Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Side 19

19

mótaðar yrðu tillögur um fyrirmyndarvinnubrögð í öllu því er lýtur að forvörnum,
fræðslu og viðbrögðum við kynferðislegu ofbeldi og áreiti á vettvangi kirkjunnar. Því
markmiði munum við ná undir þeim formerkjum að þjóðkirkjan þolir ekki og sættir
sig ekki við ofbeldi af nokkru tagi, hvorki kynferðislegt ofbeldi né annars konar
yfirgang og svívirðu.

Á þeim skamma tíma sem liðinn er frá aukakirkjuþingi hefur þessi úrbótanefnd innt af
hendi mikið verk og vinnur nú að því að leggja frekari grundvöll að lagfæringum og
umbótum eins og fram kemur í áfangaskýrslu hennar til kirkjuþings. Það er hins vegar
ljóst að nefndin þarf lengri tíma til að skila þinginu endanlegum tillögum. Það koma
ekki allir dagar í sama böggli, segir máltækið. Það þýðir ekki að enn hafi ekkert
áunnist, öðru nær. Nefndin hefur stofnað til nauðsynlegrar samræðu um forvarnir og
viðbrögð gegn kynferðislegu ofbeldi og leitað samráðs og samskipta við fulltrúa
flestra þeirra samtaka og stofnana sem með einhverjum hætti vinna að þessum
viðkvæmu málum. Þá hefur nefndin gengist fyrir samkomulagi um sanngirnisbætur
við þrjár þeirra kvenna sem rannsóknarnefndin tiltekur sérstaklega og telur kirkjuna
hafa brotið gegn með mistökum í málsmeðferð þegar þær leituðu viðbragða hennar
við ásökunum sínum um kynferðisbrot fyrir hálfum öðrum áratug. Þjóðkirkjan er í
forystusveit þeirra sem hér vilja taka höndum saman og á vettvangi hennar hefur
margt og mikið áunnist á undanförnum árum, höldum því til haga. Það var þannig eitt
af fyrstu verkum Karls Sigurbjörnssonar í embætti biskups Íslands fyrir þrettán árum
að beita sér fyrir því að settar yrðu verklagsreglur um meðferð kynferðisbrota innan
íslensku þjóðkirkjunnar sem síðan hafa verið að þróast og mótast með margvíslegum
hætti. Fagráð um meðferð kynferðisbrotamála innan kirkjunnar hefur um árabil unnið
ómetanlegt starf sem sannarlega ber að þakka og meta að verðleikum.

Umræðan um viðbrögð við kynferðisbrotum innan kirkjunnar hefur haldið áfram og á
að halda áfram. Fyrir þremur vikum var hér hjá okkur dr. Marie Fortune, vígður
prestur og einn virtasti fagaðili og rithöfundur á sviði fræðslu- og forvarnarmála í
Bandaríkjunum um kynferðislegt ofbeldi á kirkjulegum vettvangi. Þjóðkirkjan studdi
komu hennar hingað með margvíslegum hætti og er enginn efi á því að leiðsögn
hennar muni nýtast okkur vel í úrbótastarfinu, bæði í guðfræðilegu og siðfræðilegu
tilliti. Skýrsla rannsóknarnefndar kirkjuþings er að sjálfsögðu enn til umfjöllunar á
þessu þingi og frekari ályktana eftir því sem kirkjuþing kýs. Umræða um hana og
viðbrögð við kynferðislegu ofbeldi innan kirkjunnar yfirleitt fer fram í 16. máli
þingsins þar sem jafnframt verður fjallað um störf úrbótanefndarinnar.

Það er mikilvægt að halda því til haga í þessari umræðu allri að það er skýr og ótvíræð
niðurstaða rannsóknarnefndar kirkjuþings að af hálfu yfirstjórnar kirkjunnar hafi ekki
verið um að ræða vísvitandi þöggun eða tilraun til þöggunar gagnvart þeim ásökunum
um kynferðisbrot sem í deiglunni hafa verið. Vissulega voru gerð margvísleg mistök í
stjórnsýslu og mannlegum samskiptum eftir að ásakanir um kynferðisbrot höfðu verið
bornar fram, þar á meðal í meðferð erindis Guðrúnar Ebbu Ólafsdóttur á árunum 2009
til 2010. Þau mistök eru fyllilega viðurkennd og mikið harmsefni. En þau fólu ekki í
sér þöggun eða tilraun til þöggunar að mati rannsóknarnefndarinnar. Af öllum þeim
atriðum sem nefndin tók til gagngerrar skoðunar telur hún að einungis yfirlýsing
aðalfundar Prófastafélags Íslands 7. mars 1996 hafi falið í sér tilraun til þöggunar, að
hún hafi verið til þess fallin að bæla niður eða lægja opinbera umræðu um þær
ásakanir sem fram höfðu komið á hendur þáverandi biskupi. Prófastafélagið er
samráðsvettvangur prófasta sem eru trúnaðarmenn biskups Íslands hver í sínu