Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.2013, Blaðsíða 41

Menning 41Helgarblað 15.–17. nóvember 2013
„Bitlaus rakning á
æviatriðum Jóns“ „Hverrar mínútu virði“
Eldklerkurinn
Leikstjóri: Sigrún Valbergsdóttir
Football Manager
2014
Tölvuleikur
„Leiksýning sem flýgur hátt“
Hús
Bernhörðu Alba
Leikstjóri:
Kristín Jóhannesdóttir
Hugsar um hverfulleikann
Þ
að er óhætt að segja að
myndin Paradís: Ást, sem
fjallar um kynlífsferðir mið­
aldra austurrískra kvenna
til Kenía hafi vakið mikla
athygli hérlendis, en hún er ein­
hver vinsælasta mynd sem hef­
ur verið sýnd í Bíó Paradís frá upp­
hafi. Segir hún frá Theresu sem er
fimmtug og á erfitt með að finna
ástina á heimavelli. Þar passar hún
ekki inn í fegurðarstaðlana, en nýt­
ur því meiri athygli innfæddra karl­
manna í Kenía. Hér er þó ekki öll
sagan sögð, því myndin er sú fyrsta
í þríleik. Næsta mynd á eftir nefn­
ist Paradís: Trú og er nú til sýninga í
Bíó Paradís. Segir hún frá systurinni
sem nefnist Anna María og einbeitir
sér að trúnni frekar en ástamálunum.
Síðasta myndin, Paradís: Von, verður
frumsýnd hérlendis þann 23. nóvem­
ber kl. 20 og mun leikstjórinn Ulrich
Seidl vera viðstaddur sýninguna og
svara spurningum gesta á eftir. Óþarfi
er þó að bíða með öndina í hálsinum
þangað til, því svo heppilega vildi til
að hann hringdi á undan sér.
Báðir græða
Í fyrstu myndinni sýnir þú fólk sem
eru fórnarlömb aðstæðna sem það
ræður ekki við, hvort sem það er af
efnahagslegum ástæðum eða vegna
útlitskrafna, frekar en sem einbera
gerendur eða þolendur.
„Myndin fjallar ekki bara um
fórnar lömb. Viðskipti geta falist í
ástinni og ástin í viðskiptum. Allir fá
eitthvað fyrir sinn snúð. Konurnar fá
kynlíf og nánd og þykja fallegar hér.
Karlmennirnir fá peninga sem gefur
þeim aukinn status í þjóðfélaginu.
Báðir aðilar græða því eitthvað. Það
er vissulega svo að konan verður von­
svikin undir lokin, henni finnst sem
ekki sé litið á hana sem manneskju
heldur einungis sem hvítt hörund. En
eitthvað telur hún sig hafa að sækja
þarna samt.“
Einmana fólk hefur
mikla ástarþrá
Í fyrri myndinni er sagt frá því þegar
kynhvötinni er sleppt lausri, en í
þeirri seinni þegar hún er bæld niður.
„Í fyrri myndinni er sóst eftir
elskhuga, ást en líka kynlífi. Í síðari
myndinni er fjallað um trú en líka
bælda kynhvöt. Hér fórnar konan sér
fyrir heim sem hún telur vera háðan
kynlífi með því að hafna kynhvötinni,
rétt eins og Jesús gerði. En Jesú er líka
ástmaður hennar í bókstaflegri merk­
ingu, og það er gefið sterklega í skyn
að hún frói sér á krossinum.“
Freud fjallaði mikið um þau átök
sem eiga sér stað á milli manneskj­
unnar sem kynveru og svo hins ytra
samfélags. Er þetta eitthvað sem
hrjáir Austurríkismenn sérstaklega?
„Þetta hefur ekkert sérstaklega
með Austurríkismenn að gera,
heldur manneskjur í vestrænum
samfélögum almennt. Einmana fólk
hefur mikla ástarþrá og sú leit setur
mark sitt á marga. Síðan koma mis­
munandi valdahlutföll til skjalanna
og jafnvel misnotkun.
Í Paradís: Trú flytur fatlaður mað­
ur inn á konuna, setur sig undir vald
hennar en beitir hana um leið valdi.
Það sama má að einhverju leyti segja
um karlmennina í Paradís: Ást.
Trílógían öll hefur konur í að­
alhlutverkum, en ég vil ekki sýna
annað hvort kynið sem veikara eða
sterkara. Sögurnar fjalla um fólk sem
er komið á leiðaranda andlega og
sama manneskjan er bæði gerandi
og þolandi á víxl.“
Ást kom í stað trúar
Í seinni myndinni er fjallað um sam­
spil ástar og trúar. Myndirðu segja að
trúin á ástina hafi að einhverju leyti
tekið við af trúnni á guð?
„Ást kom að einhverju leyti í stað
trúar, já, en þetta er fyrst og fremst
rómantísk ást sem við leitum að. Við
getum ekki fullyrt að fólk hafi verið
óhamingjusamara áður fyrr þegar
það hafði minni trú á ástinni en það
er nú þegar svo oft kemur í ljós að
ástin reynist ekki það sem vonast
var eftir. Myndir mínar eru þó fyrst
og fremst speglun á núverandi þjóð­
félagi. Konur sem eru eldri eða þykja
feitar í vestrænu samhengi eiga í
erfið leikum með að laða að sér karl­
menn og verða því að leita annað.
Þetta leiðir til nýrrar nýlenduhyggju,
en vandamálin koma samt fyrst og
fremst frá fegurðarhyggju okkar. Í
öðrum menningarsamfélögum gilda
önnur viðmið, konur með stóran
maga og afturenda þykja aðlaðandi
í Afríku en ekki hér. Þetta kemur af
einræðislegu valdi fjölmiðla og getur
leitt til mikillar óhamingju með­
al fólks sem telst ekki falla undir
fegurðarstaðla.“
Myndirnar eiga að virka ósviknar
Er þetta ástæðan fyrir því að þú not­
ar leikara eða jafnvel áhugafólk sem
þykir ekki fallegt á Hollywood mæli­
kvarða?
„Aðalástæðan er sú að myndirnar
eiga að virka ósviknar. Ég vil ekki
búa til tálsýnir fyrir fólk, heldur taka
ábyrgð á því sem ég sé í kringum
mig. Fólki á að finnast sem mann­
eskjurnar á skjánum endurspegli
það sjálft og verður síðan að taka af­
stöðu til þess.“
Það virðist ekki mikil ást í Paradís:
Ást og ekki mikil trú í Paradís: Trú.
Eigum við von á að það verði meiri
von í Paradís: Von?
„Titlar þessara mynda vísa í að
fólkið í þeim breytist að einhverju
leyti. Það safnar reynslu sem kemur
í veg fyrir að það sjái heiminn sem
tálsýn, og í því felst von. Svartsýni og
bjartsýni skipta mig litlu máli, held­
ur frekar hvað telst rétt og rangt. Mér
finnst þó betra að nálgast hlutina frá
svartsýnni sjónarhóli, því þá er hægt
að finna hið bjarta í þeim og í því
felst von.“ n
Vonin felst í svartsýninni
n Ulrich Seidl svarar spurningum um kvikmyndir sínar
Kvikmyndir
Valur Gunnarsson
valurgunnars@gmail.com
„Ég vil ekki búa til
tálsýnir fyrir fólk,
heldur taka ábyrgð á því
sem ég sé í kringum mig.
Ulrich Seidl „Ég vil ekki búa
til tálsýnir fyrir fólk, heldur
taka ábyrgð á því sem ég
sé í kringum mig. Fólki á að
finnast sem manneskjurnar
á skjánum endurspegli það
sjálft og verður síðan að taka
afstöðu til þess.“
Ást Ást er einhver vinsælasta mynd sem hefur verið sýnd í Bíó Paradís frá upphafi. Segir
hún frá Theresu sem er fimmtug og á erfitt með að finna ástina á heimavelli.
Trú „Ást kom að einhverju leyti í stað trúar,
já, en þetta er fyrst og fremst rómantísk ást
sem við leitum að.“
Persónulegir textar
„Hverfulleikinn hefur orðið
mér hugleiknari eftir því sem
árunum og mínum nánustu
hefur fjölgað.“
Höfundur
verksins mætir
Refurinn verður frumsýndur á
laugardag á Litla sviði Borgarleik­
hússins. Höfundur verksins, Dawn
King, mun verða viðstaddur frum­
sýninguna en Dawn er stór stjarna
í bresku leikhúslífi og hefur unnið
til margra verðlauna fyrir verk sitt
Refurinn eða Foxfinder eins og
það heitir á ensku.
Refurinn þykir spennuþrungið
verk með hárbeittum undirtóni í
anda dæmisögu og er stærsta verk
Dawn. Vignir Rafn Valþórsson
leikstjóri hefur getið sér gott orð
fyrir sýningarnar Munaðarlaus og
Lúkas en leikstýrir nú í fyrsta sinn
í Borgarleikhúsinu.
Kvikmyndir og fiskur
n Northern Wave í Grundarfirði