Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Blaðsíða 32

32

Kirkjan og kynferðisofbeldi.
Hvað höfum við lært? Hvernig höldum við áfram?
Erindi Dr. Sólveigar Önnu Bóasdóttur forseta guðfræði- og
trúarbragðafræðideildar Háskóla Íslands

Biskup Íslands, innanríkisráðherra, vígslubiskupar, forseti kirkjuþings, heiðraða
kirkjuþing, aðrir gestir.

Ég þakka þann heiður að hafa verið beðin um að flytja erindi við upphaf kirkjuþings
íslensku þjóðkirkjunnar um svo vandasamt mál sem kynferðislegt ofbeldi er. Fyrir
tilstuðlan kirkjuþings hefur að undanförnu mikið starf verið unnið um þetta málefni
eins og flestir vita. Þar ber hæst skýrslu Rannsóknarnefndar kirkjuþings frá því í
sumar sem og vinnu sérstakrar nefndar sem aukakirkjuþing setti á laggir í júní sl. Allt
þetta starf kemur mér þannig fyrir sjónir að þar hafi verið unnið af heilindum með það
eitt að markmiði að gera kirkjuna að heilbrigðari og öruggari stað fyrir alla sem til
hennar leita.

Í erindi mínu beini ég sjónum að því hvað við höfum þegar lært um kynferðisofbeldi í
kirkjunni og hvernig megi halda áfram með þá þekkingu. Til útskýringar á því sem á
eftir kemur vil ég í upphafi segja örfá orð um skilning minn á kirkjunni og
siðferðilegu erindi hennar í heiminum.

Kirkjan þiggur umboð sitt frá Jesú Kristi sem samkvæmt frásögum Nýja
testamentisins stóð með hinum fátæku, kúguðu og jaðarsettu. Þannig byggir
réttlætishugsun kristinnar kirkju á minningunni um persónu Jesú, líf hans og dauða.
Siðferðilegt erindi kirkjunnar er aðeins eitt: Að fylgja fordæmi Jesú. Að vera
lærisveinn Jesú í heiminum birtist einkum á tvenns konar hátt: Í samlíðan og
samstöðu með þeim manneskjum sem þurfa á stuðningi að halda. Þessar tvær dygðir
Nýja testamentisins, samlíðan og samstaða, tjá annars vegar siðferðilega hlið og hins
vegar samfélagslega hlið þess að vera sannur lærisveinn. Samlíðan er hin siðferðilega
dygð, en samstaða hin samfélagslega. Uppspretta beggja er sú sama: Hinn nýi
veruleiki Guðsríkisins sem er kærleikur. Þannig er það siðferðileg köllun og ábyrgð
kirkjunnar að berjast gegn kynferðislegu ofbeldi með því að taka að sér fórnarlömb
þess, líða með þeim, standa með þeim.

Að læra af mistökum og halda áfram göngu sinni er lífsins saga. Krísa sú sem íslenska
þjóðkirkjan hefur átt í um nokkra hríð, vegna ásakana um að starfsmenn hennar hafi
beitt kynferðislegu ofbeldi, sem og að kirkjan hafi ekki höndlað þær ásakanir með
réttum hætti, er sársaukafull. Samtímis kallar krísan á breytingar og nýja möguleika.
Þannig geta straumhvörf í jákvæðri merkingu orðið afleiðing krísu og einmitt þannig
virðist mér að flestir sem starfa innan íslensku þjóðkirkjunnar séu reiðubúnir að líta á
hlutina um þessar mundir. Eitthvað gott verður að koma út úr þessu öllu.

Eitt af því sem kirkjan hefur lært er að hún er ekki ein á báti. Fjöldi annarra kirkna
víða um heim deilir samskonar reynslu. Þessi staðreynd er reyndar fyrst og fremst
harmræn og því huggunarlítil. Með góðum vilja má þó snúa henni upp í það að segja
að þar með hafi margt orðið ljósara og skýrara. Hér er ég fyrst og fremst að tala um
varnarviðbrögð kirkjunnar sem sýna sig vera svipuð alls staðar. Víðast hvar í
heiminum bregðast starfsmenn kirkjunnar þannig við að þeir eiga erfitt með að trúa