Félagsbréf - 01.07.1962, Blaðsíða 26

22
FÉLAGSBRÉF
ast í skiprúm hjá honum, allir treysta gamla Hrólfi. Og þetta
reynist rétt. Eftir fífldjarfa brimlendingu skilar Hrólfur farþegan-
um lieilum í liöfn, — að vísu holdvotum, eftir að kamburinn á
einni holskeflunni hefur slett gusu yfir bátinn.
Lesandi sögunnar skilur að lokurn — eða honum er ætlað að
skilja, — að Hrólfur gamli siglir ekki svona djarft og stýrir svona
vel þrátt fyrir vökudraum sinn um freigátuna, heldur meðfram
\ vegna hans. Freigátan er honum ekki einungis huggun og uppbót
fyrir sorgir og vonbrigði. Hún gerir siglinguna honurn samboðna.
Hugarburður hans, að hann sé að bjarga stóru skipi, stýra dýrum
knerri, sem sé fær í allan sjó, ef hann er við stjórn, leysir alla
krafta hans úr læðingi, magnar hann. Þetta er að vísu sigling á
þröminni milli hins færa og ófæra, þar sem hvorki má vera án
þeirrar eggjunar og áræðis, sem draumurinn veitir, né gleyrna því,
hvað litlum bát sé bjóðandi. En — hún lánast.
Hvorir voru vitrari í raun og veru, Tómas Sæmundsson eða
Bjarni amtmaður, Jón Sigurðsson eða hinir konungkjörnu? Var-
káru og íhaldssömu mennirnir sáu tvímælalaust betur, hvað skyn-
samlegt virtist, eins og á stóð, að heimta af og til handa þeim
50—60 þúsund hræðum, sem í landinu voru. En samt voru það
mennirnir, sem þorðu að „hefja hugann hátt“ og þeirra fylgismenn,
sem áttu að erfa landið. Það voru þeir, sem smám saman stöppuðu
stálinu í þjóðina. Að sjálfsögðu höfum við fengið og eigum eftir
að fá einhverjar slettur af holskeflum, af því að við í svipinn vit-
um ekki nógu nákvæmlega, hvað óhætt sé að sigla djarft á fjögra
manna fari. Skylt er að gæta allrar nauðsynlegustu varúðar. En
hamingjan varðveiti okkur, ef við verðum nokkurn tíma svo skyn-
samir, að við glötum alveg draumnum um freigátuna!
Þegar farið var á síðustu áratugum nítjándu aldar að ræða af
alvöru um stofnun háskóla á íslandi, stóð sumurn þingmönnum
stuggur af þessu stóra heiti: háskóli, universitas. Þeir vildu heldur
annað nafn, sem léti minna yfir sér, t.a.m. landsskóli. En háskóla-
nafnið varð ofan á. Þótt þetta nafn yrði fyrir nokkuru aðkasti fram-
an af og ekki stofnuninni til eintómra vinsælda, var það í fullu sam-
ræmi við bæði sögulegar erfðir og anda þjóðlífsins. Enda voru að-
finnslurnar sprottnar af ýmislegum misskilningi.
Háskóli er ekki heiti, sem felur í sér fulla skilgreiningu, af-