Jón á Bægisá - 01.12.2001, Blaðsíða 10

Irma Matsjavariani
Fáein orö um georgískar bókmenntir
✓
I grískum sagnfræðiritum finnast heimildir um að á annarri öld fyrir
Krist hafi Georgíumenn stofnað ríki í Kákasus sem nefndist Kolkheti
(Kolkis á grísku).
Á fyrstu öld eftir Krist lögðu Rómverjar helming landsins undir sig.
Kringum árið 337 tók Mirian konungur kristni og gerði hana að ríkis-
trú í Georgíu. Þess vegna er eðlilegt að elstu bókmenntaverk á georgísku
séu rit þarlendra biskupa um kristileg efni.
Elsta þekkta ritverk á georgísku er Píslarvætti hinnar heilögu
Sjúsjaníkar drottningar eftir Jakob Tsúrtavelí (Khútsesi) biskup. Sagan
fjallar um unga kristna drottningu sem valdi að deyja fremur en skipta
um trú.
Á sjöundu öld hertóku Arabar Georgíu en þeim tókst ekki að þvinga
þjóðina til trúskipta. Um það leyti var skrifað verk sem heitir Píslarvætti
Aho Tbileli. Þetta er sönn saga um tvítugan strák af arabískum uppruna
sem tók kristna trú og það kostaði hann lífið.
Á tólftu öld, á tímum Tamar drottningar (eða Tamar konungs eins og
hún var kölluð), var skrifað frægt georgískt kvæði, Garpurinn í tígrisfeld-
inum, af Shota Rústaveli sem nefndur hefur verið faðir georgísks skáld-
skapar. Hann var haldinn vonlausri ást til Tamar og orti fyrir hana þetta
fallega og heimspekilega ástarkvæði. Kvæðið fjallar ekki bara um ást,
heldur einnig vináttu, hughreysti og ættjarðarást. Nútíma Georgíumenn
lesa þetta kvæði aftur og aftur og geta alltaf fundið eitthvað sem hægt er
að nota sem ráðleggingar fyrir nútímafólk vegna þess að kvæðið er klass-
ískt.
Svo varð stór eyða í bókmenntasögu Georgíu allt fram á 18. öld; á 14.
öld gerðu Mongólar árás á Georgíu og á 15. og 16. öld þurftu Georgíu-
menn að verjast bæði Tyrkjum og írönum.
Á átjándu öld komu fram rithöfundar eins og Davit Gúramishvili og
Súlkhan-Saba Orbeliani. Frægasta verk Súlkhan-Sabas var Viska lyg-
innar en aðallega skrifaði hann dæmisögur og var þjóðmálaskörungur
8
á fföœy/'iá - TÍMARIT ÞÝÐENDA NR. 6 / 2001