Jökull - 01.10.1998, Blaðsíða 105

þeir aðeins fram um 20-30 % af þeim ís sem á þá
safnaðist og því er ljóst að þeir stefna í framhlaup.
Arið áður fluttu þeir eingöngu um 7% af afkomunni.
Tungnaárjökull hleypur fram af miklum krafti og er
sporður hans nú kominn um 940 m frá því hann tók á
rás s. 1. haust. Síðastliðið sumar varð vart við miklar
breytingar á sporðinum. Kollar ýttust upp ofan við fell
og mælingar á skriðhraða inni á jöklinum sýndu sífellt
aukinn hraða. Úr flugvélum sást að talsverður hluti
ákomsvæðis jökulsins (sem er ofan við 1100 m) var
sprunginn í september og í október hófst framskrið á
einum stað, um 1 km norðan Nýjafellslínu. Síðan hafa
starfsmenn Landsvirkjunar og Raunvísindastofnunar
mælt framskriðið á þremur stikulínum í Tungnaár-
botnum með 2-3 vikna millibili. Framskrið á Nýja-
fellslínunni hófst um mánaðamótin okt. nóv. og um
miðjan nóvember voru tvö fell við sporðinn, sitt hvoru
megin við Nýjafellslínu, komin á kaf og miklir
sprungkollar yfir þeim. Skriðhraðinn var að jafnaði um
10 m á dag undir lok síðasta árs, en var orðinn um 6
m/dag í janúar og var um 5 m/dag í byrjun febrúar. Nú
í lok febrúar er hraðinn orðinn um 4 m/dag, en miklir
dynkir em í jöklinum og titringur kemur fram á jarð-
skjálftamæli, sem er í Bláfjöllum um 5 km frá jökli.
Nokkuð var misjafnt hvenær hinir ýmsu hlutar sporðs-
ins fóru af stað og um 1 km langur kafli við vaðið á
Tungnaá við jökul var ekki farinn að skríða fram um
miðjan desember og enn er syðsti hlutinn kyrr þótt
hann verði stöðugt brattari og sprungukollar séu teknir
að skjótast upp í tungunni. Ofan við Langasjó er
jökullinn enn kyrr, en sunnan við hann hefur Skaftár-
jökull hins vegar ruðst fram. Varla er þess langt að bíða
að allur jökullinn hlaupi fram á þessu svæði, allt að
Síðujökli, sem hljóp á síðasta ári. Athyglisvert er að
Tungnaárjökull sígur mun hægar fram en Síðujökull,
sem náði hámarkshraða við sporð um 100 m/dag. Vatn
hefur seytlað frá jöklinum allt frá því framskrið hófst,
mjög gruggugt. Sylgjujökull er hins vegar kyrr, en efst
á honum eru töluverðar sprungur.
Afkoma Hofsjökuls
Félagar á Orkustofnun unnu að mælingum á
afkomu Hofsjökuls með svipuðu sniði og nokkur
undanfarin ár.
íssjármælingar
Vorið 1994 lauk íssjármælingum á Skeiðarárjökli
sem hófust árið áður í samvinnu Vegagerðar og
Raunvísindastofnunar. Er nú lokið mælingum á öllum
Vatnajökli nema skriðjöklunum sem falla austur frá
Breiðubungu. Auk þess þarf að mæla Öræfajökul
betur en gert hefur verið.
FUNDIR
Að loknum aðalfundarstörfum 22. febrúar sögðu
Magnús Tumi Guðmundsson og Óskar Knudsen frá
framhlaupi Síðujökuls. Á vorfundi 26. apríl sagði
Helgi Björnsson frá niðurstöðum íssjármælinga á
Mýrdalsjökli og Oddur Sigurðsson sýndi myndir af
framhlaupi Síðujökuls.
Á haustfundi 25. október flutti Sigfús Johnsen
erindi um rannsóknir á nýjasta ískjarnanum frá
Grænlandsjökli og óstöðugleika síðasta hlýskeiðs og
Ástvaldur Guðmundsson sýndi ýmsar gamlar og nýjar
myndir frá jöklaferðum. Á haustfundinum flutti Helgi
Björnsson minningarorð um Sigurjón Rist, fyrrum
formann félagsins, sem lést 15. október s. 1.
ÚTGÁFA JÖKULS
Ritstjórar voru Helgi Björnsson, Leó Kristjánsson
og Bryndís Brandsdóttir. Nú hefur Áslaug Geirsdóttir
tekið við störfum Leós og þökkum við honum feyki-
legan dugnað við ritstjórastörfin um árabil. Ekki tókst
að koma 43. árgangi út á árinu en hann bíður nú nær
fullbúinn þess að fara í prentsmiðju.
Til þess að koma skriði á útgáfu Jökuls hefur nú
verið ákveðið að tilnefna nokkra ritstjóra að einstök-
um heftum, sem fjalla um valin efni. Þannig safna rit-
stjórar efni hver í sitt hefti og afhenda útgáfustjórum
umbrotshæfu handriti. Ritnefnd, skipuð 6-10 mönn-
um á mismunandi starfssviðum, mun aðstoða ritstjóra
við yfirlestur greina. Ákveðið hefur verið að Freyr
Þórarinsson ritstýri hefti um jarðskorpu Islands,
Tómas Jóhannesson um jöklabreytingar og Bryndís
Brandsdóttir um Kötlu. Um helmingur hvers heftis
flytur hins vegar aðsent efni án þess að það tengist
meginefni heftisins.
JOKULL, No. 45, 1998
103