Þjóðmál - 01.12.2012, Qupperneq 58

Þjóðmál VETUR 2012 57
ÍBandaríkjunum ver ríkið meira til heilbrigðismála á hvern ein-
stakling en nokkurt annað ríki
innan OECD ef frá eru talin Noreg-
ur, Holland og Lúxemborg . . .
Hlutur ríkisins í heildarkostnaði við
rekstur heil brigðis kerfisins í Banda-
ríkjunum er kominn upp undir 50%
samkvæmt nýjustu tölum OECD .
komu lags er að tryggingafélögin hafa síður hag
af því að semja um hagstæðar tryggingar fyrir
starfsfólk í litlum fyrirtækjum . Enda er reyndin
sú að þeir sem vinna hjá slíkum fyrirtækjum
(eða þeir sem eru í sjálfstæðum atvinnurekstri)
borga sínar heilsutryggingar millili ðalaust og
getur munað hundruðum dollara á mánuði
slíkum starfsmönnum í óhag . Áherslan hjá
trygg ingafélögunum er á að selja víðtækar
heilsu tryggingar til fjölmennra fyrirtækja .
Þetta er ein meginskýringin á því hve margir
ein yrkjar kjósa að vera án heilsutrygginga,
t .d . trukka bílstjórar, jafnvel þótt laun margra
þeirra séu vel yfir meðallagi .
Blanda af ríkis- og einkarekstri
Vissir þú þetta? Í Bandaríkjunum ver ríkið meira til heilbrigðismála á hvern
einstakling en nokkurt annað ríki innan
OECD ef frá eru talin Noregur, Holland
og Lúxemborg! Staðreyndin er nefnilega sú
að þrátt fyrir að Bandaríkin hafi sérstöðu í
heiminum hvað varðar umfang einkarekstrar
í heilbrigðisþjónustu hefur ríkið jafnt og þétt
aukið hlut sinn á því sviði, aðallega með
tilkomu Medicare og Medicaid á sjöunda
áratug síðustu aldar . Fyrir þann tíma var
heil brigðisþjónusta í Bandaríkjunum að
lang mestu leyti á vegum einkaaðila . Hlutur
ríkisins var þá lengi vel í kringum 20% . Nú er
hins vegar svo komið að hlutur ríkisins í heild-
arkostnaði við rekstur heil brigðis kerfisins í
Bandaríkjunum er kominn upp undir 50%
samkvæmt nýjustu tölum OECD . Þetta
þýðir í raun að flest frískt og vinnandi fólk
stendur undir eigin heilsutryggingu, oftast
fyrir milligöngu vinnu veitanda, en borgar
auk þess fyrir ríkis rekna heilbrigðisþjónustu
fyrir tiltekna hópa í gegnum skatta . Þetta
verður að hafa huga þegar borinn er saman
kostnaður á milli landa á þessu sviði því að
horfa verður á heildar kostnað í því sam-
hengi, þ .e . þann kostnað sem ríkið og
einka geir inn standa undir samanlagt .
Fram að tíma Medicare og Medicaid var
hlutverk ríkis og sveitarfélaga takmarkað
hvað varðaði heilbrigðisþjónustu . Tvær
ástæð ur voru aðallega fyrir því . Í fyrsta lagi
var heil brigðisþjónusta á frjálsum markaði
miklu ódýrari í þá daga en nú . Er þá ekki
ein ungis átt við í dollurum talið á föstu
verðlagi heldur einnig sem hlutfall af ráð-
stöf unar tekjum . Í öðru lagi tíðkaðist þá í
mun meira mæli en nú að læknar eða spítalar
meðhöndluðu efnalítið fólk gegn lágu eða
engu gjaldi . Svokallaðir bráðaspítalar (e .
emergency hospitals) voru t .d . starfræktir
vítt og breitt um landið að undirlagi ýmissa
góð gerðarfélaga, sér í lagi á vegum kaþólsku
kirkjunnar . Gjarna störfuðu unglæknar og
lækna nemar undir umsjón reyndari lækna á
þessum sjúkrahúsum . Aldrei kom til að fólk
án heilsu tryggingar fengi ekki meðhöndlun .
Engum var látið blæða út á götunni, ef svo
má segja . Á þetta hefur bandaríski full trúar-
deildarþingmaðurinn og repú blík an inn Ron
Paul verið óþreytandi að minna á enda getur
hann talað af reynslu þar sem hann starfaði
sem læknir bæði fyrir og eftir tilkomu Medi-
care og Medicaid . Bandaríski sagnfræðingur-
inn og rithöf und urinn Tom Woods (höf-
und ur met sölu bókarinnar Meltdown) vitnar
í þessu sambandi í rannsóknir sem sýna að