Peningamál - 13.05.2015, Síða 42

P
E
N
I
N
G
A
M
Á
L

2
0
1
5
•
2
42
VERÐBÓLGA
Verðbólguvæntingar
Órói á vinnumarkaði hefur leitt til hækkunar verðbólguvæntinga
Verðbólguvæntingar voru á flesta mælikvarða við eða nálægt verð-
bólgumarkmiði við útgáfu síðustu Peningamála í febrúar. Hins vegar
eru vísbendingar um að þær hafi hækkað töluvert síðan vegna þeirrar
óvissu sem ríkir á vinnumarkaði og væntinga um ríflegar launahækk-
anir á næstu misserum. Verðbólguálag á skuldabréfamarkaði til
tveggja ára, reiknað út frá vaxtamun verðtryggðra og óverðtryggðra
skuldabréfa, var að meðaltali 3,8% í apríl samanborið við um 2½%
í janúar. Reyndar þarf að fara varlega í túlkun á skammtímaverð-
bólguvæntingum út frá vaxtamuninum vegna skorts á útgefnum
verðtryggðum skammtímaskuldabréfum. Verðbólguálagið, bæði til
skamms og langs tíma, inniheldur einnig áhættuþóknun sem tengist
seljanleika bréfanna auk áhættuþóknunar sem endurspeglar óvissu um
verðbólgu og hefur líklega aukist frá því í febrúar (sjá rammagrein 1).
Það að verðbólguvæntingar markaðsaðila til skamms tíma hafa einnig
hækkað bendir þó til þess að skammtímaverðbólguvæntingar hafi í
raun hækkað. Samkvæmt könnun bankans sem gerð var í byrjun maí,
rétt fyrir útgáfu þessara Peningamála, bjuggust þeir við 3½% verð-
bólgu eftir eitt ár sem er um 1 prósentu meira en í síðustu könnun í
janúar (mynd V-9). Væntingar þeirra um verðbólgu eftir tvö ár voru
hins vegar óbreyttar í 3%. Svipaða sögu er að segja af stjórnendum
fyrirtækja sem gerðu ráð fyrir að verðbólga yrði 3% eftir eitt ár í
könnun Gallup sem var framkvæmd í febrúar og mars en það er ½
prósentu meira en í desember. Verðbólguvæntingar heimila til eins
árs námu einnig 3% í sambærilegri könnun en höfðu á hinn bóginn
lækkað um ½ prósentu milli kannana og hafa reyndar ekki mælst lægri
frá því að byrjað var að gera slíkar kannanir. Verðbólguvæntingar bæði
fyrirtækja og heimila til tveggja ára voru nánast óbreyttar og væntu
stjórnendur fyrirtækja að verðbólga yrði 3% eftir tvö ár en heimilin
væntu 4% verðbólgu. Ennfremur virðist óvissa um verðbólgu eitt ár
fram í tímann hafa þokast upp á við síðan á seinni hluta 2014 eins
og sjá má í auknum breytileika í svörum þeirra sem taka þátt í ofan-
greindum könnunum.

Langtímaverðbólguvæntingar hækka einnig
Vísbendingar eru um að langtímaverðbólguvæntingar hafi einnig
hækkað að undanförnu og virðast þær vera viðkvæmar fyrir ýmsum
skammtímaáhrifaþáttum líkt og væntingum um miklar launahækkanir
í tengslum við kjaradeilur á vinnumarkaði. Ennfremur virðast verð-
bólguvæntingar hafa hækkað hraðar nú en þær gerðu í tengslum
við kjarasamningana vorið 2011 (rammagrein 2). Verðbólguálagið á
skuldabréfamarkaði bæði til fimm og tíu ára var að meðaltali tæp-
lega 5% í apríl og hafði hækkað um 1½ prósentu frá því í janúar sl.
Verðbólguvæntingar markaðsaðila hækkuðu einnig lítillega og bjugg-
ust þeir við að verðbólga yrði að meðaltali 3,2% á næstu fimm og tíu
árum. Árangur hefur náðst við að bæta kjölfestu verðbólguvæntinga
undanfarin misseri en enn er vinna fyrir höndum að tryggja að þær
haldist í markmiði til lengri tíma.
Mynd V-9
Verðbólga og verðbólguvæntingar til eins árs
1. ársfj. 2010 - 2. ársfj. 2015
%
Verðbólga
Verðbólguvæntingar stærstu fyrirtækja
Verðbólguvæntingar heimila
Verðbólguvæntingar markaðsaðila
Verðbólgumarkmið
Heimildir: Gallup, Hagstofa Íslands, Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
2014 ‘152013201220112010
Mynd V-10
Verðbólguálag á skuldabréfamarkaði1
Janúar 2010 - apríl 2015
%
Verðbólguálag til 2 ára
Verðbólguálag til 5 ára
Verðbólguálag til 10 ára
Verðbólgumarkmið
1. Framvirkt verðbólguálag út frá vaxtarófi verðtryggðra og óverðtryggðra
skuldabréfa (mánaðarleg meðaltöl). Álagið er vísbending um væntingar
um ársverðbólgu eftir tvö, fimm og tíu ár.
Heimild: Seðlabanki Íslands.
0
1
2
3
4
5
6
2014 ‘152013201220112010