Bændablaðið - 23.01.2014, Blaðsíða 4

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. janúar 20144
Fréttir
Alls bárust Bjargráðasjóði 114
umsóknir um bætur frá bændum
vegna kals sem varð á Norður-
og Austurlandi vorið 2013 auk 29
umsókna vegna langs gjafatíma
síðastliðinn vetur.
„Við áttum von á því að margar
umsóknir myndu berast sjóðnum,
það varð umtalsvert tjón víða vegna
kals á ákveðnum landsvæðum,“
segir Sigurgeir Hreinsson formaður
stjórnar Bjargráðasjóðs. Hann tók
við formennsku í sjóðnum vorið
2013.
Sigurgeir segir að ábúendur á um
150 bæjum hafi sótt um styrk vegna
endurræktunar túna í kjölfar kals, en
Bjargráðasjóður hafi ekki með þann
þátt að gera heldur Bændasamtök
Íslands.
Hvert áfallið á fætur öðru
Síðastliðin fjögur ár hefur hvert
áfallið á fætur öðru riðið yfir
með tilheyrandi fjárútlátum fyrir
Bjargráðasjóð. Tvö eldgos með
skömmu millibili léku bændur á
Suðurlandi grátt í orðsins fyllstu
merkingu. Miklir þurrkar urðu á
norðan- og austanverðu landinu
sumarið 2012 og uppskera því með
lakara móti. Eftirminnilegt óveður
skall á snemma hausts og olli
gríðarlegu tjóni, bæði á mannvirkjum
og bústofni á Norðurlandi.
Síðastliðið vor var síðan mörgum
þungt í skauti vegna kals í túnum
eftir erfiðan og snjóþungan vetur.
„Síðustu fjögur ár hafa verið
mjög erfið, hvert áfallið sem rekja
má til náttúrunnar tekið við af
öðru,“ segir Sigurgeir. Það sé að
hans mati umhugsunarefni fyrir
bændur hvernig best fari á því að
haga sínum tryggingamálum. Sá
hluti búnaðargjaldsins sem rennur í
Bjargráðasjóð sé það lítill að þegar
bændur verði fyrir stórtjónum fái
þeir ekki greitt út úr sjóðnum í
samræmi við það. Bætur náist aðeins
upp í óverulegan hluta tjónsins.
„Bændur geta velt fyrir sér hvort
vilji þeirra standi til að greiða hærra
gjald inn í sjóðinn, en ég veit satt
að segja ekki hvort almennur vilji
sé fyrir því. Það eru fleiri kostir í
stöðunni, bændur geta keypt betri
tryggingar hjá tryggingafélögum
og greiða þá iðgjald í samræmi við
þær. Svo má líka hugsa sér að þeir
hreinlega sætti sig við að fá ekki
bætur fyrir allan þann skaða sem þeir
kunna verða fyrir þegar áföll verða.
Þetta eru spurningar sem menn verða
að fara vandlega yfir, vega og meta
kostina,“ segir Sigurgeir.
Illþolanleg staða
Hann segir alveg ljóst að sjóðurinn
hafi ekki bolmagn til að bæta
bændum tjón sem verði í kjölfar
oft óblíðrar náttúru á Íslandi. Það
sé ekki eðlilegt að pólitísk velvild
ráði hversu vel tjón af völdum
náttúruhamfara eru bætt.
„Það er staða sem mér þykir
illþolanleg. Það er afskaplega
leiðinlegt að fara með betlistaf til
ríkisins í hvert sinn sem áföll verða
og til frambúðar finnst mér það
alls ekki hægt að hafa þann háttinn
á,“ segir Sigurgeir. „Það er ekki
óeðlilegt að ríkið sé bakhjarl þegar
náttúruhamfarir eru annars vegar en
að mínu mati þarf að skýra línur.
Það þarf að liggja ljóst fyrir hvert
hlutverk ríkisins á að vera, hvers
konar tjón á að bæta.
Þegar lögum sjóðsins var breytt
2009 var hugsunin sennilega að
minnka árlegt framlag, en hlaupa
undir bagga þegar stór áföll dynja
yfir,“ segir Sigurgeir en kveðst
taka fram að stjórnvöld hafi reynst
bændum vel á liðnum misserum.
/MÞÞ
Bjargráðasjóður:
Alls voru 114 umsóknir um bætur
vegna kals afgreiddar 2013
– greitt var út skömmu fyrir nýliðin áramót
Á síðasta ári voru 1.236 hross
flutt úr landi til nýrra eigenda
víðs vegar um heiminn. Er það
eilítill samdráttur frá árinu 2012
en þá var fjöldinn 1.333 hross.
Síðustu fimm ár hafa alls 6.450
Íslandshestar verið fluttir úr landi.
Farið var að skrásetja hrossa-
útflutning með markvissum hætti
árið 1988. Það ár voru 700 hross
flutt út en flest hross fóru úr landi
árið 1996, alls 2.841.
Í gegnum tíðina hafa lang-
samlega flest hross verið flutt til
Þýskalands og Norðurlandanna. Þá
hefur allmikill fjöldi verið fluttur
til Sviss, Austurríkis, Hollands og
Bandaríkjanna. Fram yfir síðustu
aldamót var einnig talsverður
útflutningur til Kanada en verulega
dró úr eftir 2001 og síðustu fjögur ár
hefur ekkert hross verið flutt þangað.
Lítil breyting frá síðasta ári
Á síðasta ári varð ekki veruleg
breyting í þessu mynstri. Langflest
hross voru flutt út til Þýskalands,
alls 552 sem er fjölgun um 11 frá
árinu áður. Heimsmeistaramót
íslenska hestsins fór fram í Berlín
í byrjun ágúst á síðasta ári og má
leiða líkum að því að sá viðburður
hafa haft einhver áhrif á sölu hrossa
til Þýskalands, þó að erfitt sé að meta
það út frá fyrirliggjandi gögnum.
Næstflest hross voru flutt út til
Svíþjóðar á síðasta ári, alls 142 sem
er örlítið færra en árið á undan. 106
hross voru flutt út til Danmerkur, 86
til Austurríkis og 73 hross voru flutt
út til Noregs.
Hross flutt til Filippseyja og
Grænlands
Af öðrum löndum sem íslensk
hross voru flutt út til vekur mesta
athygli að þrjú hross voru flutt út
til Filippseyja á árinu. Eftir því
sem næst verður komist er þetta í
fyrsta skipti sem íslensk hross eru
flutt þangað. Í ferðina löngu fóru
stóðhestur, hryssa og veturgamalt
trippi. Þá voru einnig þrjú hross flutt
til Grænlands en þangað hafa af og
til verið flutt íslensk hross þó í litlum
mælis sé.
Til Færeyja fóru á árinu 21 hross
en þangað hafa jafnt og þétt verið
flutt íslensk hross í gegnum árin.
14 hross voru flutt til Belgíu sem er
sami fjöldi og árið áður.
Ágústínus frá Melaleiti
hæst dæmdur
Af þeim hrossum sem flutt voru
út voru 189 stóðhestar, 621 hryssa
og 426 geldingar. Mörg afar góð
1. verðlauna hross fóru úr landi á
síðasta ári. Hæst dæmdi hesturinn
sem fluttur var út var Ágústínus frá
Melaleiti, en hann fór til Danmerkur.
Aðaleinkunn Ágústínusar er 8,61.
Hæst dæmda hryssan sem flutt var
út var Fura frá Hellu en Fura varð
heimsmeistari sex vetra hryssa
á heimsmeistaramótinu í Berlín,
sýnd af Guðmundi Björgvinssyni.
Aðaleinkunn hennar er 8,53. Af
öðrum hrossum sem flutt voru
út má nefna góðhestinn Tígul
frá Gýgjarhóli undan Stíganda
frá Sauðárkróki. Tígull hefur
aðaleinkunnina 8,6 en vert er að
nefna að Tígull er á 18 vetri.
Tæplega 260 þúsund
Íslandshestar
Samkvæmt WorldFeng, ættbókar-
forriti íslenska hestsins, eru 257.677
Íslandshestar skráðir í heiminum.
Langstærstur hluti þeirra er á Íslandi,
eða 105.361, sem gerir ríflega 56
prósent allra hrossa af íslensku kyni.
Næstflestir eru þeir í Þýskalandi,
40.410, og eilítið færri í Danmörku,
37.246. Hluti þessara hrossa er fædd
erlendis. /fr
Litlar breytingar urðu á hrossaútflutningi á síðasta ári:
Alls voru 1.236 hross flutt úr landi
– flest fóru til Þýskalands og Norðurlandanna en þrjú fóru alla leið til Filippseyja
Stjórn Kartöfluverksmiðju
Þykkvabæjar hf. hefur ákveðið að
breyta merkingum á um búðum
sínum og tilgreina eftirleiðis
uppruna land kart afla sem seldar
eru undir merkjum fyrirtækisins.
Með þessu er Þykkvabæjar
að svara kalli neytenda um að
uppruni landbúnaðarafurða
sé öllum ljós og auðveldara sé
fyrir neytendur að taka upplýsta
ákvörðun við matarinnkaup.
Að því er fram kemur í frétta-
tilkynningu frá félaginu er Kartöflu-
verksmiðja Þykkvabæjar að mestu
í eigu bænda. Markmiðið með
stofnun hennar fyrir 33 árum var
að vinna og markaðssetja íslenskar
kartöflur. Kartöfluuppskeran er
breytileg milli ára, einkum vegna
veðurskilyrða. Miklar rigningar,
þurrkar, næturfrost og fleiri ytri
aðstæður hafa áhrif á uppskeruna.
Þegar framboð á kartöflum
er minna en eftirspurn hefur
fyrirtækið svarað kalli neytenda
með því að flytja tímabundið
til landsins erlendar kartöflur,
nánast eingöngu frá Danmörku
og Hollandi.
Undirbúningur að merkingunum
er þegar hafinn og munu neytendur
sjá þær á framleiðsluvörum
fyrirtækisins innan skamms.
Kartöfluverksmiðja Þykkvabæjar:
Verður við áskorun um að merkja
upprunaland kartaflna
Matvælastofnun hefur gefið
út landsáætlanir um varnir og
viðbrögð (LÁVV) við ýmsum
súnum, sem eru sjúkdómar sem
geta borist milli dýra og manna.
Fyrsta landsáætlunin, sem er um
varnir og viðbrögð við salmonellu í
alifuglum var gefin út skömmu fyrir
áramót. Hún er birt á heimasíðu
stofnunarinnar. Niðurstöður
eftirlitsúttektar MAST í nóvember
2013 sýndu aðeins eitt tilfelli
salmonellusýkinga í stofnrækt
alifugla og varphænsna.
Í landsáætluninni kemur fram að
vakta skuli salmonellu í alifuglarækt
á öllum stigum framleiðslunnar
og í fóðri. Í áætluninni er að finna
lýsingu á alifuglaræktinni hérlendis,
skilgreiningu á hvaða stofnanir og
aðilar koma að vöktuninni og því lýst
hvernig mismunandi alifuglahópar
eru vaktaðir með nákvæmum
útlistunum á sýnatökunum sjálfum
og greiningum. Síðast en ekki síst
kemur fram hvernig skuli bregðast
við ef salmonella finnst í sýni.
Í áratugi hefur Salmonella í
alifuglum verið vöktuð reglubundið
hérlendis, samkvæmt sértækum
reglugerðarákvæðum, en nú er í
fyrsta sinn gefið út heildstætt yfirlit
sem tekur til allrar reglna sem gilda
um vöktun og viðbröð.
Landsáætlunin spannar öll stig
framleiðslunnar, þ.e. frá framleiðslu
alifuglafóðurs, eldi fuglanna, slátrun,
vinnslu og að kjúklingum og eggjum
á markaði. Frá og með árinu 2008
var aukin vöktun á stofnfuglahópum
(foreldrafuglar), samkvæmt. reglu-
gerð nr. 1011/2011 sem innleiddi
reglugerð (EB) nr. 2160/2003.
Áður hafði Matvælastofnun gefið
út áætlun um vöktun sem núverandi
landsáætlun leysir af hólmi.
Niðurstöður vöktunar á salmonellu
í alifuglum er að finna á heimasíðu
stofnunarinnar.
Athygli hefur vakið að sú
góða staða sem uppi er á Íslandi í
alifuglarækt, þrátt fyrir að hérlendis sé
notkun fúkkalyfja við kjötframleiðslu
hverfandi í samanburði við Evrópu-
lönd og Bandaríkin þar sem staðan er
talin mjög alvarleg.
- Sjá nánar í umfjöllun um
sýklalyfjanotkun á bls. 22 og 23.
Aukið eftirlit með salmonellum í alifuglarækt:
Landsáætlanir um varnir
og viðbrögð við „súnum”
Sigurgeir Hreinsson Mynd / MÞÞ
Mynd / fr
Fura frá Hellu á heimsmeistara-