Dagblaðið Vísir - DV - 25.11.2007, Blaðsíða 23

DV Menning
FÖSTUDAGUR 23. NÓVEMBER 2007 23
Teikningar úr þjóðsögum
Hinn iandskunni teiknari Halldór Baldursson verður með leiðsögn um
sýninguna Þjóðsögur - (slenskar munnmælasögur í Ásmundarsafni á
sunnudaginn klukkan 14. Þar stendur nú yfir sýning íslenskra teiknara
sem tókust á hendur það verkefni að myndskreyta þjóðsögur úr
munnlegri geymd. Á meðal teiknaranna eru Brian Pilkington, Freydís
Kristjánsdóttir, Gunnar Karlsson, Sigrún Eldjárn og Halldór sjálfur.
Kvikar myndir
Sýningin Kvikar myndir verður opnuð á morgun klukkan 15 í Listasafni
AS( í tilefni af 90 ára afmæli Reykjavíkurhafnar. Meðal verka á sýning-
unni eru málverk eftir Þórarin B. Þorláksson af fyrsta skipsbruna í
Reykjavíkurhöfn, eitt af fyrstu kvikmyndaverkum Dieters Roth sem tekið
var að hluta til í Slippnum og röð sjálfsmynda sem Megas vann þegar
hann starfaði sem verkamaður við Faxaskála.
mér gengur vel, ég er með minn góða
front. Og svo hefði ég bara fagnað út-
gáfu verksins með vindli, kom'aki, nógu
af rauðvíni og öllu því. Ég hefði þá ver-
ið í því sem við köllum afneitun. En ég
hallast oft að einhvers konar örlagatrú
sem er ýjað að sem einum möguleika
í sögunni, að svona hafi þetta átt að
vera. Að við höfum verið leiddir sam-
an því við áttum að hittast."
Sannur skáldskapur
Bókin er að stórum hluta byggð
upp á bréfum sem Einar Þór og kær-
asta hans, sem í bókinni er kölluð Eva,
sendu á milli sín þegar Einar Þór var
í gæsluvarðhaldi. Einar Már segir að
þegar hann hafi séð hin raunverulegu
bréf sem Einar Þór og Eva sendu hafi
hann séð í leiftursýn að þama væri
eitthvað fyrir hann. „Svo bý ég til sög-
una upp úr bréfunum og skapa þannig
lagað persónumar þótt þær eigi sér
fyrirmyndir, eins og eiginlega allar
persónur í mínum sögum, sérstaklega
í seinni tíð," segir Einar.
Þessar vangaveltur um hversu
mikla stoð bækur hans eigi í raunveru-
leikanum em kannski orðnar klisja, en
Einar kemur inn á þær á einum stað
í Rimlum hugans þar sem hann seg-
ist oft vera spurður að því þegar hann
kynni verk sín hvort þau séu sannleik-
ur eða skáldskapur. Einhveiju sinni
hafi hann verið að láta þetta fara í
taugarnar á sér og þá hafi mamma
hans ráðlagt honum að segja að þetta
sé sannur skáldskapur. „Mér finnst
mamma hitta þar naglann á höfúðið.
Hún gerði það nú býsna oft. En þessar
vangaveltur hafa verið lengi í gangi. Ég
nota oft þessa ytri ramma, til dæmis
aldur á fólki, þjóðfélagsstöðu og híbýli.
Skáldið kafar svo ofan í svörtu holur
gleymskunnar. Með skáldskapnum er
að mínu mati hægt að kynnast öllu. Þú
þarft ekkert að vita það. Skáldskapur-
inn gerist einhvem veginn í einhverju
rými á milli þess sem þú veist og veist
ekki," segir Einar og bætir við að bréfa-
skipti Einars Þórs og Evu í bókinni séu
dæmi um þetta. I raunverulegum bréf-
um þeirra kynnist hann persónunum
vel, sæki ákveðið andrúmsloft og nái
stundum í trúverðugt orðalag. „Svo
em setningar sem segja mér rosalega
mikið eins og setning Einars Þórs:
„Blýið er búið." Fyrir mér er hún bara
póem. Og setning eins og þessi gefur
mér tilefni til að kafa lengra í það hvað
gerist þegar blýið er búið. Hún kemur
aftur og aftur fýrir hjá mér. í ýmsum
svona atriðum gat ég svo bara spurt
þau," segir Einar en góður vinskapur
er á milli hans og þeirra persóna sem
Einar Þór og Eva em fýrirmyndir að.
Drakk stjórnlaust við ákveðin
tækifæri
í bókinni lýsir Einar listilega vel að-
draganda þess að hann fór í meðferð
á Vogi fyrir tveimur árum. Hann segir
að um svipað leyti og hann fékk bréf-
ið frá Einari Þór hafi farið ferli í gang
hjá honum þar sem hann þurfti mjög
mikið að kljást við eigin áfengisneyslu.
„Ég var mjög öflugur drykkjumaður
en hafði ekki haft neitt sérstaldega erf-
ið samskipti við Bakkus. Ég hafði alltaf
litið á áfengi sem mjög gott meðal. Það
var mér svolítið eins og bensín. Sagna-
oh'a Hvað varðar vinnu og annað var
ég mjög agaður. Ég var ekki að drekka
við skrifin og hafði enga fyllibyttulifn-
aðarhætti en alltaf þegar ég komst á
einhvem frían sjó, til dæmis þegar
ég kláraði bók, fannst mér bara alveg
sjálfsagt að sulla svolítið."
En svo fer brennivínið að trufla
Einar mikið á árunum 2003 til 2005.
„Á þessum tíma var ég alltaf að reyna
að stjóma minni áfengisneyslu. Þeg-
ar ég byrjaði að drekka ætlaði ég að
reyna að hætta, en um leið og maður
var hættur langaði mann mest til að
byrja aftur. Maður lendir smám saman
inni í svona þversögn. Fyrir mér er það
andleg þráhyggja sem heltekur mann.
WÓÐLEIKHÚSIÐ
Þjóðleikhúsið
um helgina
Afgreiðsla miöasölu á Hverfisgötu er opin frá kl. 12.30-18.00
mán. og þri. Aðra daga frá kl. 12.30-20.00.
Símapantanir frá kl. 10.00 virka daga.
Miðasala í síma 551 1200 og á www.ieikhusid.is

Frelsarinn Gestasýning fim. 22/11
Hamskiptin Lau. 24/11 örfá sætl laus
Konan áður Lau. 24/11, sun. 25/11
Skilaboðaskjóðan Fös. 23/11, örfá
sæti laus, sun. 25/11 (tværsýn.) uppselt
Barnasýningin Gott kvöld
Sun. 25/11
Óhapp! Lau. 24/11 örfá sæti laus
Hjónabandsglæpir
Fös. 23/11 uppselt
Langaði að vera hófdrykkju-
maður „Sumir sjá þetta aldrei og
lifa endalaust í þessu dllemma. Mig
langaði alltaf að vera einhvers konar
liófdrykkjumaðui en ég er rosalega
feginn núna að liafa misst tökin og
séð sjálfan mig í þessu Ijósi."
Maður drakk stjómlaust við ákveðin
tækifæri, án þess að hafa ætlað að gera
það. Svo lofar maður sjálfum sér og
öðrum að gera þetta ekki aftur, en svo
stendur maður ekki við það sem þýðir
að maður ræður ekki lengur við áfeng-
isneyslu sína. Sumir sjá þetta aldrei og
lifa endalaust í þessu dílemma. Mig
langaði alltaf að vera einhvers konar
hófdrykkjumaður en ég er rosalega
feginn núna að hafa misst tökin og séð
sjálfan mig í þessu ljósi."
Var andlegur dagdrykkjumaður
Einar segir að áfengisneysla sín
hafi farið stigvaxandi eftir fertugt en
hann var fimmtugur þegar hann fór
í meðferðina fýrir tæpum þremur
ámm. Þegar blaðamaður spyr hann
hvort drykkjan hafi verið farin að auk-
ast verulega hjá honum undir það síð-
asta, hvort hann hafi til dæmis verið
farinn að drekka daglega, segist Einar
ekki mæla ofneyslu áfengis í magni.
„Maður fann alltaf einhvem sem var
verri, og gæti sjálfsagt ennþá verið í
því. Myndin af drykkjumanninum í
okkar samfélagi og tungumáli er fylli-
byttan, ofdrykkjumaðurinn, sá sem er
búinn að missa ailt frá sér og kominn
í ræsið. Staðreyndin er hins vegar sú
að það eru eingöngu tvö prósent alkó-
hóústa í ræsinu. Og ekki nema hluti
þeirra sem em í ræsinu er alkóhólist-
ar því menn lenda þar af ýmsum öðr-
um ástæðum líka. En þú spyrð hvort
ég hafi verið dagdrykkjumaður. Ég get
svarað því með góðri samvisku „nei".
En ég var andlegur dagdrykkjumaður.
Það var sem sagt allt of miláð í mínu
lífi sem snerist um áfengisneyslu.
Maður tengdi áfengisneyslu við mjög
margt af því sem manni þótti vænt um
og skemmtilegt að gera."
Vildi bjarga gamla Einari
Einar segist ekki geta svarað því
svart og hvítt hvemig það hafi breytt
honum að setja tappann í flöskuna.
„Ég vil meina að þetta sé svolítið köfl-
ótt. Ég segi stundum við menn sem
spyrja mig hvort ég sé ekki nýr mað-
ur: „Nei, ég gerði þetta til að bjarga
þeim gamla." En með því að bjarga
þeim gamla hugsa ég að ég sé að hluta
til nýr maður. Ég finn að það hef-
ur gerst ofboðslega margt gott síðan
ég hætti að drekka. Það er náttúrlega
fyrst og fremst þetta að vinna í sjálf-
um sér, eins og það er kallað. Aðalat-
riðið er hins vegar það að maður sér
ekki hvernig maður var, fýrr en maður
er orðinn eins og ég er. Ég er því alltaf
að uppgötva eitthvað nýtt. Fyrir mér er
það sem ég er að gera núna með því
að vera edrú andlegt ferðalag. Sumir
spyrja mig hvort ég sé betri að skrifa.
Eg hætti ekki að drekka til að verða
betri rithöfundur." Varstu alveg nógu
góður? „Ég var alveg nógu góður ef því
er að skipta," segir Einar og hlær.
„Það er oft sagt að áfengisneysla
gefi ölkunum dálítinn kraft um tíma.
Við viljum sanna okkur og til að geta
slakað á með Bakkusi erum við oft ex-
tra öflugir, allavega ég," segir Einar og
hlær aftur. „Á mínum neysluferli setti
ég þetta aldrei í samhengi við vinn-
una. Ef ég var timbraður taldi ég það
part af einhverri hugmynd og vann
jafnvel út frá því
Lifnaðarhættir höfundarins
skipta ekki máli
Éftir að Einar hætti að drekka hef-
ur auk Rimla hugans komið út ein
ljóðabók eftir hann, Ég stytti mér
leið framhjá dauðanum, sem Ein-
ar sendi frá sér í fyrra. „Það hefur
margt gerst hjá mér andlega síðan ég
fór í meðferð, en ef við tökum þetta
út frá bókmenntunum munu menn
bara sjá það í því sem ég er að skrifa.
Það er ákveðin þróun í gangi en þeg-
ar menn tala um Bakkus og bók-
menntir kemur Bakkus mjög sterkur
inn. Það er hins vegar ekki hægt að
meta bókmenntir út frá því hvort það
var alkóhólistí sem skrifaði þær eða
ekki. Bókmenntímimar þarftu bara
að meta sem bókmenntír og það
kemur málinu ekkert við hverjir lifn-
aðarhættir höfundarins eru."
Því er stundum haldið fram að
verk sem sumir listamenn hafi gert
eftír að þeir hættu í neyslu, tíl dæmis
David Bowie og Bubbi Morthens, séu
ekki jafngóð og þau sem þeir gerðu
þegar þeir neyttu fíkniefna. Einar
óttast eklci að hann verði undir sömu
sökina seldur í framtíðinni, enda hafi
hann ekki skrifað undir áhrifum. „Ég
er heldur ekkert viss um að þetta sé
rétt varðandi Bubba og Bowie, þetta
sé bara mýta, þótt þetta tímabil tíl
dæmis hjá Bowie með Ziggy Stardust
og það allt sé auðvitað frábært tíma-
bil. Ef við tökum annan mann eins og
Bob Dylan sjáum við að hann hefur
átt alls konar tímabil. Þessi tímabil í
lífi listamanna höfða náttúrlega mis-
munandi til fólks, eitt höfðar til eins
og annað höfðar tíl annars. Svo eru
líka mýmörg öfug dæmi um þetta,
Ragnar til
Feneyja
Ragnar Kjartansson hefur
verið valinn til að sýna fyrir Is-
lands hönd á Myndlistartvíær-
ingnum í Feneyjum árið 2009.
Þetta var tilkynnt við hátíðlega
athöfii í Listasafrii íslands í gær.
Ragnar hefur fengist við ýmsa
miðla - myndbönd, innsetn-
ingar, skúlptúr og málverk - en
h'tur fyrst og fremst á sig sem
gjörningalistamann. Hann
hefur haldið tólf einkasýningar
í fimm löndum og tekið þátt í
nær þijátíu samsýningum víða
um heim.
Beethoven
unga fólksins
Háskólakórinn og Sinfóm'u-
hljómsveit unga fólksins flytja
saman Messu í C-dúr eftír Beet-
hoven í Langholtskirkju núna
á sunnudaginn og endurtaka
svo leikinn á þriðjudag. Alls
taka um hundrað ungmenni
þátt í flutningnum. Einsöngv-
arar verða Rannveig Káradóttir
sópran, Sibylle Köll mezzósópr-
an, Hlöðver Sigurðsson tenór og
Valdimar Hilmarsson bassaba-
ritón en stjómandi er Gunn-
steinn Ólaifsson. Tónleikamir
heflast kl. 20.
til dæmis Eugene O 'Neill sem hættí
að drekka og fór þá að blómstra. Ég
held því að í þessum efnum sé engin
regla. Þetta fer sjálfsagt eftír mann-
inum, hvernig neyslumynstrið var
og hvað gerist á eftir."
Og Einar talar á afar jákvæðum
nótum um það sem gerst hefur hjá
honum á eftír. „Fyrst voru voðalega
margir að spyrja mig, til dæmis í
samkvæmum, af hverju ég væri ekki
að drekka. En svo bara hættír þetta
að skipta máli og ég skemmti mér al-
veg jafnvel og aðrir. Ég er heldur ekk-
ert að dæma aðra og finna alka í öðr-
um. Menn mega bara hafa þetta eins
og þeim sýnist. En ef þeir vilja gera
eitthvað í sínum málum eru þeir vel-
komnir tíl okkar."
J