Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2010, Blaðsíða 13

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 86. árg. 2010 9
um viðhorf heilbrigðisstarfsfólks til eigin
úrræða og úrræða fjölskyldna. Í töflunni
er spurningunum raðað í fyrrgreinda
undirflokka en í spurningalistanum, sem
þátttakendur svara, eru þær ekki í þessari
röð. Viðhorfsspurningum er svarað á
fjögurra punkta Likert­kvarða (ósammála,
frekar ósammála, frekar sammála og
sammála). Fyrir hverja spurningu er hægt
að fá frá 1 og upp í 4 stig. Fleiri stig þýða
jákvæðara viðhorf. Stigunum fyrir þriðja
flokk er snúið við í greiningu gagna svo að
fleiri stig endurspegli jákvæðara viðhorf
eins og í hinum flokkunum (Benzein o.fl.,
2008a).
Notuð eru ýmis tölfræðipróf við úrvinnslu
gagna, svo sem lýsandi tölfræði fyrir
þátttakendur í heild og kíkvaðratpróf og
stikalaust próf (e. non­parametric tests)
til að bera saman hópa þátttakenda.
Ef svar vantar við einstaka spurningu
er notað þess í stað meðaltal svara
annarra þátttakenda við þeirri spurningu.
Aðhvarfsgreining (marktektarpróf) er
notuð til að rýna í breytur sem tengjast
viðhorfi til fjölskylduhjúkrunar (Benzein
o.fl., 2008a).
Þýðing og forprófun
Hér á Íslandi var unnið að þýðingu og
staðfærslu spurningalistans árið 2006.
Að fengnu leyfi höfunda spurningalistans
var leitað til skjalaþýðanda til að þýða
listann yfir á íslensku úr sænsku og
ensku. Höfundar greinarinnar aðlöguðu
þessar tvær þýðingar með aðstoð
höfunda listans og forprófuðu síðan.
Til forprófunar var notuð aðferðin
„cognitive interviewing“ (Drennan,
2003). Sú aðferð felst í því að einn
þátttakandi í senn er beðinn um að
lesa spurningalistann upphátt eins og
hann væri að svara honum og nefna
hvað kemur upp í huga hans á meðan.
Tveir rannsakendur eru viðstaddir
og skrifa hjá sér athugasemdir þess
sem les. Síðan fara rannsakendur yfir
athugasemdir, sem þátttakandi gerir, og
breyta spurningalistanum í samræmi við
þær áður en næsta prófun er gerð. Þessi
leið segir til um skilning þátttakanda
frekar en rannsakenda. Við forprófun
var leitað til þriggja hjúkrunarfæðinga
af barnasviði. Athugasemdir í forprófun
voru helst tengdar skilningi á orðum
og hugtökum og leiddu sumar þeirra til
breytinga á orðalagi spurninganna.
Þrátt fyrir að spurningalistinn sé gerður
til að kanna viðhorf hjúkrunarfræðinga
gátu höfundar hans mælt með því að
nota hann fyrir fleiri starfsstéttir. Því var
ákveðið að leggja sama lista fyrir lækna
og sjúkraliða til að kanna viðhorf þeirra
til fjölskyldumiðaðrar þjónustu enda
fundust engir listar fyrir þær starfsstéttir.
Leitað var til tveggja lækna að lesa
yfir spurningalistann eftir að orðinu
„hjúkrunarfræðingur“ hafði verið skipt út
fyrir viðeigandi orð. Breytingar voru síðan
gerðar í samræmi við athugasemdir. Það
leiddi til þess að spurningunni um aldur
þátttakenda var breytt í aldurshópa til
að draga úr líkunum á að hægt væri
að persónugreina gögnin. Forprófun á
listanum fyrir lækna leiddi einnig til að
tveimur spurningum var sleppt í þeirri
útgáfu. Önnur var úr flokki 1 en það er
spurningin „Ég gef fjölskyldu kost á að
taka virkan þátt í umönnun sjúklings“ og
hin úr flokki 2: „Ég gef fjölskyldu kost á
að leggja sitt til málanna þegar ég er að
gera hjúkrunaráætlun“.
Spurningalistinn var ekki forprófaður fyrir
sjúkraliða. Teknar voru 4 spurningar
úr listanum áður en hann var lagður
fyrir sjúkraliða. Það var ein spurning úr
flokki 1, spurningin: „Gefa ætti fjölskyldu
kost á að taka virkan þátt í áætlun um
umönnun sjúklings“ og þrjár spurningar
úr flokki 2 eða spurningarnar: „Þegar
mér er falinn sjúklingur til umönnunar
fer ég strax fram á það við fjölskyldu
hans að hún taki þátt í samræðum“ og
„Ég gef fjölskyldu kost á samræðum við
útskrift“ og „Ég gef fjölskyldu kost á að
leggja sitt til málanna þegar ég er að
gera hjúkrunaráætlun“.
Notkun listans á Íslandi
Á barnasviði var spurningalistinn lagður
fyrir hjúkrunarfræðinga og fengust svör
frá 64 fyrir fræðslu og 84 eftir fræðslu í
tengslum við átaksverkefnið um bætta
þjónustu við fjölskyldur. Spurningalistinn
var svo tekinn til notkunar á fleiri sviðum
Eftir fjölskyldu ráð stefnuna í Kanada 2005
skrifuðu íslensku ferðalangarnir grein um
fjölskylduhjúkrun hér í Tímarit hjúkrunar­
fræðinga. Greinin hét „Erum við föst í
viðjum vanans – getum við veitt betri
fjölskylduhjúkrun?“ og birtist í 4. tölublaði
2005. Höfundar voru þær Arna Skúladóttir,
Auður Ragnarsdóttir og Elísabet Konráðs­
dóttir. Í framhaldinu fóru þær af stað
með gæðaverkefnið sem rætt er um hér í
þessari grein.