Gerðir kirkjuþings - 01.01.2011, Side 23

23

Ávarp innanríkisráðherra, Ögmundar Jónassonar

Það er ánægjulegt að vera hér á hátíðlegri stundu í upphafi kirkjuþings. Hér mun fara
fram mikilvæg umræða og vil ég nota þetta tækifæri til að óska kirkjuþingi alls góðs í
störfum sínum, svo og íslensku þjóðkirkjunni. Í upphafi máls míns langar mig til að
víkja nokkrum orðum að okkar fyrri samskiptum.

Á prestastefnu sem haldin var í Háskóla Íslands 3. maí síðstliðinn sagði ég eftir-
farandi: „Sem stofnun hefur kirkjan þurft að sæta miklum niðurskurði eins og aðrar
stofnanir í samfélagi okkar. Því miður sér enn ekki fram úr þeim þrengingum sem við
er að stríða. Án þess að ég vilji gefa nokkur fyrirheit um framhaldið – reyndar er
boðaður niðurskurður á komandi ári – þá vil ég engu að síður bjóða kirkjunni að
tilnefna tvo fulltrúa í starfshóp með fulltrúum innanríkisráðuneytisins sem meti hvaða
áhrif niðurskurðurinn hefur haft á starfsemi kirkjunnar og hverjar yrðu
afleiðingarnar ef haldið yrði áfram á þessari braut. Þar með er ég að bregðast við
ákalli biskups sem lýst hefur þungum áhyggjum yfir stöðu mála í formlegu erindi til
mín sem ráðherra kirkjumála.
Ég er meðvitaður um ábyrgð mína sem aðili að framkvæmda- og fjárveitingarvaldi.
Mitt hlutverk er meðal annars að halda til haga hagsmunum skattgreiðenda og
ríkissjóðs en við sem höfum þetta verkefni með höndum þurfum jafnframt að vera
meðvituð um afleiðingar gerða okkar.“

Þetta gekk eftir og hóf starfshópurinn vinnu í ágústbyrjun. Til að honum yrði unnt að
meta áhrif niðurskurðar fjárveitinga á starfsemi kirkjunnar fól hann starfsmanni sínum
að reikna út hver þessi niðurskurður hefði verið allt frá því hann hófst eftir
bankahrunið og að bera hann saman við þann niðurskurð sem almennt hefði verið hjá
ríkisaðilum. Þá var jafnframt ákveðið að leita eftir því að fá aðgang að ársreikningum
sókna þjóðkirkjunnar til að leggja mat á hvernig þær hefðu brugðist við niður-
skurðinum og hvaða áhrif hann hefði haft á starfsemi þeirra.

Þjóðkirkjan fær fjárveitingar á nokkrum fjárlagaliðum. Tveir þeirra eru langstærstir,
þ.e. til biskupsstofu til greiðslu launa presta, prófasta og annarra starfsmanna
þjóðkirkjunnar og vegna annars rekstrarkostnaðar en sá liður byggist á samkomulagi
milli ríkis og kirkju frá árinu 1997. Hinn liðurinn er til reksturs kirkna og starfsemi
sókna landsins en um hann giltu lög frá 1987 um sóknargjöld o.fl. Ákvæðum þeirra
laga um fjárhæð sóknargjalda hefur verið breytt árlega frá árinu 2008 með lögum um
ráðstafanir í ríkisfjármálum. Aðrir fjárlagaliðir eru kirkjumálasjóður, kristnisjóður og
jöfnunarsjóður sókna. Eftir hrun tók kirkjan á sig skerðingu á fjárveitingum til
Biskupsstofu og hefur verið um það gerður árlegur viðaukasamningur við fyrrnefndan
samning frá 1997 þar sem framlögin eru lækkuð til samræmis við almennan niður-
skurð á flestum sviðum ríkisins eins og segir í honum. Enginn slíkur samningur var
gerður um skerðingu sóknargjaldanna. Sú skerðing hefur verið ákveðin af fjár-
veitingavaldinu við undirbúning fjárlaga ár hvert.

Við upptöku staðgreiðsluskatts árið 1988 urðu sóknargjöld hluti af skattinum en höfðu
áður verið innheimt sérstaklega og skilað til kirkjunnar. Við undirbúning laga-
breytingarinnar var þessi leið valin þar eð hún þótti einföld í framkvæmd og talin
myndu tryggja til frambúðar stöðugleika á umræddum tekjustofnum kirkjunnar eins
og sagði í athugasemdum með lagafrumvarpinu.