Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1999, Blaðsíða 85

Gömul blöð frá Ási í Fellum
En lítum nú á kirkjuna, skrúða og áhöld
eins og það blasti við úttektarmönnum 28.
maí 1668. Stafsetning hefur verið færð til
þess sem nú tíðkast og greinarmerki sett eins
og best þótti hæfa:2
„ Undir sama skilyrði afliendist kirkjan
sjálf í fyrstu með kórnum, uppgjörð af
gömlum og nýjum viðum, sterkum og dug-
legum, þiljuð umhverfis innan að dyrum báðu
meginsvoog líka bjórþilið3 bakogfyrirmeð
nýrri súð að framan. Utan vantar nokkrar
fjalir að súðinni upp yfir dyrunum. Item
vindskeiðir að framan. En á bak við kórinn
gömul súð, uppi og niðri, sterk en vantar þó
litla aðgjörslu. Þar vantar og vindskeiðir.
Innan kirkju predikunarstóll sexkantaður
með strikuðum dreglum yfir4 hverjum kanti,
og svo fyrir ofan og neðan með innsettum
stykkjum um þvert með sterkum og duglegum
fœti og með öllum duglegum umbúningi.
Öðru megin kórdyranna tvœr þversyllir,5 þar
á milli duglegt stamþil,6 bekkur þar innan
fyrir með brík, bekkur óklœddur. Öðru megin
í framkirkjunni, sitt sœti hvoru megin
dyranna með brík7 og óklœdd bæði. Hinir
bekkirnir ógjörðir. Vantar fjalir í útbrota-
gólfin,8 item vantar drótt9 í fremsta gólf.
Vœn og dugleg hurð með þremur okum'0
innsettum með duglegwn járnum, herlegri
læsingu, vænum innsmelltum11 og gröfnum
koparhring, drótt sterkfyrir dyrum.12
Altari með grátum. I kórnum Maríu-
altari, lektari stór, klukkur t\>ær, vantar kólf-
inn í aðra. Svo segir Hjalti hún hafi verið
þá hann við tók. Item kórbjalla lítil, járn-
karl, stokkur: norskur, gamall, stór og með
lausu loki og hespu og skrá, með gati á
botni. Annar lítill, lasinn með kengjum,
læsingarlaus. Einn kross, fjögur líkneski,
altarissteinn, tvœr koparpípur, hökull heill
þó, blámerktur með rauðum kross stórum,
mjög slitinn framan. Nýr sloppur,13 annar
örforn og slitinn, óbrúkanlegur. Altaris-
klæði blátt með litlum kross, annað hnýtt
með kross og bláum röndum 6, altaris-
brún14 örslitin, lektaradúkur, allur í sundur,
hökulsslitrur fánýtt og hvítur lindi15 nýr,
saumaður corpolatusdúkur16 lítill, kaleikur
blýkveiktur með silfurpatínu. Annar silfur-
kaleikur nokkuð brákaður með patínu og
kaleikshúsi, litlar baksturseskjur. “
2Við útskýringar á skrúða og einstökum áhöldum hér á eftir er stuðst við bók Kristjáns Eldjárns og Harðar Ágústssonar: Skálholl.
Skrúði og áhöld. Reykjavík 1992.
'^Bjór nefndist m.a. efsti hluti stafnþils. Bjórþil: þríhyrnt þverþil.
4Strikuðum listum (dreglum).
„Sylla“ nefndist bjálki sem liggur lárétt á (með fram) veggjum og þaksperrur eru festar í.
^Svo í handriti, væntanlega „standþil“.
7 „Brík“ merkir hér væntanlega þil eða klæðningu.
o
Með „útbrotum“ er hér átt við útskot utan við meginstoðir.
^„Drótt“, getur þýtt dyrasylla, þverbiti yfir dyrum, þverstífa; staflægja, veggjalægja.
Þ.e. þvertrjám.
* * Innbræddum.
* ^Hér er „sterk“ tvítekið.
''^Hluti af skrúða. Upphaflega þýðir orðið klæði sem borið er yfir skinnfati en slíka skinnstakka höfðu klerkar til hlífðar sér gegn
kulda í kirkjum. Sloppur var víður og ermamikill og skrautlaus, hvítur og oftast úr lérefti.
,4Altarisbrún var saumprýddur borði sem settur var við altarisbrún til að hylja samskeyti dúks og klæðis, ýmist laus eða fastur annað
hvort við dúkinn eða klæðið.
^ Lindi var hluti af skrúða og ætlað að halda saman serknum, skósíðri og ermalangri skyrtu úr líni.
^ Efsti dúkur á altari. Vegna þess að hann kom í beina snertingu við kaleik og patínu meðan á kvöldmáltíðarathöfninni
8.
stoð var sérstök helgi á honum.