Félagsbréf - 01.07.1962, Blaðsíða 41

FÉLAGSBRÉF
37
Spurningu vorri um nýju skáldsöguna, Sumarauka, hvert væri meginatriði hennar
og hvað hefði vakað fyrir honum með henni, svaraði Stefán Júlíusson á þessa leið:
Það er hálfgerður bjarnargreiði höfundi að spyrja um slíkt. Er ekki bezt, að höfundur
þegi sem mest um eigið skáldverk? Mér finnst það. En útgefandi á það sjálfsagt inni
hjá manni, að maður sé svolítið almennilegur, sérstaklega áður en bókin er komin út!
Þetta er á engan hátt sveitalífssaga, þó að hún gerist einhvers staðar hér austur í
sveitum. Ekki er hún heldur hestamannasaga, þótt aðalpersónan hafi yndi af hestum!
Þjóðlífssaga getur hún ekki talizt, þótt ýmis vandamál þjóðlífsins og breytingar beri
á góma. Hún er ekki heldur saga um vandamál æskufólksins margumtalaða, þótt
önnur aðalpersónan sé kornung Reykjavíkurstúlka, og reynsla hennar sé öðrum þræði
uppistaða bókarinnar. Og sveitarómantík er hún ekki, þótt skáldið, sem er aðalper-
sónan, sé gestur í dalnum sínum eftir langa útivist. Kannski er hún naumast ástarsaga,
þótt uppistaðan sé óneitanlega töluvert af þeim toga spunnin.
Hvað fyrir mér vaki? Þetta er bara skáldsaga, eins konar mynd eða einangruð staða
nokkurra persóna á örlagataflborði mannlífsins. Þá er ég kominn að svarinu, sem
maður gefur venjulega, þegar spurt er, um hvað bókin sé: Hún er um lífið og mann-
eskjuna. Kannski er ég að velta því fyrir mér, hvort maður geti tekið upp fyrri lífs-
þráð eftir miklar breytingar og mörg ár og við ólík lífsviðhorf. Er mönnum kleift að
snúa aftur til fyrri heima og fyrri kennda? Eða er sagan aðeins sýnishorn af því,
hvernig lífið getur kútvelt og endasent mannkindinni? „Þetta er furðuleg rambelta,“
stendur einhvers staðar í bókinni. — Annars held ég, að bezt sé að láta væntanlegum
lesendum eftir þessar vangaveltur.
UPPHAF SUMARAUKA
„Ert þú skáldið?“
Hann hrökk við, þar sem hann sat allsnakinn á tjarnarbakkanum og lét
síðdegissólina verma sig eftir baðið. Tónninn í spurningunni var áleitinn
og nærgöngull yfir niðinn í litla fossinum; ekki laust við afkeim frekju
og hæðniskulda í röddinni. Hann sveipaði í snatri um sig stóru handklæði,
leit í átt til spyrjandans. Stúlkan sat á hraunhólnum handan við lækinn,
en sólin hlindaði hann alveg, svo hann sá aðeins í svip hliðarmynd ung-
meyjar í stingandi geislaörvum, naumast meira en daufar útlínur. Hann
fálmaði í kringum sig í grasinu eftir sólgleraugunum, fann þau og setti
upp. Enn greindi hann aðeins daufleita skuggamynd hennar á móti sólu.
Hún spennti greipar um hnén; langt bakið og fótleggirnir voru eins og
ýktir drættir í rissmynd, sneri höfðinu í áttina til hans, horfði á hann hvik-
laust.
Hann studdist við olnboga, en hélt með hinni hendinni um handklæðið.
„Hver ert þú?“ kallaði hann.