Félagsbréf - 01.07.1962, Blaðsíða 17

FÉLAGSBRÉF
13
héldu, að kofarnir í holtunum væru einhverjar rústir, vildu ekki
trúa því, að þetta væru mannabústaðir. Þó að fáein timburhús
hefðu bætzt við í miðbænum, var þeim ekki skipað niður af neinni
forsjá. Nýja gatan, Langastétt, sem nú er Austurstræti, var of mjó,
og óþarft virtist að láta hana taka á sig hlykk vegna gamals timbur-
kofa, sem ætti hvort sem er að hverfa heldur fyrr en síðar.
En Tómas nam ekki staðar við aðfinnslur að Reykjavík, eins og
hún var. Hún átti þó að verða höfuðstaður íslands, og öll kynni
hans af öðrum löndum höfðu sýnt honum og sannað, að höfuð-
staðir væru þjóðum sama sem heili og hjarta líkamanum. í fyrr-
nefndu Bréfi frá íslandi gerir hann riss að eins konar skipulags-
uppdrætti bæjarins á þessa leið:
„ímyndaðu þér kauptorg upp frá sjónum fyrir miðri ströndinni
og annað torg fallegra með norðurvegg kirkjunnar á eina hlið og
til hinna þriggja: háskóla, menntabúr og ráðstofu, en á miðju
torginu heiðursvarða þess manns, er slíku hefði til leiðar komið.
Settu enn fremur suður með Tjörninni að austanverðu skemmti-
göng og kirkjugarð hinu megin, sunnan til á Hólavelli, — og þá
sérðu, hvernig mig hefur dreymt, að Reykjavík eigi að líta út
einhvern tíma.“
Ef nokkurum lesendum Fjölnis hefði til hugar komið, að
Tómas tryði einu orði af því, sem hann lét þarna flakka, mundu
þeir flestir fyrst af öllu hafa hugsað, að hið mikla ferðalag hefði
gert hann alveg óðan. Þeir urðu að minnsta kosti orðlausir. Svo
víða sem Fjölnis er getið, ýmist til ills eða góðs, veit eg ekki til, að
neinum samtíðarmanni fyndist taka því að brigzla Tómasi um
þessa höfuðóra, hvað þá að samsinna þeim.
En hvað hefur Tómas hugsað sjálfur, þegar hann skrifaði þetta?
Hann kallar það draum um það, sem eigi að verða einhvern tima.
Hann vissi, að „í upphafi var orðið“, hugmyndir eru til alls fyrstar.
En hann hefur vafalaust búizt við, að þessa yrði langt að bíða, líklega
enn lengra en raun hefur á orðið. Það má sem sé heita furðulegt,
hvað margt af því hefur komið bókstaflega fram, — sem áfangar á
lengri leið.
Vera má, að Tómas hafi heyrt, að til stæði að koma upp nýjum
kirkjugarði suður með Tjörn í stað gamla garðsins við Aðalstræti.
Þetta var gert einum fjórum árum síðar, enda ekki mikið stór-