Múlaþing: byggðasögurit Austurlands - 01.01.1999, Page 127

Páll Pálsson
„Þessi mun hefna mín“
s
þessari samantekt verður vikið að
nokkrum atriðum sem varða söguna af
Valtý á grænni treyju og verður Valtýs-
vetur þar ofarlega á baugi. Hér verður sagan
ekki rakin nákvæmlega. Er það gert á
öðrum stað í þessu riti og skal vísað til þess
(sjá bls. 107-122 hér á undan).
Heimildir Hjörleifs sterka
Ein elsta gerð Valtýssögu er nú prentuð
hér í þessu riti í fyrsta skipti. Er það saga
Jóns Sigurðssonar í Njarðvík (sjá bls. 107-
108) en heimildarmaður hans var Hjörleifur
sterki, sonur Arna Gíslasonar í Höfn. Er
vert að hyggja nánar að því hvaðan honum
gat verið komin sagan. Móðir Hjörleifs
sterka var Guðlaug (f. um 1734), dóttir
Heimska-Torfa í Stóra-Sandfelli, Pálssonar.
Guðlaug þessi ólst upp á Hafursá í Skógum
hjá Hjörleifi (f. 1705) Einarssyni. Einar sá
var Þorvarðarson og bjó í Eyrarteigi í
Skriðdal 1703 (sjá ÆAu nr. 736). Er því
ekki að undra þótt Hjörleifur sterki - sem
hét eftir þessum fóstra móður sinnar - kynni
Valtýssöguna vel þar sem móðir hans er
Kort Guðbrandar Þorlákssonar Hólabiskups, eins
og það birtist í kortabókinni „Theatrum Orbis
Terrarum“ árið 1590. A kortinu sést hafís við
Langanes og suður með Austfjörðum.
fædd og alin upp á slóðum sögunnar.
Aukinheldur má vera að Hjörleifur Einars-
son hafi sagt nafna sínum söguna því hann
hefur flust í Höfn eftir að Árni fékk Guð-
laugar ásamt Sesselju sem líklega var systir
hans og fóstra Guðlaugar (sbr. Sigfús
Sigfússon 1986:149). Af þessu má ráða að
rætur sögunnar séu fornar og skal nú vikið
að fleiri atriðum sem styðja það.
Valtýsvetur
Gerðir Valtýssögu eru margar og um
sumt ólíkar. Sá grimmi Valtýsvetur er þeim
þó öllum sameiginlegur og segja þær frá
honum á svipaðan hátt (sbr.grein Indriða
Gíslasonar hér á undan). Skal þess nú
freistað að grafast fyrir um það hvort finna
megi þessum harðindum stað í tíma. Fyrst
má þá staðnæmast við vísu séra Bjarna
Gissurarsonar í Þingmúla:
Valtýs- grimmi veturinn forðum
var í minnum lengi hér,
rákust þá og rýmdu úr skorðum
Reyðfirðinga bestu kjör.
Eftir það á ufsafleti
enginn fiskur á neinum vetri
fékkst í vel yfir fimmtigi ár;
fór því margur öngulsár.
125