Són - 01.01.2015, Blaðsíða 114

112 HAukur Þorgeirsson
Erindið hjá Resen er greinilega talsvert frábrugðið, einkum síðari hlut-
inn. Og þetta erindi er ekkert einsdæmi heldur er textinn hjá Resen
verulega frábrugðinn Konungsbók út í gegnum kvæðið. Fræðimenn hafa
velt vöngum yfir þessum frábrugðna texta. Hér leitast ég við að finna
uppruna hans.
1. Eddurit Resens
Fyrstu norrænu fornritin sem prentuð voru í Kaupmannahöfn birtust
árið 1665. Þetta voru Snorra-Edda, VÖLUSPÁ og HÁVAMÁL. Að nafninu til
voru þetta þrjú rit en þau höfðu sameiginlegan inngang og voru gjarnan
bundin í eina bók. Sá sem ritum þessum kom á prent nefndist Peder
Hansen Resen (1625–1688), prófessor við Kaupmannahafnarháskóla.
Resen var atorkusamur fræðimaður og sendi frá sér mörg rit um ým-
isleg efni, mest um lög og sagnfræði. Hann hafði sjálfur takmarkaða
íslenskuþekkingu en reiddi sig í þeim efnum á vinnu sem aðrir höfðu
innt af hendi, meðal annars Guðmundur Andrésson, Stefán Ólafsson og
Stephan Hansen Stephanius (Faulkes 1977:9–10).
Stundum hafa seinni fræðimenn farið háðuglegum orðum um útgáfur
Resens og víst er að þær uppfylla ekki strangar textafræðilegar kröfur.
En það er hægara að níða en að smíða og með Edduritum Resens, sem
komu út með latneskri þýðingu, var stórt skref stigið í þá átt að færa
norræna goðafræði Evrópubúum í hendur. Má því segja að Edda Resens
hafi þjónað því hlutverki sem henni var ætlað.
2. Hávamálaútgáfa Resens
Sem fyrr segir var útgáfa Resens af HÁVAMÁLUM prentuð 1665 og hélt hún
að mestu leyti gildi sínu fram á 19. öld. Hún var síðan leyst af hólmi með
útgáfu Rasks 1818, þriðja bindi af Kaupmannahafnarútgáfu Eddukvæða
1828 og, ekki síst, með útgáfu Bugge 1867. Bugge rökstuddi að text-
inn í útgáfu Resens og skyldum handritum sé runninn frá Konungsbók
Eddukvæða og hafi því ekkert sjálfstætt gildi (Bugge 1867:lviii–lxiii).
Eftir útgáfu Bugges hafa flestir fræðimenn látið texta Resens ósnertan
og var hans lengi getið að litlu. Þetta breyttist að nokkru 1977 en þá gaf
Anthony Faulkes út Eddurit Resens ásamt vönduðum formála þar sem
leyst er úr ýmsum vanda. Þar er meðal annars fjallað um Hávamálatextann.
Faulkes er á báðum áttum um texta Resens. Annars vegar bendir hann á
að textinn sé mjög frábrugðinn texta Konungsbókar og að freistandi væri
að telja hann fulltrúa annarrar miðaldagerðar: