Dagblaðið Vísir - DV - 28.12.2013, Blaðsíða 42

Útgáfufélag: DV ehf. • Stjórnarformaður: Þorsteinn Guðnason • Ritstjóri: Reynir Traustason • Aðstoðarritstjóri: Ingibjörg Dögg Kjartansdóttir Ritstjórnarfulltrúi: Ingi
Freyr Vilhjálmsson • Umsjónarmaður innblaðs: Viktoría Hermannsdóttir • Umsjónarmaður helgarblaðs: Kristjana Guðbrandsdóttir • Framkvæmdastjóri
og vefstjóri DV.is: Jón Trausti Reynisson • Sölu- og markaðsstjóri: Heiða B. Heiðarsdóttir • Umbrot: DV ehf. • Prentun: Landsprent • Dreifing: Árvakur
Heimilisfang
Tryggvagötu 11
Hafnarhvoli, 2. hæð
101 Reykjavík
FRéttASkot
512 70 70FR jál S t, ó Háð DAg b l Að DV áskilur sér rétt til að birta aðsent efni blaðsins á stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. Öll viðtöl blaðsins eru hljóðrituð. Notkun á efni blaðsins er óheimil án samþykkis.
512 7000
512 7010
512 7080
512 7050
AðAlnÚmeR
RitStjóRn
áSkRiFtARSími
AUglýSingAR
Sandkorn
42 Umræða Áramótablað 28. desember 2013
Ég er algjör dekurrófa
Ekki hægt að
knésetja mig
Við gefum alltaf
hvor annarri jólagjöf
Hetjan sem dó
Manuela Ósk Harðardóttir sem fékk Iphone 5 frá móður sinni í jólagjöf. – DV.is Svala Björgvinsdóttir og æskuvinkona hennar, Margrét Gauja Magnúsdóttir. – DV.is
Í
miðju dægurþrasinu getur verið
gefandi að líta um öxl til þeirra í
samfélagi okkar sem gefa meira en
þeir þiggja. Það er í þessum anda
sem DV hefur undanfarin ár haldið
úti kosningu um hetju ársins. Þarna
gefst okkur færi á að þakka þeim sem
sumir hverjir hafa gefið allt til í þágu
annarra.
Hetjur geta verið af ýmsum toga.
Á síðasta ári var Hildur Lillendahl
valin vegna baráttu hennar í þágu
jafnréttis. Valið var umdeilt að því
marki að forstokkaðar karlremb­
ur og undirlægjur úr hópi kvenna
brugðust illa við. Mikill meirihluti
fólks skildi þó að Hildur hafði barist
sem ljón til þess að vekja athygli á
kynjahallanum. Og hún hafði setið
undir ágjöf og árásum vegna skoð­
ana sinna. Aðrar hetjur í gegnum tíð­
ina hafa verið björgunarsveitarmenn
sem í sjálfboðavinnu bjarga með­
borgurum sínum að nóttu sem degi.
Þá er ekki spurt um aðra umbun en
gleðina við að geta komið til hjálpar.
Fjöldi fólks um allt land er tilbúinn
til þess að bregðast við með litlum
sem engum fyrirvara og leggja út í
óveður eða á háskaslóðir til að bjarga
og hjálpa.
DV hefur valið hetju ársins frá
því árið 2008 þegar Þráinn Bjarna­
son framkvæmdastjóri hlaut þann
heiður fyrir að bjarga manni úr log­
andi bifreið. Árið 2009 voru lögreglu­
mennirnir Sigurður Betúel Andrés­
son og Svava Snæberg staddir í
bakaríi þar sem maður fékk hjarta­
áfall. Þau brugðust skjótt við og
hnoðuðu í hann lífi. Þórður Guðna­
son var hetja ársins árið 2010 þegar
hann og félagar hans í Björgunarfé­
lagi Akraness björguðu sjö ára dreng
úr sprungu á Langjökli. Árið 2011
var það litli drengurinn Ólafur Karl
Óskarsson. Þessi þriggja ára drengur
hafði glímt við veikindi frá fæðingu
og tekið örlögum sínum af æðru­
leysi. Hann tók við útnefningunni
fyrir hönd allra þeirra barna sem eru
langveik með allri þeirri þjáningu
sem fylgir.
Þetta árið er valið á hetju ársins
sérstæðara en áður. Að þessu sinni
varð fyrir valinu maður sem fórnaði
lífi sínu við að reyna að bjarga félaga
sínum. Slysið varð í mars á þessu ári
þegar Andri Már Þórðarson nemandi
og Örvar Arnarsson voru í æfingaferð
í fallhlífarstökki á Flórída. Þeir stukku
samtímis en fallhlíf Andra Más opn­
aðist ekki. Örvar reyndi að bjarga fé­
laga sínum við að opna fallhlífina en
það tókst ekki. Báðir skullu í jörðina
og létust. Kennarinn lagði líf sitt að
veði í aðstæðum sem voru vonlitlar.
Og þeir fórust báðir. Fólk er sammála
um að Örvar hafi sýnt fádæma hetju­
lund í tilraunum sínum til að bjarga
Andra Má. Og eins og stundum ger­
ist í lífinu þá fór illa. Þetta er öllum
áminning um að stundum eru að­
stæður þannig að bjargvættirnir eru
í háska og líf þeirra undir. Örvar glat­
aði lífi sínu við aðstæður sem voru
honum ofviða. Hann reyndi fram á
hinstu stund að bjarga lífi félaga síns
en það fór eins illa og það gat farið.
Lesendur DV vilja heiðra minningu
þeirra félaga með því að velja Örvar
sem hetju ársins. Hann fórnaði lífi
sínu í tilraun til þess að bjarga. Stærri
getur fórnin ekki orðið. n
Valtur forseti
Gylfi Arnbjörnsson, forseti Al­
þýðusambands Íslands, stendur
nú yfir klofnu sambandi sínu.
Oft hefur blásið á móti honum
í embætti en aldrei sem nú.
Venjulega hafa aðeins örfá­
ir verkalýðsleiðtogar á borð við
Vilhjálm Birgisson á Akranesi og
Aðalstein Baldursson á Húsavík
risið gegn forsetanum. Nú virð­
ist andstaðan almennari eftir að
samið var fyrir jólin. Gylfi er valt­
ari en nokkru sinni fyrr.
Steingrímur aktívur
Steingrímur J. Sigfússon, alþingis­
maður VG, fer bókstaflega ham­
förum í þinginu og talar allra
þingmanna mest
líkt og gerðist
meðan hann var
foringi flokksins.
Þetta þykir vera
til marks um að
hann ætli sér ekki
að láta Katrínu
Jakobsdóttur formanni eftir
stjórntaumana að fullu. Þetta
þykir stjórnarliðum slæmt enda
er Steingrímur J. ákaflega harð­
skeyttur og óvæginn í garð póli­
tískra andstæðinga.
Elliði grimmur
Elliði Vignisson, bæjarstjóri í Vest­
mannaeyjum, er einstaklega
beinskeyttur í málflutningi sínum
og hefur undan­
farið hrist upp í
mörgum. Skoð­
anir hans um
bruðl í kringum
sinfóníuhljóm­
sveit og fleira eiga
ekki upp á pall­
borðið hjá öllum. Á dögunum
sendi hann Bjarna Benediktssyni,
fjármálaráðherra og flokksbróð­
ur sínum, skýr skilaboð um að
það myndi taka 5.000 ár að borga
skuldir þjóðarinnar miðað við
þann afgang sem er af tekjum
ríkisins.
Auðmenn
Fréttablaðsins
Fréttablaðið stóð á sínum tíma
fyrir könnun um það hver væri
besti auðmaður Íslands. Að sjálf­
sögðu var boðið
upp á að kjósa
eiganda blaðsins,
Jón Ásgeir
Jóhannesson. Dr.
Gunni segir frá
því á bloggsíðu
sinni að hann
hafi fengið leiðbeinandi boð
um að gerast álitsgjafi. Tilnefndi
hann Jóhannes Jónsson í Bón­
us sem aðal. Í annað sæti setti
hann Björgólf Guðmundsson og
Bjarna Ármannsson í það þriðja.
Fríblaðið hefur hvílt þennan lið
um árabil en talið er tímaspurs­
mál hvenær hann verður tekinn
upp aftur.
Reynir Traustason
rt@dv.is
Leiðari
„Þessi mynd af
bakgarði Sjálf-
stæðisflokksins má verða
okkur öllum nokkurt um-
hugsunarefni.
„Stærri getur
fórnin ekki orðið.
Vigdís Hauksdóttir lætur ekki slá sig út af laginu. – DV
E
ignast lýðveldið Ísland önnur
sjötíu ár? Skoðum þrjár mynd­
ir. Fyrst með tilvitnun í eina
jólabókina:
„Sigga skrifaði greinaflokkinn
Hverjir eiga Ísland? Meðan hún
stýrði Víkurfréttum, vikublaðinu sem
var borið í öll hús á Suðurnesjum og
hver stafur lesinn. Í greinaflokknum,
sem kostaði hana starfið, henni var
sagt upp daginn eftir að hún birti
þriðju og síðustu greinina, það var
fáeinum mánuðum fyrir hrun, rifj­
aði hún meðal annars upp hvernig
Íslendingar græddu stórkostlega á
hernum beint og óbeint, og notuðu
til þess allar hugsanlegar leiðir. Í lok
síðustu greinarinnar sagði hún líka
frá þessum sið keflvískra unglinga
að ræna vörubílana hlaðna vörum
úr Kanaskipum, stundum með því
að stökkva á þá þar sem þeir stóðu
kyrrstæðir á vigtinni, sem stundum
eins og við upplifðum það, sátu þeir
fyrir þeim á Hafnargötunni. Oft, átti
hún eftir að skrifa „bárum við ráns­
fenginn í öruggt skjól í bakgarð Sjálf­
stæðisflokksins og skiptum honum
þar – fjarri því bróðurlega – á milli
okkar. Það er óhætt að segja, auð­
vitað án þess að við gerðum okkur
grein fyrir því þá, að það hafi verið
átakanlega táknrænt að velja þenn­
an stað, bakgarð stjórnmálaflokks­
ins, sem hefur framar öðrum flokk­
um, leynt og ljóst, og því miður ekki
af sanngirni og heiðarleika, skipt
með sér auðæfum landsins frá því að
við hlutum sjálfstæði frá Dönum“.“
(Jón Kalman Stefánsson: Fiskarnir
hafa enga fætur, Bjartur, Reykjavík
2013 bls. 163.) Krakkarnir stukku
á vörubílana og opnuðu kassa og
poka með dúkahnífum og tíndu upp
úr þeim verðmætin: Skinkur, síga­
rettur, niðursuðumat, álegg, frosna
kjúklinga, bangsa. Nokkrir krakkar
hlupu svo á eftir bílunum og tíndu
draslið saman og svo var öllu safn­
að saman í bakgarði Sjálfstæðis­
hússins í Keflavík. Þannig var sagan
til komin. Átakanlega táknrænt.
Táknræn fyrir herinn, græðgina,
niðurlæginguna og það sem tíðk­
aðist í Keflavík á þeirri tíð. Bók Jóns
Kalmans er stórmerk en margir sem
ólust upp í Keflavík munu verða
reiðir og mótmæla bókinni. Ég hef
þegar hitt einn og er ekkert hissa á
því en bók Jóns er göldróttur póli­
tískur aldarspegill sem við þurfum
öll að hafa kjark til þess að horfa
í. Bókin er listaverk. Hún er sterk,
spennandi með flæðandi og hríf­
andi stíl þar sem eru langar, langar
málsgreinar, og mikið af því lífi sem
við þekkjum öll sem lifðum þessi
ár sem sagt er frá í bókinni. Hún er
samfelld textaveisla. Þessi grein er
ekki bókmenntagagnrýni eða bók­
menntaumsögn. En þessi mynd af
bakgarði Sjálfstæðisflokksins má
verða okkur öllum nokkurt umhugs­
unarefni. Hún minnir okkur á þessi
ár lýðveldisins sjötíu þegar við lifð­
um oft eins konar sníkjulífi á öðrum
um leið og við unnum margan sigur­
inn. Það er fyrsta mynd.
Ó, helga vík
Stríðsgróðinn varð vöggugjöf lýð­
veldisins Íslands. Meðan aðrar þjóð­
ir ráfuðu um hungraðar í brunarúst­
um styrjaldarinnar gátum við byggt
upp efnahagslífið af því að við höfð­
um grætt á legu landsins til hernað­
ar. Við eyddum stríðsgróðanum oft
í skynsamlega hluti, einn daginn
þraut stríðsgróðann og þá vildi svo
vel til að Bandaríkjamenn vildu veita
fátækum og stríðshrjáðum Marshall­
gróða. Við vorum að vísu hvorugt
en fengum samt. Það var nú aldeilis
gott og svo kom herinn. Um miðjan
sjötta áratuginn störfuðu þrjú þús­
und Íslendingar hjá hernum. Síðustu
ár hersins 1990 til 2005 námu tekjur
af hernum einu til tveimur prósent­
um af landsframleiðslu á ári. Segjum
bara einu og hálfu og þá eru það 400
til 500 milljarðar króna á fimmtán
árum. Ef herinn fer þá fer vort eina
traust orti Þórarinn Eldjárn og hitti
naglann á höfuðið að minnsta kosti
á Suðurnesjum því eftir að herinn
fór kom í ljós að sjálfbært efnahags­
líf var ekki til og er veikt enn í þeim
landshluta. Þeirra helga vík skilar
engu nema vonbrigðum. Sem bet­
ur fer eru Suðurnesjamenn margir
að segja skilið við þá ofurtrú á blekk­
ingar sem ráðamenn hafa oft haldið
á lofti. Og halda sumir enn og hafa
í hótunum við Landsvirkjun. Það er
önnur mynd.
Önnur sjötíu ár
Sjötíu ára verður lýðveldið á næsta
ári. Lifir lýðveldið önnur sjötíu ár? Já,
er það ekki nokkuð víst? Til 2084. Og
lengur. Sérstaklega ef við höfum vit á
því að hleypa kapítalismanum ekki
einum til allra valda Þá er allur til­
verugrunnur okkar í hættu, líka nátt­
úruauðlindir og umhverfi, ávinning­
ur í velferðarmálum í áratugi, sigrar
í landhelgisdeilum, allt. Margir fé­
lagar mínir telja að aðild að Evrópu­
sambandinu sé það hættulegasta
sem geti komið fyrir sjálfstæði Ís­
lands. En það sem er nú varasamast
og við þekkjum og höfðum reynslu af
er hins vegar frjálshyggjan, græðgin,
eftirlitslaust peningabrjálæðið. Það
má aldrei komast aftur til allra valda.
Aðild að Evrópusambandinu er ekki
yfirvofandi.
Þetta er þriðja myndin til að
hugsa um þegar við undirbúum sjö­
tíu ára afmæli lýðveldisins. Það að
lýðveldið er enn sjálfstætt er því að
þakka að við höfum unnið marga
sigra á okkur sjálfum, höfum byggt
upp sjálfstætt íslenskt atvinnulíf í
andstöðu við græðgiskapítalismann,
höfum þróað með verkalýðshreyf­
ingunni velferðarkerfi til jafns við
aðrar þjóðir, höfum fært út land­
helgina undir forystu vinstri manna
og tókst að rétta við eftir hrunið sem
frjálshyggja ofsakapítalismans leiddi
yfir okkur. Undir forystu vinstri
manna. Þeir þrifu upp eftir veisluna
sem bara sumir komust í. Það var
einn stærsti sigurinn í sjálfstæðisbar­
áttu Íslendinga. En við þolum ekki að
lenda í foraði frjálshyggjunnar aftur.
Þá er óvíst um þessi sjötíu í viðbót.
Gleðilegt ár! n
Þrjár myndir við afmæli lýðveldisins
Svavar Gestsson
fyrrverandi ráðherra
Aðsent
Á baráttudegi verkalýðsins Það að lýðveldið er enn sjálfstætt er því að þakka að við
höfum unnið marga sigra á okkur sjálfum. MynD EyþÓR ÁRnASon