Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.02.2010, Blaðsíða 56

Tímarit hjúkrunarfræ›inga – 1. tbl. 86. árg. 201052
AÐFERÐ
Notað var eigindlegt rannsóknarsnið til að greina mat
hjúkrunarfræðinganna á störfum sínum. Þar sem ekki hefur
verið gerð könnun á afstöðu hjúkrunarfræðinga til starfa sinna
var ákveðið að hefja rannsóknina með viðtölum við rýnihóp.
Notkun rýnihópa er tilvalin þegar ætlunin er að skoða reynslu
fólks, skoðanir þess og óskir. Í rýnihópum gefst þátttakendum
tækifæri að ræða þá þætti sem þeim finnst mikilvægast að
fjalla um með sínum eigin orðum (Bloor o.fl., 2001). Það að
hlusta á hugmyndir og viðhorf hinna hjálpar þeim að móta
skoðanir sínar (Krueger, 1994) og þegar einn þátttakandi
segir sögu sína geta hinir gefið frásögninni aukna vídd með
því að inna hann eftir frekari upplýsingum og bæta við úr eigin
reynslubrunni (Sorrell og Redmond, 1995).
Myndaður var einn rýnihópur með tíu kvenkynshjúkrunar­
fræðingum frá átta deildum á skurðlækningasviði. Hópurinn
hittist tíu sinnum og greindi hver þátttakandi nákvæmlega frá
vakt í starfi sínu og atvikum sem þar höfðu gerst. Þrátt fyrir
að algengast sé í rýnihóparannsóknum að hópar þátttakenda
séu þrír eða fleiri sem hittast jafnvel aðeins einu sinni eru þess
einnig dæmi að um sé að ræða einn hóp sem hittist margsinnis
með ákveðnu millibili (Krueger, 1994). Þátttakendur voru valdir
eins og gjarnan er gert í rýnihóparannsóknum (Krueger, 1994)
og því um tilgangsúrtak að ræða.
Haft var samband við deildarstjóra á skurðdeildum Landspítala
og þeir beðnir að senda hjúkrunarfræðing af sinni deild í hópinn.
Meginskilyrðið var að þeir hefðu áhuga á að deila reynslu sinni
í hópi. Hjúkrunarfræðingarnir höfðu eins til 30 ára reynslu af
hjúkrun aðgerðasjúklinga, tveir þeirra höfðu minna en fimm ára
starfsreynslu, fjórir um eða yfir 20 ára starfsreynslu og hinir þar
á milli. Engir deildarstjórar eða aðrir yfirmenn voru í hópnum. Í
hópnum var svo einnig aðstoðarmaður sem sá um fundaboðun,
upptöku og skráningu frásagna hjúkrunarfræðinganna. Tveir
hjúkrunarfræðingar gegndu hlutverki stjórnenda og stýrðu
umræðum líkt og Sóley S. Bender (2003) bendir á að heppilegt sé
að gera. Rýnihópurinn kom saman á um það bil mánaðarfresti frá
2006­2007, alls tíu sinnum. Ekki voru þó alltaf allir þátttakendur
mættir. Umræðurammi með fyrirframákveðnum spurningum var
ekki álitinn heppilegur hér enda takmörkuð vitneskja fyrir hendi
um það efni sem skoða átti (Goodman og Evans, 2006). Því
var ákveðið að í hvert skipti, sem hópurinn hittist, skyldi einn
þátttakandi greina nákvæmlega frá síðustu vakt í starfi sínu og
atvikum sem þar höfðu komið upp. Staldrað var við ákveðin
atriði og kafað dýpra í þau með því að stjórnendur og aðrir
þátttakendur inntu frekari skýringa. Á tveimur fundum sögðu
hjúkrunarfræðingarnir svo frá minnisstæðum atvikum úr starfinu.
Hver fundur stóð í tæpa klukkustund. Viðtölin voru tekin upp á
segulband, afrituð og þemagreind. Þess var gætt að ekki væri
unnt að rekja ummæli til ákveðinna þátttakenda. Að lokinni
greiningu voru niðurstöður bornar undir þátttakendur.
Fengin voru leyfi frá sviðsstjóra hjúkrunar á skurðlækningasviði,
framkvæmdastjóra hjúkrunar á Landspítalanum og tilkynning
send Persónuvernd (S3598).
NIÐURSTÖÐUR
Greind voru 5 meginþemu (sjá mynd 1) og stendur yfirþemað „Í
hringiðu faglegrar færni“ fyrir fjölbreytt starf hjúkrunarfræðingsins
sem unnið er af fagmennsku í síbreytilegu starfsumhverfi.
Beinar tilvitnanir í orð og frásagnir hjúkrunarfræðinga hér á eftir
eru hafðar í gæsalöppum eða inndregnar í texta.
Mynd 1. Í hringiðu faglegrar færni.
Fyrsta þemað, að vinna margslungin verk af færni, lýsir
margs konar líkamlegri og andlegri aðhlynningu sem
hjúkrunarfræðingar sinna. Það væri að æra óstöðugan að telja
upp öll verkefni þeirra, og það sem gerir flokkun þeirra erfiða
er hversu margslungin þau eru. Þar rennur til dæmis verkleg
athöfn annars vegar og fræðsla um sjúkdóm og lífsstíl hins
vegar saman í eitt því eitt leiðir af öðru. Sjúklingi er kennt um lyf
um leið og lyfjatiltekt fer fram og andlegri aðhlynningu og mati á
ástandi er sinnt um leið og „skolað er í dren“. Annað dæmi er
þegar lyfjagjöf um miðnætti leiðir til hálftíma samveru þar sem
hjúkrunarfræðingur er til staðar, „spjallar og hlustar“. Þá birtist
umhyggja einnig í lýsingu á því þegar sjúklingur, sem verið hefur
langdvölum á deildinni, er baðaður dag hvern, sama hvernig á
stendur. Í lýsingum þátttakenda á verkum, sem unnin eru af
færni, virðast flókin viðfangsefni leikur einn og stundum tók
vart að minnast á þau að fyrra bragði. En hjúkrunarfræðingum
á öðrum deildum, sem höfðu ekki unnið slíkt verk lengi, gat
fundist það flókið og ekki á hvers manns færi.
Annað þemað, að finna hið sérstæða meðal hins almenna,
lýsir því hvernig hjúkrunarfræðingar forgangsraða tíma sínum
og kröftum. Þeir gera sér fljótt grein fyrir þörfum hvers
einstaklings og sjá í hvaða „farveg“ sjúklingurinn er að fara
og þekkja þannig úr þá sem bregða út af eðlilegu bataferli og
velja þá sem þeir „ætla í raun og veru að verja tíma sínum í“ þá
vaktina. Einnig ræddu þeir muninn á verklagi sínu eftir því hvort
sjúklingurinn var að greinast með alvarlegan sjúkdóm eins og
krabbamein eða að koma í eina smáaðgerð til að fá bót meina