Dagblaðið Vísir - DV - 21.11.2014, Blaðsíða 18

Helgarblað 21.–24. nóvember 201418 Fréttir
n Sex þúsund nemendur í HR og Tækniskólanum n Tækniskólinn í eigu útgerðarinnar og
V
ið eigum að vera opin fyrir
öllum möguleikum á slíku,“
sagði Illugi Gunnarsson
menntamálaráðherra í
þættinum Ísland í bítið
snemma á árinu. Umræðuefnið var
aukin einkavæðing í menntakerfinu.
Illugi ræddi mismunandi rekstrar-
form á menntastofnunum og sagði:
„Það er rými fyrir meiri fjölbreytni í
okkar skólakerfi.“ Ráðherra lét um-
mælin falla á sama tíma og kennar-
ar voru í verkfalli. Þá var hann
spurður hvort stuðla ætti að frekari
einkavæðingu kerfisins í ljósi þess
að kennarar í Verzlunarskóla Íslands
væru með tíu prósentum hærri laun
en aðrir kennararar.
Einkavæðing grunnþjónustu er
á stefnuskrá núverandi yfirvalda.
Kristján Þór Júlíusson heilbrigð-
isráðherra hefur opnað á að ríkið
feli einkaaðilum stærri hlut í rekstri
heilbrigðisþjónustunnar. Kristján
hefur þannig bent á að einkaaðilar
gætu komið að rekstri heilsugæslu-
stöðva. Hanna Birna Kristjánsdóttir
innanríkisráðherra sagði í þættinum
Sprengisandi í október að hún sæi
ekkert því til fyrirstæðu að einka-
aðilar kæmu að uppbyggingu sam-
göngumannvirkja. Þá hefur Illugi við
nokkur tækifæri opnað á einkavæð-
ingu menntakerfisins. Við þetta er
því svo að bæta að nýlega sendu
viðskiptaráð og Samtök atvinnu-
lífsins frá sér skýrslu sem ber heitið
Stærsta efnahagsmálið - sóknarfæri
í menntun þar sem kallað er eftir
auknum einkarekstri í menntun.
Hægt og hljótt „ Þar er ég að
tala um Hjallastefnuna,“ sagði Ill-
ugi um hugsanlega einkavæðingu
skólakerfisins. Menntamálaráð-
herra bendir þar réttilega á að nokk-
ur hluti skólakerfisins, séu öll þrep
kerfisins tekin með, sé þegar í einka-
rekstri.
Hvítbók um breytingar
Menntamálaráðherra hefur kynnt
stefnuplagg – svokallaða Hvítbók –
vegna þeirra breytinga á skólakerf-
inu sem hann boðar. Meðal mark-
miða sem þar eru sett fram er að
60% nemenda ljúki námi á réttum
tíma og að 90% nemenda nái lág-
marksviðmiði í lestri. Ísland hefur
undanfarinn áratug dregist aftur úr
í lesskilningi nemenda samkvæmt
PISA-könnuninni. Þá er áætlað að
draga úr brottfalli. Meðal þeirra
breytinga sem Illugi hefur boðað er
að nemendur eldri en 25 ára verði
ekki teknir inn í bóknám á fram-
haldsskólastigi. Þetta kom meðal
annars fram í viðtali í þættinum
Sprengisandi þar sem hann sagðist
vera að auka það fé sem greitt yrði
með hverjum nemanda enda væri
ekki vanþörf á. Aðgerðir Illuga munu
hins vegar útiloka ákveðinn hóp úr
bóknámi. Illugi benti á að undan-
farin ár hefðu úrræði fyrir þá sem
ekki kláruðu nám við framhalds-
skóla stóraukist og nefndi þar til
sögunnar Háskólabrú Keilis, Grunn-
námsdeild Háskólans í Reykja-
vík sem og grunnnám Háskóla Ís-
lands. Nemendur sem stunda nám
við Háskóla Íslands skulu hafa lokið
stúdentsnámi og því ekki um raun-
verulegt úrræði að ræða. Þótt vissu-
lega séu dæmi þess að Háskóli Ís-
lands meti inn nemendur sem ekki
uppfylla formleg skilyrði.
Hálf milljón á önn
Háskólabrú Keilis er úrræði sem
stendur til boða nemendum sem
ekki luku stúdentsnámi. Námið
kostar nemendur um hálfa milljón
á ári en meðal skilyrða eru 70 fram-
haldsskólaeiningar. Frumgreina-
nám Háskólans í Reykjavík kostar
nemendur hundrað þúsund krón-
ur á önn. Inntökuskilyrði í frum-
greinanám skólans er að hafa lok-
ið starfsnámi eða stúdentsprófi en
hægt er að sækja um undanþágu
og mat á starfsreynslu. Hvítbók Ill-
uga um endurbætur á skólakerfinu
vitnar ítrekað til breytinga sem gerð-
ar hafa verið á menntastefnu Ont-
ario í Kanada síðastliðna tvo ára-
tugi. Fjallað var um breytingarnar í
tímaritinu Canadian Journal of Edu-
cation Administration and Policy
árið 2012, en þar er gerð tilraun til
að greina áhrif nýfrjálshyggjustefnu
og markaðsvæðingar á breytingarn-
ar. Breytingum á kerfinu er skipt í
þrjú tímabil. Bent er á að upphaf-
legi hvati breytinganna hafi verið
að spara og forgangsraða fé. Sú er
raunin á Íslandi. Þá nefnir Hvítbók
ráðherrans ekki að kennarar í Ont-
ario-fylki hafi staðið í viðstöðulausri
kjarabaráttu frá því að breytingarn-
ar hófust. Þess skal þó getið að
þriðja atrenna til breytinga er talin
hafa tekist afar vel. Þá eru verkföll
kennara afar algeng í Kanada en rétt
að taka fram að fylki landsins njóta
mikils sjálfræðis þegar
kemur að menntamál-
um.
Óljós Hvítbók
Í þessu samhengi
má benda á ályktun
Kennarasambands
Íslands vegna Hvít-
bókar. Sambandið
hefur lýst sig tilbú-
ið til stefnumótun-
arvinnu. Athygl-
isverð yfirlýsing
í ljósi þess að
bókin vitnar ít-
rekað til mik-
ilvægis þess
að vinna all-
ar breytingar
í víðtæku
samráði.
Kennara-
samband
Íslands
hefur
hins
vegar
bent
á að
inn-
leiðing
nýrrar
mennta-
stefnu
hafi
raunar legið niðri síðan árið 2008
sökum fjárskorts. „Innleiðing
menntastefnunnar frá 2008 hefur að
stórum hluta legið niðri vegna efna-
hagskreppunnar. Kennarasamtökin
eru sammála um nauðsyn þess að
nú þurfi að veita skýrari leiðsögn
um framkvæmd og áherslur. Skól-
ar þurfa fjármagn í samræmi við
það meginmarkmið að öllum nem-
endum bjóðist innihaldsríkt og fjöl-
breytt nám við hæfi, list-, verk- og
bóklegar greinar og skapandi
kennsluhættir. Kennarastéttin
þarf einnig stuðning við þá
sérfræðivinnu sem inn-
leiðingin krefst. Ekki verð-
ur lengur vikist undan því
að verja meiri fjármunum
til stuðnings við nemend-
ur.“ Þá segir að margt
sé gott í Hvítbók-
inni en annað
sé óskýrt. Þá
hafa kennar-
ar bent á að
enn standi
til að skera
niður til
mennta-
kerfisins.
„Stjórn
Kennara-
sam-
bands
Íslands
harmar
að í fjár-
lagafrum-
varpi ársins
2015 skuli enn
vera þrengt að
framhalds-
skólum
landsins
og aðgengi
ungs fólks
að námi skert. Rekstur framhalds-
skóla landsins er fyrir löngu kom-
inn að þolmörkum. Það skýtur því
skökku við að á sama tíma og stjórn-
völd afþakka tekjustofna er boðaður
áframhaldandi niðurskurður í skóla-
kerfinu. Til að ná þessum markmið-
um er meðal annars gert ráð fyrir 5%
fækkun nemenda í framhaldsskól-
um og skert aðgengi 25 ára og eldri
nemenda að námi á framhaldsskóla-
stigi. Styrkur íslenska framhalds-
skólans hefur falist í sveigjanlegum
námstíma og aðgengi. Þessi stefna
boðar gjörbreytingu á menntapóli-
tík í landinu.“ Þrátt fyrir að Ont-
ario-breytingarnar séu margnefnd-
ar í Hvítbók ráðherra sem dæmi um
vel heppnaðar breytingar þá hafa
kennarasambönd landsins ekki
fengið beina aðild að breytingunum.
Þótt samtökin reki nokkra sjálfstæða
vinnuhópa sem ætlað er að fylgjast
með framvindu breytinganna.
Stærsti framhaldsskóli
landsins
Tækniskólinn ehf. er fjölmennasti
framhaldsskóli landsins. Skólinn
var einkavæddur í tíð Þorgerðar
Katrínar Gunnarsdóttur, fyrrverandi
menntamálaráðherra og varafor-
manns Sjálfstæðisflokksins. Eigend-
ur skólans eru Landssamband ís-
lenskra útvegsmanna (nú Samtök
fyrirtækja í sjávarútvegi), Samtaka
iðnaðarins, Samorku og Iðnaðar-
mannafélagsins í Reykjavík. Tækni-
skólinn sem stofnaður var árið 2008
varð til við sameiningu Iðnskólans
í Reykjavík og Fjöltækniskólans.
Skólinn er stærsti framhaldsskóli
landsins. Einkavæðing tækniskól-
ans vakti tiltölulega litla umræðu
þegar hún fór fram árið 2007. Þáver-
andi þingkona VG, Kolbrún Hall-
dórsdóttir, gerði málið þó að sínu.
„Við fréttum af því fyrst í fjölmiðlum
fyrir 4–5 vikum að til stæði að sam-
eina Fjöltækniskóla Íslands og Iðn-
skólann í Reykjavík undir heitinu 2T
Tækniskólinn og stofnað um hann
einkahlutafélag. Hugmyndirnar
hafa verið kynntar af skólastjórum
skólanna og þeir gefið út bækling til
að sýna á spilin sem eru til staðar. Í
honum segir að Fjöltækniskóli Ís-
lands og Iðnskólinn ætli að samein-
ast í nýjum og öflugum skóla, þetta
verði einkarekið félag með faglega
sjálfstæðum skólum atvinnugreina,
þarna kemur fram að skólinn eigi
að vera í fremstu röð í alþjóðleg-
um samanburði og að bakhjarlar
hans séu Landssamband íslenskra
útvegsmanna, Samtök íslenskra
kaupskipaútgerða, Samorka, Sam-
tök iðnaðarins og Iðnaðarmanna-
félagið í Reykjavík.“ Kolbrún gerði
athugasemd við hugmyndir um að
skólinn yrði rekinn sem fyrirtæki.
Efling verknáms
Gagnrýni á áformin svaraði þáver-
andi menntamálaráðherra á þá
leið að hér væri verið að efla verk-
nám í landinu með breyttu rekstrar-
formi. „Bein aðkoma atvinnulífsins
að iðnnámi er ótvíræður kostur og
því hef ég talið ástæðu til að skoða
óskir atvinnulífsins um að yfirtaka
rekstur Iðnskólans með jákvæðum
hug. Ég tel að þetta geti orðið til þess
að efla enn frekar þá miklu nánd
sem verður að vera og er nauðsyn-
leg á milli vinnumarkaðarins og
Hin Hljóða einkavæðing
Atli Þór Fanndal
atli@thorfanndal.com
„Á leikskólastiginu
þá hefur sú þró-
un orðið, eiginlega bara
hægt og hljótt, og tekist
alveg frábærlega til. Þar
er stór hluti af leikskóla-
börnunum sem er kom-
inn inn í sjálfstætt rekna
leikskóla.
„Við eigum að vera
opin fyrir öllum
möguleikum á slíku
„Ekki verður lengur
vikist undan því að
verja meiri fjármunum til
stuðnings við nemendur.
Einkavæddi Iðnskólann
Þorgerður Katrín Gunnars-
dóttir, fyrrverandi mennta-
málaráðherra, einkavæddi
Iðnskólann skömmu fyrir
kosningar árið 2007. Þá taldi
hún sig ekki þurfa heimild Al-
þingis fyrir því. Mynd SIgtryggur ArI