Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2010, Blaðsíða 35

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 86. árg. 2010 31
Niðurlag
Niðurstöður ofangreindra rannsókna gefa
vísbendingar um að hjúkrunarfræðingum,
sem nota hugmyndafræði hugrænnar
atferlismeðferðar, gengur vel að tileinka
sér hana. Miðað við niðurstöður njóta
sjúklingar góðs af þessari viðbót við aðra
meðferð hjúkrunarfræðinga. Í nokkrum
rannsóknanna veita hjúkrunarfræðingar
hugrænna atferlismeðferð meðfram
venjubundinni vinnu og sýna rannsókn­
irnar að slíkt ber árangur. Það gefur
vísbendingar um gagnsemi þess að
hjúkrunarfræðingar læri og veiti þessa
meðferð samhliða annarri meðferð. Gefur
einnig auga leið að sá kostur hlýtur að vera
fjárhagslega hagkvæmur fyrir þjóðfélagið
þar sem meðferðin er samtvinnuð við
aðra þjónustu (Doorenbos o.fl. 2005;
Cooper o.fl., 2003).
Í flestum rannsóknanna, þar sem
skoðuð var hæfni meðferðaraðilanna,
eru vísbendingar um að nám og reynsla
skipti máli við árangur meðferðar. Því
er mikilvægt að huga að námi þeirra
sem stunda meðferðina (Cooper o.fl.,
2003; Kingdon o.fl., 1996; Brosan o.fl.,
2006). Hins vegar kemur á óvart hve litla
þjálfun hjúkrunarfræðingar virðast þurfa
til að skila marktækum árangri í meðferð,
jafnvel hjá sjúklingahópum sem þjást af
geðklofa (Turkington o.fl., 2006; Durham
o.fl., 2003). Eins kemur á óvart hve litla
meðferð þarf til að ná árangri (Doorenbos
o.fl., 2005; Turkington o.fl., 2006).
Hins vegar vantar frekari rannsóknir
til að styðja þessar niðurstöður.
Í rannsóknunum, þar sem bornir eru
saman ólíkir fagaðilar, er þjálfun mjög
Mynd 1. Upphafs­ og lokamæling á þunglyndiskvarða Becks og vonleysiskvarða Becks hjá þeim sem hjúkrunarfræðingar veittu meðferð annars vegar og
meðferð sem aðrir fagaðilar veittu hins vegar, ásamt mismun á mælingum við upphaf og lok meðferðar.
ólík í hugrænni atferlismeðferð og virðast
meðferðaraðilar hafa mismunandi nám og
kunnáttu að baki. Vantar fleiri rannsóknir
þar sem allir meðferðaraðilar hljóta
svipaða þjálfun í meðferðinni þannig að
hægt sé að skoða mun á árangri og hvort
munur geti átt sér skýringu í grunnnámi
eða aðferðum hvers faghóps fyrir sig.
Áreiðanlegar niðurstöður um hæfni
faghópa til að veita ákveðna meðferð
fást eingöngu ef þeir hafa hlotið svipaða
þjálfun og reynslu í viðkomandi meðferð.
Niðurstöður rannsóknanna hér að framan
benda til þess að það er til hagsbóta fyrir
sjúklinga að sem flestir fagaðilar geti beitt
aðferðum hugrænnar atferlismeðferðar.
Það má því hugleiða hvort ekki sé full
þörf á að koma á fót þverfaglegu námi
í hugrænni atferlismeðferð á vegum
Háskóla Íslands og Landspítalans. Án
þess að lasta nám á vegum Félags
um hugræna atferlismeðferð og
Endurmenntunar mætti nýta þá miklu
reynslu og þekkingu sem er fyrir hendi
til að byggja upp þverfaglegt nám á
háskólastigi. Aðgangur að náminu
hefur verið takmarkaður og einnig
er það gífurlega kostnaðarsamt og í
raun á fárra færi á sparnaðartímum
eins og nú eru. Æskilegt er að efla
klínískt nám innan HÍ og auka þannig
hæfni heilbrigðisstarfsfólks enn frekar.
Nú eru að opnast tækifæri fyrir fleiri
hjúkrunarfræðinga til að læra gagnreynd
meðferðarform, eins og hugræna
atferlismeðferð, sem þeir geta nýtt við
hjúkrun skjólstæðinga sinna. Það er því
mikilvægt að þeir hjúkrunarfræðingar,
sem þess óska, geti haldið áfram námi
og öðlast viðurkennd réttindi.
Heimildir
Beck, A.T., Rush, A.J., Shaw, B.F., og Emery, B.
(1979). Cognitive therapy of depression. New
York: Guilford Press.
Brosan, L., Reynolds, S., og Moore, R.G. (2006).
Factors associated with competence in cog­
nitive therapists. Behavioural and Cognitive
Psychotherapy, 35, 179­190.
Cooper, P.J., Murray, L., Wilson, A., og
Romaniuk, H. (2003). Controlled trial of short­
and longterm effect of psychological treatment
of post­partum depression. 1. Impact on
maternal mood. British Journal of Psychiatry,
182, 412­419.
Doorenbos, A., Given, B., Given, C., Verbitsky,
N., Cimprich, B., og Mecorkle, R. (2005).
Reducing symptom limitations: A cognitive
behavioural intervention randomized trial.
Psycho-Oncology, 14, 574­584.
Durham, R.C., Guthrie, M., Morton, R.V.,
Reid, D.A., Treliving, L.R., Fowler, D., og
MacDonald, R.R. (2003). Tayside­Fife clinical
trial of cognitive­behavioural therapy for med­
ication­resistant psychotic symptoms. British
Journal of Psychiatry, 182, 303­311.
Hawton, K., Salkovskis, J.K., Kirk, J., og Clark,
D.M. (2000). Cognitive behavior therapy
for psychiatric problems. Oxford: Oxford
University Press.
Kingdon, D., Tyrer, P., Seivewright, N., Ferguson,
F., og Murphy, S. (1996). The Nottingham
study of neurotic disorder: Influence of cogni­
tive therapists on outcome. British Journal of
Psychiatry, 169, 93­97.
Murray, L., Cooper, J.P., Wilson, A., og
Romaniuk, H. (2003). Controlled trial of
the short­ and longterm effect of psycho­
logical treatment of post­partum depression
2. Impact on the mother­child relation­
ship and child outcome. British Journal of
Psychiatry,182, 420­427.
Pétur Hauksson (2000). Hugræn atfelismeðferð á
sjúkrahúsi. Geðvernd, 29 (1), 26­30.
Sylvía Ingibergsdóttir (2007). Rannsókn á árangri
hugrænnar atferlismeðferðar eftir fagaðilum.
Óbirt meistararitgerð: Háskóli Íslands.
Turkington, D., Kingdon, D., Rathod, S.,
Hammond, K., Pelton, J., og Mehta, R.
(2006). Outcomes of an effectiveness trial of
cognitive­behavioral intervention by mental
health nurses in schizophrenia. British Journal
of Psychiatry, 189, 36­40.
45
40
35
30
25
20
15
10
5
0
34,4
32,8
13,5 13,2
21,0 19,6
Hjúkrunarfræðingar
Aðrir
M
eð
al
ta
l
Upphafsmæling Lokamæling Mismunur á upphafs-
og lokamælingu
ÞUNGLYNDISKVARÐI
14
12
10
8
6
4
2
0
10
12
5
6 6 6
Hjúkrunarfræðingar
Aðrir
M
eð
al
ta
l
Upphafsmæling Lokamæling Mismunur á upphafs-
og lokamælingu
VONLEYSISKVARÐI