Félagsbréf - 01.07.1962, Blaðsíða 32

28
FÉLAGSBRÉF
gildings plágu — og þá um leið hvaS
þau lesa.
Bókakostur, sem íslenzkum börnum
og unglingum er ætlaður, hefur ekki
aðeins tífaldazt, heldur óliætt að segja
hundraðfaldazt síðustu fimmtíu árin.
Þeir íslenzku rithöfundar, karlar og
konur, sem hafa skrifað handa börnum
og unglingum, skipta tugum, og bækur
þeirra eru einhvers staðar á öðru
hundraðinu. Flestar þessar bækur hef
ég lesið, og þegar ég nú fletti þeim,
undrast ég, hve margar þeirra eru
skrifaðar á hreinu og þó eðlilegu máli,
eru sannfróðar um líf og lífshætti, eink-
um í sveitum — og nokkurn veginn
samfelldar að atburðarás. Og þó að í
tiltölulega fáum þessara bóka sé lýst
börnum bæjanna í þeirra eiginlega um-
hverfi og hinum mörgu og miklu vanda-
málum þeirra, rækja þær margar hverj-
ar veigamikið menningarlegt hlutverk,
þar sem þær verða tengiliður milli nú-
tíðar og fortíðar, milli gamalla og
nýrra þjóðfélagshátta og milli bæja
og sveita. — Ég minnist þess ekki, að
neinar íslenzkar bækur handa börnum
og unglingum séu kjánaleg stæling
erlendra sorpreyfara, sem skrifaðir hafa
verið handa ævintýraþyrstri æsku,
nema sögur Arnar Klóa, sem gerast í
. umhverfi og lýsa atburðum, er hann
kann engin önnur skil á en frá kynn-
ingu sinni af sams konar bókum þeirra
erlendra höfunda, sem eru gróðahýen-
ur á vettvangi æskulýðsbókmennta. Þá
hafa og á síðari árum komið í íslenzk-
um þýðingum fjölmargar erlendar
barna- og unglingabækur. Af þeim hef
ég aðeins lesið nokkrar, sumar sérlega
vel valdar, aðrar auðsjáanlega af svip-
uðu tæi og sumt í vikuritunum. Þýð-
ingarnar eru og misjafnar, enda er nú
svo komiö, að út eru gefnar þýddar
barnabækur, án þess að getiÖ sé þýð-
andans, en það ætti að vera jafnó-
heimilt og að láta ekki getið nafns
höfundar. ;
I þessu greinarkorni er ekki rúm
til að fjalla náið um þær bækur, sem
nú eru boÖnar börnum og unglingum
hér á landi, en hins vegar skal nú vikiÖ
stuttlega að annarri mjög alvarlegri
hlið þessara mála.
í nágrannalöndum okkar gera menn-
ingarlegir leiðtogar sér títt um barna-
og unglingabækur. Þær eru ritdæmdar
í blöðum og tímaritum, jafnvel í þeim,
sem eru hábókmenntaleg, og í þeim
ritdómum er gætt margra sjónarmiða.
Þeir menn, sem um þær fjalla, gera
kröfu til að þær séu skemmtilegar, að
þær feli í sér siðferðislegan kjarna,
en séu ekki í beinum prédikunartón,
að mannlýsingar séu rökréttar, hvað
sem líður djúpskyggninni, að stað-
reyndum sé ekki misþyrmt, að yfir
bókunum sé eðlilegur heildarblær, og
að efnið sé annað tveggja skemmtilega
ævintýralegt og frjóvgi heilbrigt ímynd-
unarafl hins unga lesanda eða spegli
veruleika, sem börnin finni sér koma
við. Og bækurnar verða að vera á
góðu og eðlilegu máli og frágangur