komu á borð
hennar?
„Það er tiltekin regla sem allar at-
hafnir mínar sem ráðherra verða að
hvíla á og það er lögmætisreglan. Allt
sem ég geri verður að eiga stoð í lög-
um. Þegar ég fékk í hendur skipulag
Flóahrepps með Urriðafossvirkjun,
sem umboðsmaður Alþingis hafði
gert alvarlegar athugasemdir við
og samgönguráðuneytið hafði auk
þess úrskurðað hluta samningsins
ólögmætan, þá taldi ég að það væri
ekki öruggt að ég hefði stoð í lögum
til að staðfesta skipulagið. Þannig
að ég kaus að gera það ekki. Virkj-
unarhlutanum var vísað til baka og
sveitarfélagið gat sent mér það aft-
ur án virkjunarhlutans til staðfest-
ingar. Það var síðan sveitarfélagið
sem höfðaði mál til ógildingar minni
ákvörðun. Sveitarfélaginu var frjálst
að gera það. Sveitarfélagið taldi líka
að það hefði unnið í samræmi við
lög og samningurinn við Lands-
virkjun væri það einnig þrátt fyrir
að samgönguráðuneytið hefði gert
þessar athugasemdir á fyrri stigum.
Þegar héraðsdómur lá fyrir átti ég
ekki annan kost en að ljúka málinu,
að áfrýja til Hæstaréttar og dýpka
skilninginn: Var það í lagi að Lands-
virkjun greiddi umtalsverðar fjár-
hæðir fyrir gerð skipulags? Þetta var
ekki alveg ljóst hjá héraðsdómi en
Hæstiréttur var í rauninni sammála
mér um að það kynni að vera að
þetta orkaði tvímælis. Almenning-
ur gæti sem sagt lent í því að réttur
hans við þessar aðstæður yrði fyrir
borð borinn. En svo hefði hins vegar
ekki verið í þessu tilviki.
Hæstiréttur heldur því opnu að
þetta geti verið matskennt í hverju
einasta tilviki. Að hluta til stöndum
við á sama stað og áður; að ráðherra
þarf að meta það í hvert skipti hvort
svo hafi verið. Síðan hefur breyting
verið gerð á lögunum. Ég er ekki viss
um að sú breyting dugi til þess að
koma í veg fyrir að samningar verði
gerðir á borð við þá sem þarna voru
gerðir. En umhverfisnefnd Alþing-
is er á öðru máli. Þetta er lítið mál í
sjálfu sér, það er að segja samskipti
Landsvirkjunar við sveitarfélagið. En
þetta er lítið mál sem endurspeglar
miklu stærri veruleika í íslenskum
stjórnmálum.“
Lögin og pólitíkin
Sumir segja að þú eigir að axla ábyrgð
og segja af þér úr því dómurinn féll á
þennan veg.
„Hér gætir dálítils misskilnings
varðandi það að brjóta lög eða brjóta
ekki lög. Menn eru sennilega að rugla
þessu saman við það að fremja refsi-
vert athæfi, að ráðherrann sé sek-
ur um eitthvað. Ákvörðun mín var
dæmd ólögmæt og hvað geri ég þá?
Þá fer ég að niðurstöðu réttarins og
staðfesti skipulagið.“
Jafnvel gegn pólitískum vilja þín-
um?
„Að sjálfsögðu. Skárra væri það
nú. Ég fer að lögum. Ef ég er ósátt við
lögin get ég reynt að fá þeim breytt.
Þingið er löggjafinn en ekki ég. Síðan
eru þessi orð „að axla ábyrgð“ notuð
nú í tíma og ótíma og búið að gengis-
fella umræðuna um ábyrgðina. Það er
gengið á ráðherraröðina og þeir eiga
að segja af sér unnvörpum ef eitthvað
bjátar á. Mál eins og þetta er ekk-
ert einsdæmi. Mörg svipuð mál hafa
verið rekin fyrir Hæstarétti þar sem
ákvarðanir hafa verið dæmdar ógild-
ar án þess að rædd hafi verið afsögn
ráðherra. Það sem mér finnst miklu
alvarlegra eru dæmi þar sem dómur
hefur fallið og þing og ríkisstjórn hafa
gert allt til þess að fara ekki að lögum
að gengnum dómi Hæstaréttar. Slíkt
kemur ekki til greina að mínu mati.“
Ert þú persónulega á móti virkjun-
um í neðri Þjórsá?
„Þessu get ég ekki svarað. Ef ég
tjái mig um það verð ég vanhæf til
að fjalla um málið á síðari stigum.
Ef spurt er um stefnu Vinstri grænna
eða ríkisstjórnarinnar þá liggur hún
fyrir.“
Óeðlileg hagsmunatengsl
Þú hefur talað um óeðlilega sam-
skiptahætti milli hagsmunaðila og
sveitarfélaga í þinginu. Eru tengsl-
in óeðlileg og hefur þú áhyggjur af
þessu?
Svandís Svavarsdóttir umhverfisráðherra hefur verið í eldlínunni að undan-
förnu og þurft að svara erfiðum spurningum. Annars vegar um díoxínmengun frá
sorpbrennslum en hins vegar um dóm Hæstaréttar um skipulag Flóahrepps vegna
Urriðafossvirkjunar. Stjórnarandstæðingar hafa krafist afsagnar hennar en samherj-
ar lýsa fullum stuðningi við hana. Í viðtali við Jóhann Hauksson útskýrir Svandís
sjónarmið sín og ræðir meðal annars stjórnarsamstarfið og fjölskylduna.
Eldskírn
umhverfis-
ráðherrans
m
y
n
d
R
Ó
b
eR
t
R
ey
n
iS
S
o
n