Gerðir kirkjuþings - 1990, Qupperneq 101

raunar skipt sköpum um árangur hjarta-, lungna- og lifrarígræðslu. Þróun enn öflugri
lyfja kann í framtíðinni að minnka vægi vefjasamræmingar.
ígrætt líffæri verður að vera lífvænlegt. í því tílliti er mikilvægt að heitur og kaldur
blóðleysistími sé ekki of langur.
Svokallaður heitur blóðleysistími sem liður frá því hjarta líffæragjafans hættir að slá
þar til líffærið er fjarlægt skiptir sköpum um það hvort líffærið er nýtanlegt og má aðeins
vera fáeinar mínútur sé um að ræða nýru eða bris. Best er að þessi tími sé enginn, þ.e. að
líffærið sé tekið út að hjartanu sláandi. Slíkt er alger nauðsyn ef nýta á hjarta, lungu eða
lifur til ígræðslu.
Kaldur blóðleysistími er hins vegar sá tími er líður frá úrtöku líffæris þar til það
hefur verið tengt blóðrás þiggjandans. Geymsluþol líffæra er mismikið. Nýru má geyma í
einn til tvo sólarhringa við bestu geymslutækni. Öll ígræðslulíffæri þola nokkra geymslu
og mætti því t.d. flytja þau milli íslands og nágrannalanda.
Greint er milli ígræðslu úr lifandi gjafa og nýlátnum. Af sjálfu leiðir að úr lifandi
gjafa er um að ræða líffæri sem hann má við að missa, t.d. annað nýrað eða hluta úr lifur
eða brisi. Kostir ígræðslu úr lifandi gjafa eru gott vefjasamræmi (systkini, foreldrar,
böm) og lífvænlegt líffæri (heilbrigður gjafi, heitur blóðleysistími enginn). ígræðslur
nýma úr lifandi gjöfum em frá 2 - 48% í löndum Vesturevrópu. Af þeim em um það bil
75% (helmings samræmi) til 90% (fullt samræmi) starfandi eftix 3 ár.22 Um 70% nýma
úr nýlátnum em starfandi eftir 3 ár. Batnandi meðferð við höfnun og minnkandi vægi
samræmis hefur ýtt undir ígræðslu nýma úr óskyldum eða fjarskyldum t.d. mökum eða
vinum. Slíkt er þó enn eigi algengt enda árangur misjafn og mörgum spumingum ósvarað
um réttmæti slfkra aðgerða. Þá hafa nokkur brögð verið að því að fólk í fátækum löndum
selji úr sér líffæri (ným) tíl ígræðslu í alls óskylt fólk sem greiðir stundum of fjár fyrir
þótt minnst af því renni í vasa þess er líffærið lætur. Slíkt athæfi hefur verið harðlega
fordæmt um nær allan heim.
Langflest ígræðslulíffæri em sem fyrr segir úr nýlátnu fólki. Hjörtu, lungu, og
lifrar em ekki einasta öll úr nýlátnum heldur er hjarta gefandans sláandi þegar hafist er
handa um úrtöku. Líffæraflutningar hafa því óneitanlega verið einn hvati þess að innleiða
algert heiladrep sem meginskilmerki dauða. Slík löggjöf leyfir að fjarlægja líffæri til
ígræðslu áður en slökkt er á öndunarvélum hafi gefandinn verið úrskurðaður látinn þótt
öndun og hjartslætti sé viðhaldið vélrænt
Við ráðstöfun líffæra úr nýlátnum til hentugra þega hefur að mestu verið litið á
líffærið sem gjöf hins látna til samfélagsins. Ætringjar hins látna fá sjaldnast að vita
hverjir em þiggjendur, en þeir geta verið nokkrir. Nokkuð hefur borið á að boðnir væm
peningar í slík líffæri. Er það illa séð en erfitt kann að vera að uppræta slíka verslun.
^Combined Rcport on Regular Dialysis and Transplantation in Europe, XIX, 1989.
98