Peningamál - 13.05.2015, Blaðsíða 25

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
25
PENINGASTEFNAN OG INNLENDIR
FJÁRMÁLAMARKAÐIR
fjórðungi þessa árs sem er talsverður samdráttur milli fjórðunga en
svipað og á sömu ársfjórðungum tveggja síðustu ára (mynd III-12). Að
Íbúðalánasjóði meðtöldum voru útlánin hins vegar einungis tæplega
100 m.kr. og hafa aldrei verið jafn lítil í einum fjórðungi frá árinu 2013.
Skýrist þessi þróun af auknum upp- og inngreiðslum á lán, m.a. vegna
skuldalækkunaraðgerða stjórnvalda. Ef horft er fram hjá áhrifum þeirra
voru hrein ný útlán til heimila svipuð og þau voru að meðaltali í fyrra.
Eignaverð og fjármálaleg skilyrði
Íbúðaverð hefur hækkað mikið að undanförnu …
Íbúðaverð á höfuðborgarsvæðinu hækkaði á síðasta ári um 8,5%
milli ára. Það hefur haldið áfram að hækka það sem af er þessu ári
og var um 10% hærra á fyrsta fjórðungi ársins miðað við sama tíma
í fyrra. Á sama tímabili fjölgaði þinglýstum kaupsamningum á höfuð-
borgarsvæðinu um 11,5% og leiguverð hækkaði um 8,5%. Hækkun
húsnæðisverðs hefur að mestu stafað af verðhækkunum fjölbýlis enda
hefur verið skortur á minni íbúðum að undanförnu. Verð á sérbýli tók
þó við sér á fyrsta fjórðungi ársins. Ein möguleg skýring er að eftir-
spurn eftir sérbýli hafi aukist vegna þess að verðið var orðið hagstætt
miðað við verð á íbúðum í fjölbýli.
… en hækkunin er enn sem komið er í takt við undirliggjandi
hagstærðir
Hækkun íbúðaverðs milli ára á fyrsta ársfjórðungi er nokkru meiri en
búist var við í síðustu Peningamálum. Hún er þó í ágætum takti við
helstu efnahagsstærðir. Þannig hefur hlutfall íbúðaverðs af tekjum
og byggingarkostnaði verið um eða rétt yfir langtímameðaltali sínu
um nokkurt skeið (mynd III-13) ólíkt því sem sést í mörgum öðrum
OECD-ríkjum.
Raunverð atvinnuhúsnæðis hefur einnig hækkað …
Raunverð atvinnuhúsnæðis á höfuðborgarsvæðinu hefur einnig hækk-
að töluvert að undanförnu og velta aukist (mynd III-14). Verðið var
um 18% hærra á fyrsta fjórðungi ársins miðað við sama tímabil í fyrra
og hefur hækkað um tæplega helming frá því að það var lægst á
fjórða ársfjórðungi 2011. Það er nú orðið hærra en það hefur verið að
meðaltali frá árinu 1990.
… og hið sama á við um hlutabréfaverð
Líkt og húsnæðisverð hefur hlutabréfaverð haldið áfram að hækka.
Úrvalsvísitala Kauphallarinnar, OMXI8, hefur hækkað um 5½% frá
áramótum en ríflega 9% þegar tekið er tillit til arðgreiðslna. Velta var
rúmlega 100 ma.kr. á fyrstu fjórum mánuðum ársins sem er tæplega
13% meiri velta en á sama tíma í fyrra. Tvö fasteignafélög voru skráð
á markað í apríl og hefur eitt félag til viðbótar tilkynnt skráningu á
árinu.
Skuldir einkageirans hafa minnkað …
Skuldir heimila lækkuðu um tæplega 1% að nafnvirði á milli fjórðunga
á fjórða ársfjórðungi 2014 eða sem nemur um 3½ prósentu af lands-
Ma.kr. Ma.kr.
Mynd III-12
Hrein ný útlán innlánsstofnana til heimila
og fyrirtækja1
1. ársfj. 2013 - 1. ársfj. 2015
1. Ný útlán að frádregnum inn- og uppgreiðslum eldri lána. Utan
eignarhaldsfélaga.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
Óverðtryggð
Verðtryggð
Í erlendum gjaldmiðlum
Eignaleigusamningar
Alls
Alls að meðtöldum ÍLS
Heimili Fyrirtæki
-5
0
5
10
15
20
-15
0
15
30
45
60
2014 ‘152013 20142013 ‘15
Heimildir: Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
Meðaltal, 1. ársfj. 1997 - 1. ársfj. 2015 = 100
Mynd III-13
Húsnæðisverð, laun, ráðstöfunartekjur
og byggingarkostnaður
1. ársfj. 1990 - 1. ársfj. 2015
Húsnæðisverð í hlutfalli við ráðstöfunartekjur
Húsnæðisverð í hlutfalli við laun
Húsnæðisverð í hlutfalli við byggingarkostnað
70
80
90
100
110
120
130
140
150
‘90 ‘92 ‘94 ‘96 ‘98 ‘00 ‘02 ‘04 ‘06 ‘08 ‘10 ‘12 ‘14
1. Miðað er við kaupdag til og með maí 2006 en þinglýsingardag eftir það.
Heimildir: Þjóðskrá Íslands, Seðlabanki Íslands.
Fjöldi kaupsamninga Vísitala, 1995 = 100
Mynd III-14
Verð og velta atvinnuhúsnæðis á
höfuðborgarsvæðinu 1995-2015¹
Velta atvinnuhúsnæðis (v. ás)
Raunverð atvinnuhúsnæðis (h. ás)
Meðalraunvirði frá 1990 (h. ás)
0
50
100
150
200
250
300
350
0
50
100
150
200
250
300
350
‘15‘13‘11‘09‘07‘05‘03‘01‘99‘97‘95