Dagblaðið Vísir - DV - 15.11.2013, Blaðsíða 44

44 Lífsstíll 15.–17. nóvember 2013 Helgarblað
F
leiri slasast í hálkuslysum
en umferðarslysum á vet­
urna á Íslandi. Oftast
á köldum og blautum
morgnum, á plönum og
gangstígum. Þegar við látum góð­
kunnugar aðstæður úti fyrir koma
okkur sífellt á óvart og stígum á
sleipum skónum í hálkublettina.
Ísing, bleyta, svell og rok eru enda
oft meðal okkar verstu óvina,
á landi sem við ættum samt að
þekkja svo vel. Afleiðingar geta
síðan kostað okkur brot á leggjun­
um og hryggnum, ásamt áverkum
á sjálfu höfðinu.
Slys gera ekki boð á undan sér
Eftir nokkurra áratuga vinnu á
slysadeild, er mér oft hugsað um
öll slysin sem auðvitað gera ekki
boð á undan sér. Sérstaklega
tengt afleiðingunum sem skapast
af kæruleysi og þegar við metum
ekki aðstæður rétt. Almennt um­
ferðaröryggi skapast hins vegar
af öflugum forvörnum og reynslu
okkar. En af hverju skyldum við
þá ekki búa okkur sjálf betur gegn
hálkuslysunum í daglegri lífsins
vetrargöngu?
Flestir bíleigendur hugsa vel
um vetrargripið á dekkjum bíla
sinna og margir kjósa helst nagla
til að geta brugðist sem best við
óvæntum aðstæðum í mikilli ís­
ingu. Slit á malbiki sem má endur­
nýja, víkur þannig fyrir rökhyggj­
unni. Öruggt grip ætti auðvitað
einnig að gilda um vetrarútbún­
að okkar sjálfra á fótunum. Ekki
síst meðal eldra fólks og þegar við­
brögðin eru heldur seinni og bein­
in brothættari.
Betri en nýir
Þráinn heitir skósmiður sem hefur
í þrjá áratugi hvatt til árvekni í
þessum efnum og að skóbúnað­
urinn sé ávallt við hæfi. Meira en
skósalarnir og jafnvel bæjaryfir­
völd. Umferðarstofa og fjölmiðl­
ar fjalla síðan mikið frekar um
stærstu umferðarslysin daglega
á vegum, en einstaka hálkuslys á
gangstígum. Þráinn kynnir hins
vegar reglulega nauðsynlegan
vetrarútbúnað og besta gripið fyrir
skóna okkar. Jafnvel mannbrodda
þegar því er að skipta.
Sjálfur geng ég talsvert á fjöll á
veturna, en hef átt sömu frábæru
fjallgönguskóna í meira en ára­
tug. Skýringin er m.a. að Þráinn
skóari hefur getað endurnýjað
sólana á þeim, nú í tvígang. Í dag
eru þeir „betri en nýir“ og frábært
grip verður vonandi ein forsenda
þess að ég steypist ekki á hausinn
í fjallshlíðunum. Mannbroddar og
jöklajárn er síðan nauðsynlegur
aukabúnaður þegar því er að
skipta. Sennilega er enda hvergi
erfiðara yfir að fara en á ísuðum
björgum og völtum steinum á Ís­
landi.
Flest slys á sléttu malbiki
Flest hálkuslysin verða hins vegar
á sléttu malbikinu. Því hef ég líka
fengið að kynnast á göngu með
hundana mína á vetrarmorgn­
um og dimmum kvöldum. Á
jafnvel láréttri göngu og léttari
gönguskóm, en oft annars hugar
í hversdagsleikanum. Um daginn
keypti ég hins vegar nagla í skó­
sólana mína hjá Þráni. Afrakstur
verkfræðilegrar snilldar og rök­
hyggju og sem ég get skrúfað í og
úr eftir aðstæðum og árstíðum.
Forðumst nú betur hálkuslysin í
vetur og spörum okkur brotin, en
ekki sporin. n
Vilhjálmur
Ari Arason
Af sjónarhóli
læknis
Þráinn skóari
og hálkuslysin„Forðumst nú
betur hálkuslysin
í vetur og spörum okkur
brotin, en ekki sporin.
Venjulegir líkamar óvenjulegir
L
ýtalækningar í fegrunarskyni
eru algengar, dýrar og um­
deildar. DV tók saman helstu
lýtaaðgerðir sem eru fram­
kvæmdar hér á landi og fann
viðmiðunarverð á slíkum aðgerðum
– en kostnaður getur hlupið á millj­
ónum króna. Ekki er óalgengt að
sjúklingar gangist undir fleiri en eina
aðgerð. Brjóstastækkun, fitusog og
fylling í hrukkur og varir getur kost­
að rúma milljón. Þá ræddi DV við
sálfræðinginn Gabríelu Ernudóttur
og Bergljótu Gyðu Guðmundsdóttur,
meistaranema í sálfræði, um lýta­
lækningar og kynningar á þeim en
nýverið vöktu meðlimir Knúz.is
athygli á liðnum Spurðu lýtalækninn
á Smartlandi, mbl.is, en Íslendingar
eru með öllu óvanir slíkum kynning­
um.
Lýtaaðgerðir á augum algengastar
DV hafði samband við nokkra lýta­
lækna og voru svör þeirra misvísandi
þegar þeir voru spurðir hvaða lýta­
aðgerðir væru vinsælastar hér á
landi. Einn sagði fegrunaraðgerðir á
augnlokum og augnpokum vera allra
algengustu fegrunaraðgerðirnar sem
framkvæmdar væru hér á landi. Þar á
eftir kæmu brjóstaaðgerðir – en fitu­
sog og fyllingarefni í varir og hrukk­
ur væru einnig vinsælar fegrunar­
aðgerðir og virðist ekkert lát vera á
þeim.
Annar segir fitusog vinsælast og
enn annar silíkonfyllingar. Allir lýta­
læknar sem DV hafði samband við
sögðu viðskipti þeirra hafa minnk­
að töluvert þegar PIP­brjóstapúða­
málið komst í hámæli en nú eru þau
jafn mikil og áður. „Nú er þetta aftur
komið í gott jafnvægi og viðskiptin
eins og áður.“
Læknir verður að hitta sjúkling sinn
Þórdís Kjartansdóttir lýtalæknir svar­
ar spurningum lesenda á Smartlandi,
mbl.is, undir liðnum Spurðu lýta­
lækninn. Íslendingar eru ekki van­
ir kynningum á lýtalækningum fyr­
ir opnum tjöldum, en þær eru hins
vegar alvanalegar erlendis og fylla
oft síðustu síður tískublaða. Lýta­
læknir sem DV ræddi við segir upp­
lýsingarnar sem fram koma í svörum
Þórdísar góðar og gildar, en segir þær
duga skammt. „Læknir verður alltaf
að hitta sjúkling sinn til þess að fá
góða mynd af ástandi hans og getur
aðeins þannig gefið ráð.“
Gyða Guðmundsdóttir, doktors­
nemi í sálfræði, og Gabríela Ernu­
dóttir sálfræðingur eru báðar með­
limir Samtaka um líkamsvirðingu
og rýndu í eitt bréfanna sem Þórdís
fékk sent frá lesanda. Hér að neðan
er bréfið birt:
Ég er 47 ára þriggja barna móðir.
Eftir að hafa gengið með börnin þrjú
er maginn á mér lafandi eins og tómt
púðaver og eins og hlaup viðkomu.
Er eitthvað ónýtt þarna sem hægt
er að laga. Það er eins ég geti ekki
styrkst þó að ég reyni magaæfingar.
Einhver sagði mér að magavöðvar
gætu skemmst við meðgöngu. Einnig
eru brjóstin orðin lin og það er eins
og húðin vilji ekki skreppa saman
sem lýsir sér þannig að baugurinn
í kring um geirvörtuna er mjög stór
þrátt fyrir að brjóstin séu orðin lítil og
slöpp – hvað er til ráða?
Svar Þórdísar:
Sæl og takk fyrir spurningarnar.
Það hljómar eins og sk. svuntu aðgerð
sé það sem þú þarfnast til þess að
laga magann. Þá er umframhúðin
neðan nafla fjarlægð, skorið er um-
hverfis naflann, strekkt á húðinni
sem er ofan við naflann. Eftir situr ör
ofan við lífbeinið og annað umhverfis
naflann. Ef gliðnun er á vöðvunum í
miðlínu er gert við þá í sömu aðgerð.
Brjóstin á þér þarf að skoða og
meta af lýtalækni. Kannski er nóg
að fá fyllingu í brjóstin með púðum
en hugsanlega þarf að lyfta þeim
og setja púða um leið. Ef þér finnst
vörtubaugurinn of stór þá þarf að
skera umhverfis hann, annars er best
að panta tíma hjá lýtalækni og ræða
málin. Gangi þér vel.
Kveðja, Þórdís Kjartansdóttir.
Útlitsdýrkun og gerviþarfir
Gyða segir bréfið lýsa hugsunum
fjölmargra kvenna, óánægju með
eigin líkama eftir barnsburð. „Sem
í mörgum tilfellum má líklega rekja
til útlitsdýrkunar og óraunhæfra
glansmynda sem haldið er á lofti af
fjölmiðlum. Segja má að með svari
sínu samþykki lýtalæknirinn þessar
hugsanir bréfritara um að eitthvað
sé beinlínis að líkama hennar og
að hún þurfi hreinlega á ákveðnum
lýtaaðgerðum að halda í stað þess
að útskýra að margt af því sem kon­
an lýsir séu eðlilegar og tiltölulega
algengar afleiðingar þess að ganga
með og eiga börn.“
Gabríelu finnst skrítið að lækn­
irinn noti orðið „þarf“ í þessu sam­
hengi. „Hér er ekki um að ræða raun­
verulega þörf heldur svokallaða
gerviþörf. Þörfin til að samrýmast
útlitskröfum nútímans hefur verið
búin til af samfélaginu. Mér finnst
líka skrítið að læknir skuli mæla með
mörgum aðgerðum fyrir konu sem
hún hefur aldrei hitt, án þess að taka
það fram að slíkar aðgerðir geti haft
alls konar erfiðar aukaverkanir eða
áhættu í för með sér. Þetta er það
sem margar konur kvörtuðu undan
þegar PIP­púða málið komst í há­
mæli. Margar þeirra fengu ekki upp­
lýsingar um áhættuna sem þær voru
að taka.“
Bumbur geta verið fallegar líka
En hvernig myndu þær svara kon­
unni sem ritar bréfið?
Gabríela segir konur finna fyrir
gríðarlegum þrýstingi til að komast
aftur í sitt fyrra „form“ eftir barnsburð,
sannleikurinn sé hins vegar sá að það
gerist yfirleitt ekki að öllu leyti og lík­
aminn breytist við barneignir. „Ef það
veldur konum einhverjum líkamleg­
um óþægindum, að því frátöldu að
komast ekki í gömlu buxurnar sín­
ar, þá er læknisaðstoð hugsanlega
nauðsynleg fyrir einhverjar konur.
Hins vegar finnst mér lausnin við
breyttu útliti yfirleitt ekki felast í því
að fara í skurðaðgerð, heldur þarf að
verða vitundarvakning um að það sé
í lagi að bera þess merki að hafa eign­
ast börn. Við þurfum að samþykkja
mismunandi líkamsvöxt. Ég hef áður
skrifað um bumbur og líkamann
eftir barnsburð og hef hvatt konur
til að sættast við bumbuna sína. Það
þurfa ekki allir að hafa flatan maga og
bumbur geta alveg verið fallegar líka.“
Leggja rækt við líkama og sál
Gyða myndi segja við konu í þessari
stöðu að það sé eðlilegt að líkam­
inn taki breytingum eftir barns­
burð og þær séu alls ekki alltaf til
marks um að eitthvað sé skemmt
eða að það þarfnist lagfæringar.
„ Sömuleiðis myndi ég hvetja konur
til að leggja rækt við líkama og sál til
að auka hreysti og andlega og líkam­
lega vellíðan. Ég myndi biðja konur í
þessar stöðu að íhuga þetta vandlega
með kostnað, áhættu og ávinning í
huga, og að hafa það hugfast að helst
ætti að láta heilbrigða vefi óhreyfða.“
Báðar taka þær fram að þær séu
ekki á móti fólki sem fer í fegrunar­
aðgerðir eða hlynntar því að þær
verði bannaðar. „Við erum hlynnt­
ar einstaklingsfrelsi en köllum samt
eftir upplýstri umræðu um þetta í
stað auglýsingastarfsemi af þessu
tagi,“ segir Gabríela.
Á gráu svæði siðferðislega
Þeim finnst efnisliður Smartlands
hljóta að teljast á gráu svæði siðferðis­
lega. „Óháð því hvaða lög eða reglu­
gerðir eru nákvæmlega í gildi,“ segir
Gyða. „Hvort sem greitt er fyrir þessa
umfjöllun eða ekki þá er hún til þess
fallin að vekja athygli á störfum lýta­
læknisins, það er að segja, hún
þjónar tilgangi auglýsingar. Þetta er
varhugavert í ljósi þess að í þessum
Kristjana Guðbrandsdóttir
blaðamaður skrifar kristjana@dv.is
Íris Björk Jónsdóttir
blaðamaður skrifar iris@dv.is
n Lýtaaðgerðir gerðar að normi n Kynningar á lýtalækningum á gráu svæði
„Það þurfa ekki
allir að hafa flat-
an maga og bumbur geta
alveg verið fallegar líka.
Gabríela Ernudóttir Gabríela er
sálfræðingur og gefur álit sitt á liðnum
Spurðu lýtalækninn á Smartlandi, mbl.
is. „Hér áður fyrr þótti ekkert óeðlilegt
að vera með lítil eða lafandi brjóst, til
dæmis. Í þessum dálki virðist ekkert
vera eðlilegra en að láta laga allt sem
hugsanlega gæti litið betur út. Ég hef
áhyggjur af því hvaða áhrif þessi skila-
boð hafa á samfélagið.“ mynd SiGtryGGur ari