Gerðir kirkjuþings - 1990, Page 154

Fyrri hluti - Inngangur
Uppruni
Islciivska orðiö djákni cr af gríska orðinu „diakonos“, scm mcrkir þjón, cr
fæst'við ýmis líkamlcg þjónuslustörf svo scm þjónustu við borð og cr
„díakonía" hciti á slíkri þjónustu. „Díakonía“ var gjarnan ólaunuð og naut
lítillar virðingar í grísku samfclagi fornaldar. Launuð störf á vcgum
ríkisins svo og störf prcsta við mustcrin voru ncfnd „lcitourgía“
(lítúrgía).
Það cr athyglisvert, að í Nýja testamcntinu cr orðið „díakonía“ notað
um störf innan kirkjunnar. Er það í samræmi við vilja Jcsú, er nefndi
sjálfan sig þjón (Lk 22.24-27) og sagði til lærisvcina sinna: „Sá mcsti
meðal yðar sc þjónn (diakonos) yðar“ (Mt 23.11 og hlst.).
Orðnotkun í Nýja tcstamcntinu cr mjög rúm. Þar cr ckki komið
heildarheiti yfir störf og ckki hcldur samræmi á störfum og starfshcitum
svo scm síðar varð. Orðið „díakonía“ var heildarhciti yfir þjónustu í
kirkjunni og notað bæði um þjónustu við líkamlegar þarfir svo scm
þjónustu við borð og um þjónustu við andlcgar þarfir mannsins. Þannig
cr orðið notað í 6. kap. Postulasögunnar, þar scm „díakonía“ mcrkir bæði
þjónustu til borðs og þjónustu orðsins þ.c. prcdikun.
Próun í fornkirkjunni
Sama gildir um fornkirkjuna. Þá var orðið díakonía hcildarhciti yfir
þjónustu í kirkjunni hvort scm hún laut að kcnnslu, boðun,
sakramcntisúthlutun cða líknar- og kærlciksþjónustu.
Um lcið tók „díakonía“ að merkja líknar- og kærlciksþjónustu
scrstaklcga, cn orðið „leitourgía“ kom til sögunnar í mcrkingunni
„guðsþjónusta“ cða „hclgiþjónusta.“ Samt scm áður hclt díakonía þcirri
stöðu að vcra hcildarhcili á kirkjulcgri þjónustu, scm grcindist annars
vcgar í lítúrgíu og hins vcgar í díakoníu í þröngri mcrkingu,
Iíknarþjónustu.
Undir lok 2. aldar var hin kirkjulcga þjónusta cða cmbætti talin
grcinast í þjónustu biskups (cpiskopos), prcsts (presbyteros (öldungur))
og djákna (diakonos) og scr raunar rætur þcirrar grciningar í yngstu
ritum Nýja tcstamentisins svo scm í brcfunum til Tímótcusar og Títusar.
Diakonía var hcildarhciti yfir þcssi þjónustustig á grískunni. „Díakonía“
biskupa og prcsta var sögð fclast í lcitourgía cða hclgiþjónustu og
opinbcrri þjónustu innan Guðs lýðs, cn „díakonía“ djákna var sögð fclast í
díakonía í mcrkingunni kærlciks- cða líknarþjónusta. Ncfndust biskupar
cftirmcnn postulanna, cn prcstarnir voru ncfndir cftirmcnn hinna 70, scm
um gctur í 10. kapitula Lúkasarguðspjalls, cr þótti rök fyrir grciningu
151