Bændablaðið - 23.01.2014, Blaðsíða 6

Bændablaðið | Fimmtudagur 23. janúar 20146
Málgagn bænda og landsbyggðar
Bændablaðið kemur út hálfsmánaðarlega. Því er dreift til allra bænda landsins og fjöl margra annarra er tengjast land búnaði.
Bændablaðinu er dreift ókeypis til þeirra er stunda búskap en þéttbýlisbúar geta gerst áskrifendur að blaðinu.
Árgangurinn kostar kr. 6.900 en sjötugir og eldri og lífeyrisþegar greiða kr. 3.450.
Bændablaðið er í eigu Bændasamtaka Íslands.
Bændablaðið, Bændahöll við Hagatorg, 107 Reykjavík. Sími: 563 0300– Fax: 562 3058 – Kt: 631294-2279
Ritstjóri: Hörður Kristjánsson (ábm.) hk@bondi.is – Sími: 563 0339 – Rekstur og markaðsmál: Tjörvi Bjarnason tjorvi@bondi.is
Blaðamenn: Margrét Þ. Þórsdóttir mth@bondi.is – Freyr Rögnvaldsson fr@bondi.is – Sigurður M. Harðarson smh@bondi.is
Auglýsingastjóri: Erla H. Gunnarsdóttir ehg@bondi.is – Sími: 563 0303 – Myndvinnsla og frágangur: Prentsnið.
Netfang blaðsins (fréttir og annað efni) er bbl@bondi.is Netfang auglýsinga er augl@bondi.is Vefsíða blaðsins er www.bbl.is
Prentun: Landsprent ehf. – Upplag: sjá forsíðu – Landsprent og Íslandspóstur annast dreifingu blaðsins. ISSN 1025-5621
LEIÐARINN
Það er óþolandi þegar stjórnmála-
menn taka ákvarðanir á Alþingi
um mál sem þeir hafa jafnvel
ekki kynnt sér, en geta haft
alvarlegar afleiðingar fyrir heilu
atvinnu greinarnar. Dæmi um
slík er hugsunar laus innleiðing á
skrautlegri flóru reglugerða sem
komið hafa á færibandi frá Brussel.
Og dæmin um aðrar undar legar
ákvarðanir eru fjölmörg.
Bjarni Jónsson, framkvæmdastjóri
Sambands garðyrkjubænda (SG),
ritaði afar skilmerkilega grein á
vefsíðu sambandsins fyrir skömmu
undir fyrirsögninni „Skekkt
samkeppni í grænmetisframleiðslu
í boði stjórnvalda“. Hann rekur
þar ítarlega fjölmarga þætti í
baráttu grænmetisbænda fyrir því
að fá að standa jafnfætis öðrum
stórkaupendum á raforku. Þeir eru
ekki að biðja um neina ölmusu,
heldur eðlilega leiðréttingu til að
standa jafnfætis í harðri samkeppni
við innflutning.
Bjarni bendir á að Verkfræðistofan
Efla hafi gert fyrir úttekt SG kemur í
ljós að frá því að ný lög um raforku
frá 2003 tóku gildi árið 2005 hafi
neysluverðsvísitala hækkað um 68%
til ársins 2014. Rafmagnið (orkan)
hafi hækkað á sama tíma um 42%,
sem þýðir að um raunlækkun hennar
er að ræða. Dreifingarkostnaðurinn
hafi aftur á móti aukist í þéttbýli um
87% en í dreifbýli um heil 134%.
Bjarni bendir einnig á mismunun
sem veita á nýju 150.000 fermetra
tómatagróðurhúsi útlendinga í
Grindavík. Það muni ekki þurfa að
borga neinn dreifingarkostnað sem
sparar þeim 60% af rafmagns kostnaði
sem íslenskar gróðrarstöðvar þurfa
að borga. Hvernig geta íslenskir
þingmenn látið þetta viðgangast?
Í ofanálag voru reglurnar fyrir
þessum gjaldaafslætti innleiddar
til að þjóna sérhagsmunum einka-
fyrirtækisins Carbon Recycling
International í Svartsengi. Þetta
fyrirtæki átti líka beina hagsmuni að
því að reglur um íblöndun í eldsneyti
voru innleiddar um nýliðin áramót.
Hvaða furðulegu ítök hefur þetta
fyrirtæki í íslenskri pólitík?
Garðyrkjubændur hafa líka
áhyggjur af væntanlegum fjár-
festingar samningi EsBro-garðyrkju-
versins og tilheyrandi ívilnunum sem
íslenskum garðyrkju bændum standa
ekki til boða. Fullyrt er að tómatarnir
verði allir seldir úr landi, en hvaða
trygging er fyrir því? Það þyrfti
ekki nema brot að þessari ívilnuðu
risaframleiðslu á innlendan markað til
að gera út af við íslenska tómatarækt
og að óbreyttu kippa fótunum undan
viðkomandi byggðarlögum. /HKr.
Mismunun
LOKAORÐIN
Sáttmáli um upprunamerkingar
Eftir umfjöllun Kastljóss um
upprunamerkingar á mat vælum
hefur mikil umræða átt sér stað
um málefnið. Hún var og er
brýn og hvetur alla til að skoða
hvernig upprunamerkingum
er háttað. Við þurfum að vinna
að því að ekki leiki neinn vafi á
uppruna matvæla sem hér eru
á markaði. Afstaða bænda til
málsins er og hefur verið skýr.
Við teljum að neytendur eigi rétt
á að vita hvaðan maturinn þeirra
kemur. Það er einföld krafa.
Við hvetjum bæði stjórnvöld,
neytendur, afurðastöðvar, inn-
flytjendur og verslunina til
að leggjast á eitt við að koma
uppruna merkingum í viðunandi
horf.
Margir hafa tekið undir með
bændum um mikilvægi málsins.
Bændasamtök Íslands, Samtök
atvinnulífsins og Neytenda-
samtökin hafa tekið höndum
saman og munu á næstu dögum
kynna samstarfsverkefni um
upprunamerkingar, eins konar
sáttmála um upprunamerkingar.
Markmiðið er að vekja almenning
og fyrirtæki til umhugsunar um
gildi þess að upprunamerkja
mat vörur. Takmarkið er að allar
matvörur verði upprunamerktar
með skýrum og ótvíræðum hætti,
þannig að neytendur velkist
ekki í vafa um það hvar þær eru
framleiddar og hvaðan hráefnið
er fengið.
Þetta er verkefni sem þátt-
takendur koma að af fúsum og
frjálsum vilja til að vinna mark-
miðum þess framgang. Það er ekki
markmiðið að setja boð og bönn
eða búa til flóknar reglur, heldur
hvetja alla til að gera betur. Hver
og einn tekur til í sínum ranni.
Markmiðið er að matur verði
merktur skilmerkilega eftir upp-
runa. Þá er líka tilgangurinn að
fræða og efla vitund almennings
um gildi upprunamerkinga. Til
þess að það geti gengið þurfa neyt-
endur, matvælaframleiðendur, inn-
flytjendur og þeir sem selja vörur
og þjónustu að leggjast á eitt.
Mikilvægt er að finna leiðir
til að tryggja skilmerkilega
upplýsingagjöf og efla fræðslu á
öllum stigum framleiðslu og sölu
um gildi upprunamerkinga og efla
skoðanaskipti um hvernig þeim
verði best fyrir komið.
Nú er lag að leyfa notkun á
þjóðfánanum
Þá skal ítrekuð hvatning til
Alþingis um að afgreiða nú
efnislega frumvarp til laga um
breytingar á fánalögum sem veitir
heimild til að nota þjóðfánann til
auðkenningar á íslenskum vörum.
Bændur hafa barist fyrir slíkri
heimild um árabil og nú er tækifæri
til að ljúka málinu. Það er tæplega
um skýrari upprunamerkingu að
ræða en íslenska fánann, auk
þess sem rannsóknir hafa sýnt að
neytendur kjósa fremur myndrænar
merkingar umfram texta ef þess
er kostur. Málið liggur nú fyrir
Alþingi í fjórða sinn, en það var
fyrst lagt fram 2009. Með því er
gert ráð fyrir að heimilað verði
að nota hinn almenna þjóðfána
í vörumerki eða á söluvarning,
umbúðir um eða auglýsingu á
vöru, enda sé vara eða starfsemi
sú sem í hlut á íslensk að uppruna
og fánanum ekki óvirðing gerð.
Með vöru af íslenskum uppruna
er meðal annars átt við búvöru,
grænmeti, sjávarafurðir og ýmsar
aðrar íslenskar vörur sem eru
framleiddar hérlendis. Ástæða er
til að árétta að mikilvægt er að
skilgreiningar á því hvaða vörur
geti fallið undir þetta séu skýrar
og afdráttarlausar og enn fremur
að skilmerkilega sé skilgreint
hverjum beri að fylgja því eftir ef
upp koma einhver vafamál, eða ef
notkun fer fram í heimildarleysi.
Merkingar hjálpa til við að taka
upplýsta ákvörðun
Þessu til viðbótar er rétt að
vekja athygli á öðru máli sem
liggur fyrir Alþingi sem telja má
sama eðlis þótt þar sé ekki upp
upprunamerkingu að ræða. Þar er
um að ræða þingsályktunartillögu
Brynhildar Pétursdóttur og fulltrúa
allra annara þingflokka á Alþingi
um „umferðarljósamerkingar“ á
matvæli. Þar er sjávarútvegs- og
landbúnaðarráðherra falið að hefja
vinnu við undirbúning að upptöku
næringarmerkis á hérlendri
matvöru. Merkið verði að breskri
fyrirmynd í formi umferðarljósa
sem sýni næringargildi matvæla
framan á umbúðum. Í greinargerð
með tillögunni kemur m.a. fram:
„Skiljanlegar og aðgengilegar
upplýsingar um næringargildi
matvæla eru afar mikilvægar
fyrir neytendur og auðvelda þeim
að taka upplýsta ákvörðun. Þær
merkingar sem er skylt að setja á
umbúðir matvæla um næringar-
gildi geta verið illskiljanlegar fyrir
marga. Bæði eru upplýsingarnar af
skornum skammti, ruglingslegar
á tíðum og auk þess eru oft vill-
andi fullyrðingar um hollustu mat-
væla á umbúðum.[…] Bretar hafa
innleitt næringargildismerkingar
framan á umbúðir sem neytendur
eiga auðvelt með að skilja og með-
taka.
Með þingsályktunartillögu
þessari er lagt til að sjávarútvegs-
og landbúnaðarráðherra láti hefja
vinnu við undirbúning að því að
taka upp næringarmerki á matvæli
að breskri fyrirmynd, svokölluð
umferðarljós eða „traffic light
label“ þar sem litir ljósanna gefa
til kynna hversu holl eða óholl
tiltekin vara er. Reynsla Breta af
upptöku merkisins er jákvæð og
sýnir að neytendum hugnast vel
einfaldar merkingar á borð við
umferðarljósin.“
Framangreind tillaga snýst,
eins og upprunamerkingin, um
að tryggja neytendum sem bestar
og skýrastar upplýsingar. Hægt er
að taka undir þau sjónarmið og
hvetja Alþingi til að taka málið til
alvarlegrar skoðunar. /SSS
Áburðarverðlistar að
taka á sig mynd
Fóðurblandan birti á dögunum
áburðarverðskrá fyrir árið 2014.
Áburður frá fyrirtækinu lækkar
um 8 til 12,9 prósent frá fyrra
ári, misjafnt eftir tegundum.
Ástæða lækkunarinnar er styrking
íslensku krónunnar og almenn
lækkun á hráefnisverði.
Sláturfélag Suðurlands gaf
sömuleiðis út nýja verðskrá fyrir
Yara-áburð sem gildir út þennan
mánuð. Áður hafði fyrirtækið
gefið út verðskrá 29. nóvember
síðastliðinn þar sem kynnt var 8 til 12
prósenta lækkun á staðgreiðsluverði
frá síðasta sölutímabili. Verð
hækkar hins vegar hjá fyrirtækinu
með nýju verðskránni, um 1,8
prósent. Samkvæmt tilkynningu
frá fyrirtækinu stafar hækkunin af
hækkandi heimsmarkaðsverði.
Skeljungur, sem selur áburð undir
vörumerkinu Sprettur, hefur lækkað
áburðarverð um 12,3% milli ára.
Búvís hefur ekki birt nýja verðskrá
en á heimasíðu fyrirtækisins kemur
fram að beðið sé eftir niðurstöðu um
ný verð. /fr
Kjarnfóður lækkar í verði
Fóðurblandan, Lífland og Bústólpi
hafa öll lækkað verð á kjarnfóðri
um tvö prósent. Lækkunin tók
gildi hjá Líflandi í gær en hjá
Bústólpa og Fóðurblöndunni í dag.
Verðlækkunin gildir um allt
fóður frá fyrirtækjunum. Ástæður
lækkananna má rekja til styrkingar
íslensku krónunnar en einnig til
lækkunar á heimsmarkaðsverði á
hráefnum. Einkum eru það bygg og
maís sem lækkað hafa. /fr
Þriðja árið í röð
eykur Q-mjólkur-
samlagið í Noregi
vöxt sinn um yfir 100
milljónir norskra
króna, en það sam-
svarar 12 prósenta
vexti. Þetta er mikið
til íslenska skyrinu
að þakka, sem fyrir-
tækið tryggði sér
uppskrifta leyfi á hjá
Mjólkur samsölunni
og er selt sem létt-
jógúrt þar í landi.
Þetta er aðal-
umfjöllunarefni í
nýjasta tölu blaði
norska blaðsins
Nationen. Þar þakkar
Bent Myr dal, fram-
kvæmda stjóri fyrir-
tækisins, þennan
öra vöxt því að fyrir tækið náði að skapa sér sérstöðu, meðal annars
með því að hefja sölu
á skyri sem sló í gegn
í heilsubylgju sem nú
ríður yfir Noreg.
Skyrið var sett
á markað árið 2009
og hefur nú tíu pró-
senta hlut af jógúrt-
markaðnum í Noregi.
Sala þess jókst um heil
30 prósent frá árinu
2012 til 2013, eða um
34 milljónir norskra
króna. Það samsvarar
rúmlega 637 milljónum
íslenskra króna.
Mjólkursamlagið,
sem stofnað var
árið 2000, rekur tvö
samlög með um 180
starfsmenn og notar
árlega mjólk sem
kemur frá um tólf
þúsund mjólkurkúm.
Skyrið slær í gegn í Noregi
– mikill vöxtur hjá Q-mjólkursamlaginu rakinn til stóraukinnar skyrsölu
Bent Myrdal, framkvæmdastjóri Q-meieriene, með hið vinsæla
skyr í hendi sem framleitt er samkvæmt uppskrift frá MS.