Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1999, Blaðsíða 25

Frábærir fulltingismenn
ínar Sveinsdóttur sem lengi var húsfreyja í
Firði í Mjóafirði.
Sautján ára gamall réðst Benedikt
vinnumaður að Firði. Var hann eftir það - að
einu ári undanteknu - á vistum í Mjóafirði,
lengst af í Firði og Fjarðarkoti hjá systur-
syni sínum, Jóni Ólafssyni og Þorgerði
Einarsdóttur húsfreyju. Dvaldisl hann hjá
þeim síðustu 23 árin. Benedikt í Fjarðar-
koti, eins og hann var gjaman nefndur
síðustu áratugina, var einstaklega vandaður
maður til orðs og æðis. Ekki naut hann
skólagöngu umfram dágóða fræðslu í
heimahúsum. Flann var talsvert drátthagur
og skrift hans skýr og formföst.
Málfar og framsetning Benedikts
Sveinssonar var persónuleg, bréf hans
nákvæm, dagbækur knapporðar. Sennilega
er fátt til af bréfum Benedikts, en heimildir
eru fyrir því að hann hafi stundum skrifað
bréf fyrir aðra. Dagbækur hans eru varð-
veittar í Handritadeild, samfelldar frá 1881
til dánarárs, slitróttar síðustu mánuðina,
annars færðar frá degi til dags. Fyrsta
dagbókin sem varðveist hefur byrjar „22.
s.m.“, það er 22. janúar 1881. Benedikt
byrjaði hvern mánuð fullum stöfum en
skrifaði síðan „s.m.“ fyrir mánaðarheitið.
Er því ljóst að hann hefur byrjað að halda
dagbók fyrir 1881.
Eg las dagbækur Benedikts Sveinssonar
frá orði til orðs og krotaði hjá mér fjölmörg
atriði. Mest segir frá daglegum störfum og
atvinnuháttum hjá húsbændum hans og
næstu nágrönnum. Kemur þar margt fram
sem ég hafði ekki hugmynd um, meðal
annars frá búskaparháttum afa og ömmu á
Brekku. En Benedikt var vinnumaður hjá
þeim á 9. áratugi 19. aldar. Mest kom mér á
óvart hversu víða hann grípur niður í ör-
fréttum dagbókanna. Hann segir þar frá
húsbyggingum og bátasmíð, „dansiböll-
um“, kirkjuferðum og félagslífi allskonar.
Benedikt Sveinsson í Fjarðarkoti.
Ljósm.: Minjasafn Austurlands.
Kirkjuflutningarnir 1892 fóru ekki framhjá
honum né heldur slysfarir, mannaferðir,
hreppsmál, stjórnmálafundir og hákarla-
setur. Síldveiðar Norðmanna upp úr 1880
og einkum hvalveiðar þeirra upp úr
aldamótum koma mjög við sögu í
dagbókunum. Bygging hvalstöðvanna
tveggja, hvalveiðarnar, siglingateppa út af
hafís og síðast en ekki síst kaup utan-
sveitarmanna á hvalafurðum og flutningar á
þeim varningi á sjó og landi, oft langar
leiðir. Mætti svo lengi telja. - Er skemmst
frá að segja að dagbækur Benedikts reynd-
ust reglulegur hvalreki fyrir skrásetjara
byggðarsögunnar.
Benedikt Sveinsson andaðist í
Fjarðarkoti 25. september 1928.
Benedikt Sveinsson, útvegsbóndi og
póstafgreiðslumaður á Borgareyri, fæddist
2. janúar 1846 á Ormsstöðum í Norðfirði.
Foreldrar hans voru Sveinn Sigurðsson
bóndi þar og fyrri kona hans Sigríður
Benediktsdóttir. Hún varð skammlíf en
23