Gerðir kirkjuþings - 1990, Síða 114

Þorleifsson. sjúkrahúsprestur. Sigþrúður Ingimundardóttir. hjúkrunarfræðingur. Þórður
Harðarson. prófessor og Dögg Pálsdóttir. lögfræðingur. sem jafnframt \'ar ritari nefndarinn-
ar.
íslensk löggjöf og skiigreining dauða.
í gildandi lögum er lix ergi að finna skiigreiningu á þ\ í hxænær maður telst látinn ef undan
eru skilin ákvæði laga nr. 44/19S1 um horfna menn. Samkvæmt þeim er unm að ákveða meö
dómi að horfinn maður skuli talinn iátinn.
\ íða í lögum er hins vegar v ikið að því hvað gera skuli er einstaklingur deyr. Lög nr. 3/
1878 um skipti á dánarbúum og félagsbúum o.fl. mæia s\o fvrir að þegar maður deyr skuli
tafarlaust. cða s\o fljótt sem kostur er. tilk\nna það skiptaráðanda eða hreppstjóra.
Samkvæmt 1. gr. laga nr. 64/1962 um dánarvottorð skal rita dánarvottorð fyrir hvern mann er
deyr hér á landi. \7ið andlát einstakhngs skal beita ákvæðum erfðalaga nr. 8/1962 með síðari
breytingum um skiptingu eigna hins látna.
Yið ák\örðun dauða hefur \erið stuðst við hina hefðbundnu dauðaskilgreiningu unt
stöðvun hjartsláttar og öndunar.
Norrænar reglur um skilgreiningu dauða.
í norskum lögum frá árinu 1973 (nr. 6) er fjallaðum líffæraflutninga. sjúkrahúskrufningar
o.fl. I lögunum er ekki að finna nein ákvæöi um skilgreiningu dauða. Arið 1977 var sett
reglugerð um skilgreiningu dauða með stoð í lögunum frá 1977. Skv. henni telst einstaklingur
látinn þegar Ijóst er að öll heilastarfsemi. stóraheila. litlaheila og heilastofns. er stöðvuð. í
reglugerðinni er að finna nákvæm fyrirmæli um þaö hvaða aðferðum skuli beita til að ganga úr
skugga um að öll heilastarfsemi sé stöðvuð. Eiga þær aðferðir \ið þau tilvik þegar öndun og
hjartslætti er \ iðhaldið með vélrænum hætti. Gerðar eru ríkari kröfur til dánarvottorða þegar
andlát er staðfest með þessum hætti. Andlátið er miðað \'ið þann tfma þegar stöðvun
heilastarfsemi er staðfest. Hafi hjartslætti og öndum ekki verið \ iðhaldið með vélrænum hætti
skal staðfesta andlát eftir venjulegum reglum.
Hinn 1. janúar 1988 gengu í gildi í S\ íþjóð ný lög um dauðaskilgreiningu (SFS 1987:269).
Skv. lögunum telst einstaklingur látinn þegar heilastarfsemi er hætt. Læknar skulu staðfesta
andlát í samræmi við þá þekkingu og reynslu sem tiltæk er h\ erju sinni. Dauða niá staðfesta
þegar öndun og hjartsláttur hafa stöð\ ast s\ o lengi að vafalaust er að heilastarfsemi er hætt. Ef
öndun og hjartslætti er \'iðhaldið með vélrænum hætti skal staðfesta dauða ef rannsóknir sýna
með \ issu að heilastarfsemi sé hætt.
Hinn 1. janúar 19S8 gengu og í gildi í S\íþjóð ítarlegar reglur og ieiðbeiningar með
lögunum um dauðaskilgreiningu (SOSFS 1987:32). Reglurnar hafa að geyma athugasemdir
með einstökum greinum laganna ásamt leiöbeiningum um hvaða rannsóknir skuli gera á
heilastarfsemi áður en unnt er að staðfesta andlát. A það við um þau tihik þegar öndun og
hjartslætti er viöhaldið með vélrænum hætti.
Hinn 1. september 1985 gengu í gildi í Finnlandi lög um brottnám líffæra og \ efja í
læknisfræöilegum tilgangi. Lögin komu í stað laga frá 1957 um notkun vefja úr látnum. Meö
stoð í lögunum frá 1957 \oru settar rcglur árið 1971. Skv. þeim telst niaður látinn ef
heilastarfsemi er hætt. 1 reglunum er aö finna f\ rirmæli um hvernig ganga skuli úr skugga um
að heilastarfsemin sé hætt.
Norsku. sænsku og finnsku leiöbeiningarnar um aðíerðir sem beita skal \ iö ákvörðun um
það h\ort hcilasiarfscmi sé hætt cru um flest svipaðar. Reglurnar í íylgiskjali mcð frumvarp-
inu seni hér er lagt fram eru sniðntir eftir þessum reglurn og leiðbeiningum.
í byrjun janúar 1990 voru lögð fram í danska þjóðþinginu t\ö lagafrumvörp. Annars
vegar er frumvarp til laga um líkskoðun. krufningu. líffteraflutninga o.fl.. lagt fram af
dómsmálaráðherra. Hins vegar er frumvarp til higa um skilgreiningu dauða. líffæraflutninga
111