Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2014, Blaðsíða 15

Fréttir 15Helgarblað 21.–24. nóvember 2014
Sjúklingar flakka milli
lækna og stofnana
undirmannaðri heilsugæslunni.
Þá erum við ekki búin að ræða fyr­
irsjáanlegan meiri læknaskort þar
sem meirihluti starfandi heimil­
islækna í dag hættir á næstu tíu
árum.“
Atgervisflóttinn
Guðrún Bryndís og Vilhjálmur Ari
eru sammála um að spítalaþjón­
ustan sé á brauðfótum vegna lé­
legs húsnæðis og skorts á legu­
plássum. Þetta átti að vera búið að
laga fyrir áratug að sögn Vilhjálms.
„Álag á bráðaþjónustuna er sex
til átta sinnum meira en á hinum
Norðurlöndunum vegna lélegs að­
gengis að heilsugæslu. Húsnæðis­
vandamál Landspítalans og niður­
skurður sjúkradeilda úti á landi á
sama tíma er stórt og flókið vanda­
mál. Launamál lækna eru svo
kornið sem fyllir mælinn. Læknar
fást ekki lengur til að vinna á lág­
um grunnlaunum sem hafa dreg­
ist langt aftur úr samanburðarhóp­
um. Laun svara ekki lengur ábyrgð
og skyldum læknanna. Unglæknar
láta sér ekki nægja mikið vaktaálag
til að bæta upp launin öllu leng­
ur. Næga vinnu er að fá erlendis
sem er tvisvar til þrisvar sinnum
betur borguð. Betri aðstaða býðst
á góðum launum tengt vísinda­
vinnu hvers konar. Allt er þetta af
skornum skammti hér og illa laun­
að. Mikill atgervisflótti er skollinn
á og um helmingur lækna hugsar
sér nú til hreyfings ef ekki semst
um launin á næstu vikum. Áratugi
tekur að fylla upp í skarðið sem
skapast þegar heilu kynslóðirnar
vantar í starfsraðir lækna, auk þess
sem skipulag læknanáms veikist
mikið,“ segir Vilhjálmur.
Þörf fyrir betra skipulag
„Öll læknisþjónusta eins og
reyndar heilbrigðisþjónustan í
heild byggist á skipulagningu,“
heldur Vilhjálmur áfram. „Það
þarf að vera skýrt hvert sjúk­
lingur á að leita með vandamál­
in sín. Í dag er allt opið; hjá sér­
fræðilæknum, barnalæknavakt,
Læknavaktinni og bráðamóttök­
um hvers konar, aðallega LSH.
Göngudeildarþjónusta er hins
vegar að skornum skammti. Öll
viðurkennd skipulagning miðast
við að yfirleitt sé fyrsti viðkomu­
staðurinn hjá heimilislækni,
sem síðar kallar eftir ráðgjöf sér­
fræðilækna á stofu eða göngu­
deildum. Eins ætti heimilis­
læknir að geta lagt inn sjúklinga
til rannsókna á spítaladeildir,
sem hann getur mjög takmark­
að í dag vegna plássleysis. Í besta
falli getur hann sent sjúklinginn
á bráðamóttökuna og vonast til
að hann verði lagður inn það­
an. Oftar en ekki er hann send­
ur heim eftir takmarkaðar rann­
sóknir. Mikill kostnaður, tafir og
óhagræði er af flakki sjúklinga
milli lækna og stofnana. Lífsstíls­
sjúkdómarnir eru farnir að sliga
heilbrigðiskerfið og er vaxandi
vandamál sem heilsugæslan get­
ur með engu komið á móts við í
dag vegna álags. Enginn er samt
betur fallinn til að taka á þessum
vandamálum en heilsugæslan,“
segir Vilhjálmur Ari að lokum. n
rými alltof fá
„Fólki
er
vísað frá
Þau týndust
öll í kerfinu
n Aðstandandi segir heilbrigðisstofnanir á Íslandi ekki vinna saman
F
lókið og óskilvirkt heilbrigðis­
kerfi bitnar harðast á þeim
sem síst skyldi – sjúklingum
og aðstandendum. DV sagði í
síðustu viku sögu Einöru Sig­
urðardóttur sem beið í fimm vikur
eftir því að komast í blóðprufu eftir
að hafa greinst með illkynja krabba­
mein. Í fyrra ræddi DV við Matthildi
Kristmannsdóttur og Margréti Frið­
riksdóttur en þær eiga það sameigin­
legt að þekkja til annmarka heil­
brigðiskerfisins af eigin raun. Þá
sagði RÚV í fyrra sögu Sigmars B.
Haukssonar sem beið heima í níu
daga án þess að fá aðhlynningu.
Að gefnu tilefni rifjar DV upp sögur
þessa fólks sem týndist í kerfinu. n
Áslaug Karen Jóhannsdóttir
aslaug@dv.is
Skortur á upp-
lýsingagjöf og
samstarfi
„Þetta lítur þannig
út í mínum augum
að heilbrigð-
isstofnanir á
Íslandi séu ekki
að vinna saman.
Þetta er mjög
stórt vandamál.
Heilsugæslan, Lækna-
vaktin og spítalinn eru ekki að vinna
saman. Það fyllir mann miklu óöryggi
að hugsa til þess,“ sagði Margrét
Friðriksdóttir í viðtali við DV á síðasta
ári. Margrét sagðist mjög ósátt við þá
meðhöndlun sem móðir hennar, Hilda
Hafsteinsdóttir, fékk í heilbrigðiskerf-
inu. Hilda andaðist í apríl í fyrra en hún
hafði greinst með krabbamein í hálsi
tveimur mánuðum áður. Margrét furðar
sig meðal annars á því að móðir hennar
var aldrei lögð inn á spítala þrátt fyrir að
vera með greinileg æxli í hálsi og undir
stöðugu eftirliti vegna blóðþrýstings.
Hún telur að skortur á upplýsingagjöf og
samstarfi á milli lækna á mismunandi
heilbrigðisstofnunum hafi orðið til þess
að fársjúk móðir hennar fékk ekki við-
eigandi læknishjálp. Það hafi að lokum
orðið henni að bana.
Fékk enga aðhlynningu í níu daga
Sigmar B. Hauksson hélt að hann væri
með flensu en fór til læknis þegar hann
fór að gulna. Heimilislæknirinn sendi
hann á bráðamóttökuna. „Þá kemur í ljós
að hann er með æxli í ristlinum sem er
búið að dreifa sér í lifrina,“ sagði Guðrún
B. Hauksdóttir, systir Sigmars, í viðtali á
RÚV á síðasta ári. Sigmar var lagður inn
á meltingardeildina á Landspítalanum
þar sem hann fór í aðgerð til að minnka
guluna. Tveimur dögum síðar var hann
útskrifaður og honum sagt að haft yrði
samband við hann eftir nokkra daga þegar
sérfræðingar væru búnir að fjalla um mál
hans. Viku síðar var hringt í hann, honum
tilkynnt að æxlið væri ekki skurðtækt og
krabbameinsteymi Landspítalans myndi
hafa samband við hann í framhaldinu. Níu
dögum síðar var fjölskyldunni nóg boðið
og höfðu alls þrír úr fjölskyldunni samband
við krabbameinsdeildina. „Ég er nærri því
öruggur um að hann hafi gleymst, vegna
þess að þegar ég hringi á tíunda degi,
þegar hann er búinn að vera heima fár-
veikur og sárkvalinn, þá varð bara eins og
panikk,“ sagði Jón Víðir Hauksson, bróðir
Sigmars, um viðbrögðin þegar hann hafði
samband við sjúkrahúsið. Þegar Sigmar
hitti krabbameinslækni í fyrsta sinn
kom í ljós ekki væri lengur hægt að beita
lyfjameðferð því lifrin var svo illa farin.
Ljóst var að hverju stefndi og lést Sigmar
á aðfangadag 2012 – rúmum mánuði eftir
að hann leitaði fyrst til læknis.
Neitaði að yfir-
gefa bráða-
móttökuna
Matthildur Kristmannsdóttir hafði
gengið á milli lækna
í fjölda ára
alvarlega veik af
krabbameini, án
þess að fá rétta
greiningu. Í raun
má Matthildur
líklega teljast
heppin að vera á lífi.
Veikindi hennar voru talin stafa af alvar-
legu þunglyndi, sem hún þjáðist í raun
aldrei af. Eina raunverulega meðferðin
sem henni bauðst var því samtalsmeð-
ferð með geðlækni og sterk geðlyf. Í
september árið 2010 var Matthildur búin
að fá nóg. Hún var komin enn eitt skiptið
upp á bráðamóttöku, búin á sál og lík-
ama. „Þá neitaði ég að fara út. Ég átti að
fara, var útskrifuð og þeir fundu ekkert
að mér, en ég sagði að ég færi ekki neitt.
Þeir yrðu bara að finna hvað væri að
mér,“ sagði Matthildur í samtali við DV í
fyrra. Þá var loksins pantaður tími fyrir
hana í maga- og ristilspeglun sem hún
fór í sex vikum síðar. Staðan var orðin
þannig að myndavélin komst ekki fram
hjá æxlinu. Krabbameinið var komið á
þriðja stig, hafði vaxið út úr ristlinum og
náð að dreifa sér í eitlana.
Beið í fimm vikur eftir því að komast í rannsóknir
Í síðustu viku sagði DV sögu Einöru Sig-
urðardóttur en hún greindist með illkynja
eitlafrumukrabbamein í byrjun október.
Fréttirnar voru henni skiljanlega mikið
áfall. Í framhaldi af greiningunni var
henni tjáð að hún þyrfti að undirgangast
frekari blóðprufur og myndatöku áður en
ákvörðun yrði tekin um meðferð. Einara
beið hins vegar í rúmar fimm vikur eftir
því að komast í umræddar rannsóknir. Þá
tók nágrannakona hennar til sinna ráða,
fór í símann og ýtti á eftir málinu. Eftir
fjölda símtala og nánari eftirgrennslan
fannst engin beiðni um blóðtöku eða
myndatöku þegar kennitölu Einöru var
flett upp. Einara hafði týnst í kerfinu.
„Manni finnst bara eins og þetta eigi ekki
að geta skeð. Hún hefði að mínu mati átt
að fara í blóðprufu og röntgen í sömu
viku og hún greindist með krabbameinið.
Maður á ekkert sjálfur að þurfa að
hringja út um allt,“ sagði Gyða Breiðfjörð,
nágrannakona Einöru, meðal annars í
samtali við DV.
Beið í fimm vikur
eftir blóðprufu
Einara Sigurðardóttir
týndist í kerfinu.
Mynd Sigtryggur Ari
„Fyllir mann miklu óöryggi“
Margrét Friðriksdóttir telur að
skortur á upplýsingaflæði og sam-
vinnu milli heilbrigðisstofnana hafi
orðið móður hennar að bana.