Jökull - 01.10.1998, Qupperneq 64

Sigurði Gunnarssyni mikla hrakningaferð austur
Vatnajökulsveg: „fóru þeir þá upp á norðurjaðar
jökulsins" suðaustan við Gæsahnúk „og komust slysa-
laust austur eftir honum, allt að felli því, er Björn
Gunnlaugsson kallaði Reykjarfell og sumir ætluðu
sama og Kistufell. Þar fóru þeir niður af jöklinum;
fengu þar all-góðan veg norðan undir því og hvfldu
hesta sína um hríð.“ 82
1850 8/10 Sr. Þorsteinn Einarsson á Kálfafells-
stað sendi „fjóra fríska og duglega menn“ frá Felli,
upp Breiðamerkurjökul, inn með fjöllum þar til þeir
komu að mynni Veðurárdals innri er þeim var ókunn-
ugt um áður. Lýsing þeirra á dalnum kemur heim við
staðreyndir þegar horft er frá þessum stað. Sr. Þor-
steinn getur ekki nafna sendimanna sinna en einn
þeirra var Jón Markússon. 19-22115
1850 ±? Skarphéðinn Gíslason á Vagnsstöðum
hafði það eftir móður sinni Halldóm Skarphéðinsdóttur
að afi hennar Gísli Gíslason, bóndi á Fagurhólsmýri,
hafi gengið á Hnappinn á Öræfajökli og verið einn á
ferð. Með hliðsjón af ferðum Frisaks, Hollands,
Shepherds og Howells svo og þess búnaðar sem líklegt
er að Gísli hafi haft yfir að ráða, verður að telja það hæpið
að hann hafi farið lengra en á brúnina við Hnappinn. Þar
á móti kemur að þau feðgin Halldóra og Skarphéðinn
vom bæði fróð og minnug og því taldar áreiðanlegar
heimildir. - Gísli var fæddur 1801, dó 1890. Hafi hann
gengið á Öræfajökul mun það líklegast hafa verið um
eða skömmu eftir miðja öldina.19'40
1857 1/8 Tveir Svíar, Otto Torell og Nils Ohls-
son-Gadde, heimsóttu landið til þess að styrkja gmnn
ísaldarrannsókna hins fyrmefnda. Þeir ferðuðust víða
um sveitir landsins og dvöldu meðal annars í Svína-
felli í Öræfum við rannsóknir á Svínafellsjökli en þar
voru þeir í átta daga við skriðmælingar á jöklinum.
Þetta eru fyrstu mælingar á hreyfingum íslenskra
jökla sem vitað er um. A leið sinni að Svínafelli gistu
þeir tvær nætur á Heinabergi. Þaðan fór Torell upp
eftir Heinabergs- og Skálafellsjöklum til þess að skoða
jökulrispur beggja vegna í Hafrafellinu. Torell skýrir
frá því að stutt haft skilji að Heinabergs- og Fláajökla
en getur ekki um hve stutt það var. 66-67 116
1861 12/8 E.Th. Holland og C.W. Shepherd, voru
enskir ferðamenn, sem ætluðu að ganga á Öræfajökul.
Fylgdarmaður þeirra var Sigurður Ingimundarson,
bóndi á Hnappavöllum, og fóru þeir þaðan. Þeir
komust upp að rótum vestari Hnappsins að sunnan,
gerðu tilraun til þess að klífa hann en gáfust upp við
það. Bergið laust og skyggni ekkert.14-23
1870 ±? Að sögn Bjöms Bjömssonar (Gamla-
Bjöms) í Borgarhöfn gerði sr. Þorsteinn Einarsson á
Kálfafellsstað út þrjá menn, Gamla Björn, Jón gull-
smið og Jón Markússon norður á Vatnajökul „Til þess
að leita þar að afréttarlöndum. /—/ Þaðan sáu þeir fjall
eitt í norðri eða norðaustri. Sýndist þeim það ekki all-
langt undan og tóku stefnu þangað. Þeir gengu lengi
dags, en fjallið virtist alltaf jafn fjarlægt. /—/ Loks
gáfust þeir upp á að nálgast fjallið, og sneru til byggða
og komu heilu og höldnu niður á Kálfafellsdal, án þess
að hafa fundið nokkrar haglendur í Vatnajökli." 119
1870 ±? Jón Eyþórsson skýrir frá því að „Þegar
Jón Guðmundsson faðir Guðm. í Hoffelli tók við bús-
forráðum um 1870 og Eiríkur Guðmundsson bróðir
hans var í Svínafelli tóku þeir upp þann sið að ganga
upp eftir Svínafellsjökli í Múlann. Var þá farið upp
miðjan jökul frá Svínafelli. Síðan hefur verið farið út á
jökulinn frá Geitafelli og nú síðustu árin [1935] upp
frá aumum af því að jökullinn er orðinn svo lágur að
framan.“52-
1870 ±? Kjartan Þorláksson og Halldór Magnús-
son voru sendir frá Kvískerjum í Mávabyggðir til
eggjatöku. „Ferðin tók þá h.u.b. tvo daga. Fundu þeir
engin egg en munu hafa séð fáeina fugla.“ 22-89
1871 ? William Lord Watts og John Milne jarð-
fræðingur fóru úr Fljótshverfi á Síðujökul og þaðan
stutt norður fyrir Grænafjall.112-
1874 11/8 William L. Watts, Páll Pálsson „Jök-
ull“, Bjami ?son og Jón ?son, fóru sömu leið og í fyrri
ferð á jökul en nú að Pálsfjalli og þaðan norður undir
núverandi Skaftársig, norðvestur af Grímsvötnum. Þar
sneru þeir við, veðurs og matar vegna, og héldu sömu
leið til baka í byggð. 112
62
JÖKULL, No. 45, 1998