Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2010, Blaðsíða 57

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 86. árg. 2010 53
Ritrýnd fræðigrein
sinna því „maður leggur ekki svo mikla áherslu á að setja sig
inn í öll hans mál“.
Þá skipar eftirlit með hugsanlegum fylgikvillum aðgerða stóran
sess í störfum hjúkrunarfræðinganna. Þeir eru sífellt á verði
og segja má að þeir hafi auga á hverjum fingri: „Þá náttúrlega
horfir maður á sjúklinginn: litarháttur og hérna horfir á allar línur,
dren, þvag. Maður horfir í rauninni á hvernig manneskjan lítur
út, hvort allt sé rétt tengt og allt þetta ...“
Jafnvel það sem á yfirborðinu virðist almennt spjall felur
í sér markvissari tilgang þar sem andlegt eða líkamlegt
ástand, svo sem mæði, er metið um leið. Eftirlitið er hluti af
klínískri ákvarðanatöku sem fylgja þarf eftir með ákveðnum
viðbrögðum; þannig segjast hjúkrunarfræðingarnir þurfa að
treysta túlkun sinni og kalla til lækni þegar þarf að láta fyrirskipa
lyfjatöku eða rannsóknir:
Hann þurfti óeðlilega mikið súrefni, fannst mér, miðað við
svona aldur og sögu og allt þetta. Enda kom það í ljós klukkan
þrjú, áður en ég fór af vaktinni, þá talaði ég við deildarlækninn,
að hann þyrfti nú að fá lungnamynd.
Þriðja þemað, að fást við flæði upplýsinga og samskipti, er ekki
síður veigamikill hluti starfsins. „Rapportið“ er fastur punktur í
tilverunni enda talið nauðsynlegt að setja sig vel inn í málin.
Hins vegar mikla hjúkrunarfræðingarnir skráninguna ekki fyrir
sér og virðist hún ekki umfangsmikill hluti starfsins eins og hér
kemur fram: „Að skrifa rapport ... maður vill fá að vera í friði og
vera snöggur að því.“
Samstarf við aðra hjúkrunarfræðinga og sjúkraliða virðist yfirleitt
ganga „eins og smurt“. Þeir voru sammála um að kennsla nema
tæki drjúgan tíma og yki vinnuálagið og viðurkenndu að nemarnir
yrðu stundum út undan á álagstímum. Ekki var alltaf gert ráð fyrir
kennsluhlutverki hjúkrunarfræðinga í mönnun og fyrir kom að
vegna kennslunnar gátu þeir ekki lokið vaktinni á tilsettum tíma.
Annað dæmi um venjubundið upplýsingaflæði eru morgunfundir
og stofugangur með læknum. Sumir töluðu um að „ákveða
meðferð með lækni“ en aðrir töldu samráð skorta. Allir
töldu þeir hlutverk sitt þarna mikilvægt og oft þurfti að „tala
máli sjúklings, mótmæla og rökstyðja“ svo sem varðandi
fyrirhugaðar útskriftir sem þeir telja óraunhæfar. Þrátt fyrir
þessa hnökra var mat flestra að samstarf við lækna gengi vel.
Greinilegt er að samskipti við ættingja og sjúklinga er þungamiðja
starfsins, en í samskiptum við sjúklinga og fjölskyldu bjó oft
meira undir en virtist í fyrstu. Samtal við ættingja sjúklings, sem
hefur nýlega greinst með krabbamein og brugðist við því með
pirringi og æsingi í garð hjúkrunarfræðinga, þróast þannig frá
hversdagslegu spjalli yfir í umræður um blóðprufusvör og loks
yfir í að hjúkrunarfræðingur útskýri hver séu eðlileg viðbrögð við
því að fá slíka greiningu.
Ég fann á henni að hún var svona svolítið tens í kringum hann
... segir eitthvað svona: „Þú hefur ekki verið á vaktinni þegar
hann var sem verstur,“ eitthvað svona, var svona að ýja að
þessu. Þannig að það fór smá-umræða í gang um það. Ég tók
fram að það hefði verið alveg eðlileg hegðun hjá sjúklingnum
eftir að fá þessa greiningu.
Fjórða þemað kallast „að hrærast í síbreytilegu umhverfi
og láta hlutina ganga“ en í umhverfi sjúkrahússins hrærast
hjúkrunarfræðingarnir í hringiðu breytileikans. Þrátt fyrir
breytilegt ástand sjúklinga, manneklu og oft og tíðum
bráðainnlagnir var athyglisvert að að minnsta kosti þrír töldu
vaktina hafa verið „rólega eða þægilega“ og annríki er tekið
með æðruleysi. Sums staðar valda ytri aðstæður, svo sem
húsnæðismál eða plássleysi á öðrum deildum, erfiðleikum.
Þannig olli lyfjaóhapp, sem rakið var til álags, því að sjúklingur
veiktist mjög alvarlega og á meðan var ekki hægt að sinna
verkjum annars sjúklings á deildinni: „Sá var alltaf að hringja
og maður gat ekki sinnt honum almennilega. Sá tók þetta mjög
nærri sér ... ég var bara föst inni á hinni stofunni.“
Hluti starfa hjúkrunarfræðinga snýr að verkstjórn og því að
láta hlutina ganga. Vaktstjórar sjá um að raða og endurraða
sjúklingum og starfsfólki á stofur og jafnvel kalla út starfsfólk
vegna veikinda. Hjúkrunarfræðingar á nætur­ og helgarvöktum
sjá einnig um að fara yfir og panta lyf og birgðir, umrita
lyfjafyrirmæli, bæta nýjum eyðublöðum inn í sjúkraskrár, prenta
út límmiða og sinna ritarastörfum. Þá eru flutningar sjúklinga til
og frá öðrum deildum algengir. Áberandi var að þeir sem voru á
öðrum vöktum en morgunvöktum á virkum degi eyddu meiri tíma
í ýmis flutninga­ og móttökustörf. Hjúkrunarfræðingunum berst
einnig fjöldi skilaboða og símtala og slíkt áreiti frá umhverfinu
truflar þá við störf sín. Þá ganga hjúkrunarfræðingarnir á eftir
öðrum starfsstéttum um að þær vinni sín verk. Þeir láta vita ef
ekki er búið að fyrirskipa blóðþynningarmeðferð og fylgjast með
rannsóknarniðurstöðum. Einn hjúkrunarfræðingurinn taldi þetta
ekki vera í sínum verkahring en hinir tóku fram að „þetta er allt
í þágu sjúklingsins, að honum batni sem fyrst“ og tóku fram að
þetta væri nauðsynlegt til að tryggja öryggi og bata sjúklinganna.
Vinnutilhögun, sem veldur fjarveru lækna af deildum, eykur
vinnuálagið og tefur meðferð. Ef enginn læknir er til staðar til
að fylgja því eftir sem ákveðið er á samráðsfundi að morgni,
fer of mikill tími í að „elta þá með verkin“. Þær boðleiðir, sem
í gildi eru, geta einnig reynst „tafsamar“: „Að sitja við hliðina á
aðstoðarlækni og hann þarf að spyrja þig hvað hann á að segja
við sérfræðinginn í símanum. Af því að hann þekkir ekki ... þá
gæti ég bara alveg eins talað við hann sjálf.“
Í fimmta og síðasta þemanu, að nýta og njóta starfsþroskans,
kemur þekking, reynsla og sýn á hjúkrunarstarfið í ljós.
Hjúkrunarfræðingarnir leggja mikla áherslu á að öðlast „þroska
í starfi“. Honum er til dæmis náð þegar þeir hafa lært að sía úr
upplýsingar, sem skipta máli, en ekki síður að þora að taka völdin
eins og þegar hjúkrunarfræðingur fjarlægði magaslöngu sem
sett hafði verið í sjúkling þvert á vilja hans. Starfsþroski kemur
einnig fram sem virðing fyrir sjálfstæði og sérkennum sjúklinga
og aðstandenda. Hér er því lýst er einn hjúkrunarfræðinganna
bjó í fyrsta skipti um lík með aðstandanda: