Úr þjóðarbúskapnum - 01.12.1961, Side 19

ÞJÓÐARAUÐUR ÍSLENDINGA
koma til skipta milli opinberra bygginga ann-
ars vegar og hins vegar húsnæðis fyrir verzlun,
veitingar og annað, sem ekki er talið falla und-
ir aðra flokka þessarar skýrslu. Vegna vönt-
unar annarra heimilda hefur sú skipting verið
gerð eftir því hlutfalli, sem verið hefur milli
fjármunamyndunar í þessum tveim flokkum á
tímabilinu 1945—1957.
Þannig fæst eftirfarandi skipting:
Verzlunarbyggingar o. fl....... 589 m. kr. 44%
Opinberar byggingar ........... 750 — — 56%
1339 m. kr. 100%
Þessar tölur, sem eru notaðar við árslok
1957, eru síðan færðar til milli ára samkvæmt
upplýsingum um fjármunamyndun í þessum
flokkum og er í þeim útreikningum gert ráð
fyrir 2,5% árlegri afskrift.
9. Vatns- og hitaveitur.
Stuðst er við upplýsingar úr reikningum
bæjarfélaganna um bókfært verð í árslok 1945
og fjárfestingu til þessara framkvæmda eftir
það. Gert er ráð fyrir 5% afskrift.
10. Símkerfi og línur, loftskeytastöSvar.
Stuðst er við ríkisreikninga um bókfært verð
í árslok 1945 og notuð sama aðferð við út-
reikninginn og í töflu 9.
11. Samgöngur.
Erfitt er að gera sér grein fyrir verðmæti
þessara framkvæmda, þar sem rýrnun er mikil
og sumar þessara framkvæmda teygja sig langt
aftur í tímann. Vinnuaðferð þeirri er hér var
notuð, eru gerð nokkur skil í hinni almennu
greinargerð.
Hinar tilfærðu tölur eru samtölur þess, sem
í fjármunamyndunarskýrslum bankans hefur
verið talið til fjármunamyndunar hvers árs.
12. Byggingar hins opinbera.
Tölur um opinberar byggingar eru fundnar
á sama hátt og tölur um Verzlunarhús o. fl.
— og vísast til skýringa við þann flokk.
Eignaraðild að framleiðslufjármunum
Framleiðslufjármunir er hér samheiti allra
þeirra fjármuna, sem notaðir eru í hinum eig-
inlega atvinnurekstri, svo sem skýrt er hér að
framan. Hugtakið atvinnurekstur er þó notað
í nokkuð víðari merkingu en almennt gerist,
þar sem raforkuvinnsla, vatns- og hitaveitur
og kerfi síma og loftskeyta eru talin til atvinnu-
rekstrar. Nægir um þetta og önnur skilgrein-
ingaratriði að vísa til inngangskaflans um
þjóðarauðinn hér að framan.
Allur þorri starfandi fólks vinnur við beit-
ingu þessara tækja á vegum þeirra fyrirtækja
og stofnana, er þau eiga eða þeim ráða. Eign-
araðild þessara fjármuna er því góður mæli-
kvarði á þau réttarform eða rekstrarform, sem
framleiðslustarfsemin er rekin undir. Eignarað-
ildin gefur hugmynd um, hvernig áhrifaað-
staða innan atvinnulífsins skiptist á þá hópa,
sem kunna að vera taldir tengjast ákveðnum
rekstarformum. Stjórnmálaumræður hafa oft
snúist að verulegu leyti um gildi rekstrarforma.
Þær skýrslur, sem hér birtast, gefa nokkra hug-
mynd um, hver staðan er í þeim efnum.
Aðra mælikvarða má engu síður nota til þess
að meta hlutdeild rekstrarforma í efnahags-
lífinu. Réttasti mælikvarðinn á sviði fram-
leiðslustærða væri vinnsluvirði framleiðslunn-
ar innan vébanda hinna ýmsu rekstrarforma, þ.
e. virði seldrar vöru og þjónustu að frádregnu
virði vöru og þjónustu frá öðrum fyrirtækjum.
Einnig mætti notast við greidd laun eða starfs-
mannafjölda. Enginn slíkur mælikvarði liggur
fyrir um skiptingu íslenzks efnahagslífs á
rekstrarform.
17