Náttúrufræðingurinn

Årgang

Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 12

Náttúrufræðingurinn - 2010, Side 12
Náttúrufræðingurinn 12 ólífrænna fyrirbæra. Jafnvel jarð- skorpuflekar fá ekki að vera í friði sem hreinræktað jarðfræðifyrirbæri. Rökstuddur grunur leikur á að starfsemi lífvera sé kveikjan að at- burðarásinni sem þrýstir fleka ofan í iður. Ólíkt dæmi er magnetít, segul- járnsteinn sem er algeng steind í basalti og myndast undir miklum þrýstingi í jörðu við háan hita. En seguljárnsteinn myndast einnig í líf- verum við lágan hita, til dæmis í sjó, og þrýsting sem er ef til vill aðeins ein loftþyngd. Og þetta á ekki aðeins við um seguljárnstein heldur mun fleiri steindir sem vaxa í lífverum, og við það verða steindir lífrænar, lifandi fyrirbæri, samkvæmt form- úlunni – en eru jafn steindauðar og áður. Þannig vex seguljárnsteinn í skráptönnum í nökkvum í öllum heimsins höfum, en hematít eða járnglans, sem er jafnharður, í skráp- tönnum olnbogaskelja. Og ekki nóg með það heldur vex seguljárnsteinn í gerlum, amöbum, fuglum og fisk- um og tengist ratvísi þeirra. Þegar við veltum fyrir okkur þess- um staðreyndum um samspil lífs og jarðar er eins og tómarúm myndist. Eitthvað vantar upp á skilning og þekkingu, og óvissan, hvatinn að nýrri leit, tekur við. En er það ekki samspil jarðarefna og lífs sem öllu máli skiptir? Varða stóru vandamál nútímans ekki heildir, einmitt það reyna að skilja hvernig kerfi jarðar virka á hlýnandi jörðu, við hrun lífverutegunda og vistkerfa? Við höfum sundrað fræðigreinum og misst sjónar á stóra samhenginu, sjáum ekki skóginn fyrir trjánum. Okkur bráðvantar almenna og sérhæfða uppeldisstofnun sem stendur vörð um þekkingu á sviði náttúruvísinda og umhverfismála. Engin fræði eru mikilvægari nú á tímum fyrir Íslendinga nema þau sem halda utan um íslenska tungu. Í landi þar sem lýðræðishug- myndin hefur verið í miklum metum, menntun talin á hástigi hjá þjóð sem lengi hefur gumað af gjörvi- leika sínum – þar til allt hrundi – er tímabært að endurmeta mennt- unina frá grunni. Stenst endalaust sjálfshól um menntun okkar og eigið ágæti? spyr þessi Þingeyingur. Í íslenskum háskólum er til dæmis boðið upp á nám í hagfræði, við- skiptafræði, almennri verkfræði og að sjálfsögðu í stjórnmálafræði án þess að þessi fræði séu tengd undir- stöðunni, hagkerfi náttúrunnar og náttúruferlum. Hagfræðingur þarf að mati yfirvalda enga undirstöðu- menntun í náttúrufræðum þótt aðalviðfangsefni hans sé höfuðstóll náttúrunnar – og enn síður fær verk- fræðingur grunnmenntun í vistfræði þótt starfssvið hans varði inngrip í ferli náttúrunnar. Rök hníga að því að þetta fáránlega fálæti gagnvart náttúrunni, bæði hér á landi og í hagkerfum heimsins, hafi ekki að- eins orsakað efnahagshrun á heims- vísu heldur sé það einnig hvatinn að hlýnun á jörðinni, mengun og dvínandi gæðum jarðar. Myndum við treysta hjartaskurðlækni sem hefði enga undirstöðu í líffærafræði en væri afar flinkur að beita hnífi og bródera? Við þurfum nýja uppeldisstofnun Gegnum tíðina hefur þjóðin valið sér fjölmarga þingmenn sem hafa verið ólæsir á náttúruarf landsins, einkum þann sem felst í vistkerfum, byggist á vistkerfum, á samspili vatns, lands elds og ísa, loftslags og lífvera þess. Við skulum forðast að kyrja sorgarsálma hér í dag, en sárin og menjar þeirra eru sýnilegar og ósýnilegar um allar auðlindir lands og sjávar. Þessu verður að breyta. Allir Íslendingar, komnir til vits og ára, eiga að geta rætt um náttúru lands- © gpó 80 1-2#loka.indd 12 7/19/10 9:50:46 AM

x

Náttúrufræðingurinn

Direkte link

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Náttúrufræðingurinn
https://timarit.is/publication/337

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.