Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Blaðsíða 33

33

þolendum sem skýra frá kynferðilegu ofbeldi, sýna þeim hvorki samlíðan né samstöðu
en leggja megináherslu á að verja heiður kirkjustofnunarinnar. Að þekkja og geta
greint þessi varnarviðbrögð og reyna að forðast þau er lærdómur út af fyrir sig, sem
nauðsynlegt er að halda til haga.

Í framhaldi af þessu þá virðist mér einnig að mikilvægur og jafnframt sársaukafullur
lærdómur sem kirkjan er að reyna að taka það til sín sé sá að það sem hrekur fólk burt
út kirkjunni er upplifun þess af því að kirkjan standi ekki með þolendum óréttlætis.
Þessi lærdómur getur jafnt átt við um viðbrögð kirkjunnar við kynferðisofbeldi og
fyrir nokkrum árum þegar fjöldi fólks upplifði að kirkjan stæði ekki með
samkynhneigðu fólki í baráttu þeirra fyrir réttlæti. Í heimsókn sinni hér á landi fyrir
skömmu orðaði Marie Fortune þetta þannig: Það eru svik kirkjunnar sem stofnunar
sem hrekja fólk úr kirkjunni. Samkvæmt Fortune er mikilvægasta lexía kirkjunnar sú
að geta hlustað og sýnt hluttekningu. Að taka fólk alvarlega. Sýna því þá virðingu
þegar það stígur fram og greinir frá ofbeldi eða kúgun að trúa því og standa með því.
Þetta segir Fortune að sé forsenda þess að kirkjur geti náð sér á strik eftir t.d. ofbeldi
presta. Sé grannt hlustað á orð Fortune má heyra bergmál samskonar dygða og ég
nefndi hér áðan og sagði vera siðferðileg grunngildi kirkjunnar: Að sýna fólki
samlíðan og samstöðu.

Hvernig verður það þá ljóst að kirkjan stendur með þolendum kynferðisofbeldis? Svar
mitt við því er að það þurfi að sýna og sanna í verki, fyrst og fremst. Í öllu starfi
kirkjunnar þarf það að vera skýrt að óhætt er að koma til kirkjunnar með þessi mál.
Til þess að svo megi vera í raun þarf að ríkja andrúmsloft heilbrigðis og öryggis. Það
er ekki hlutverk starfsfólks kirkjunnar að prófa sannleiksgildi frásagna sóknar-
barnanna og fella dóma í því efni. Til þess er fagfólk á öðru sviði. Starfsfólk
kirkjunnar er vissulega fagaðilar – í þeirri merkingu að ábyrgð þeirra gagnvart
sóknarbörnunum er sú sama og ábyrgð læknis gagnvart sjúklingi og kennara gagnvart
nemanda. Milli samfélagsins og allra fagstétta ríkir siðferðislegur samningur.
Grundvöllur hans er traust, þ.e. samfélagið treystir fagstéttum til þess að vinna að heill
og velferð þeirra sem leita til þeirra með þarfir skjólstæðinganna að leiðarljósi.
Hlutverk þeirra sem þjóna í kirkjunni er að þessu leyti það sama og annarra fagstétta:
Þeirra að hlusta, mæta þörfum fólks í erfiðleikum og þjáningu, skapa öruggt umhverfi
og sýna stuðning.

Þarfir þolenda kynferðisofbeldis eru margskonar og þær hafa verið kortlagðar. Þar er
mikilvæga þekkingu að finna fyrir alla sem starfa í kirkjunni um siðferðilegt hlutverk
prestsins og annars starfsfólks kirkjunnar gagnvart þolendum. Ég ætla að nefna þrjú
atriði í þessu sambandi.

Hið fyrsta er að þolandinn fái að segja sögu sína á öruggum stað í samtali við persónu
sem hann treystir. Kirkjan þarf að vera þessi öruggi staður og starfsfólk hennar það
fólk sem má treysta.

Í öðru lagi hafa þolendur kynferðisofbeldis þörf á samfylgdarmanni sem getur staðið
við hlið þeirra í virkri nálægð og hlustun, án þess þó að grípa inn í. Hin virka nálægð
felur í sér viðurkenningu og samlíðun. Til að geta gert þetta þarf siðferðisstyrk og
þolgæði.