Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 18

V.
Mig dreymdi að ég legði bakstur á magann á Sabelskuju. Hún er svo indæl
og það gleður nrig að geta orðið henni að gagni, þótt ekki sé nema í draumi
(XII, 62).
Ekkert er vinsælla í skrifum um rithöfunda en að hnýsast í þeirra
ástamál. Samt verður ekki reynt að fara í þá sálma hér: Bréf Tsjekhovs
gefa takmarkaðar upplýsingar um það hvernig samskiptum hans við
konur var háttað. Það er alltof flókin leynilögreglusaga að kanna það til
dæmis, hvað er satt og hvað logið í mynd þeirri sem Lídía Avílova
gefur af sambandi þeirra. Það er ekki sjálfgefið heldur að taka mark á
lýsingu Ivans Búníns á því, hvernig eiginkona Tsjekhovs, Olga Knipper,
lætur hann sitja yfir manni sínum fram á nótt, þá sjaldan hann kemur til
Moskvu, meðan hún sjálf er úti að drekka og dufla. Eins þótt við rek-
umst á afar dapurlega athugasemd um hjúskap í minnisbók Tsjekhovs:
„Ef þú óttast einveru skaltu ekki giftast" (X, 486).
Eg ætla heldur ekki að tína saman ívitnanir í bréf Tsjekhovs sem
gætu sýnt fram á að hann væri sannur vinur kvenna né heldur aðrar
sem nota mætti til að saka hann um kvenfyrirlitningu (það er líka hægt
ef menn endilega vildu).
En það er þrennt sem ber öðru meira á þegar konur og ástir ber á
góma í bréfum Tsjekhovs:
í fyrsta lagi: Æringinn er aldrei langt undan í skrifum hans til
vinkvenna og síðar eiginkonu. I bréfi til Líku Mízínovu frá 1892 segir
hann til dæmis (XI, 577):
í yður, Líka, situr stærðar krókódíll og rétt geri ég í sannleika sagt í því að
hlusta á rödd heilbrigðrar skynsemi en ekki hjartans, sem þér hafið bitið í.
Burt, lengra burt frá mér! Nei, annars, Líka, hvernig sem allt veltist: Leyfið
höfði mínu að svima í ilmvötnum yðar og hjálpið mér að reyra fastar á mig
það ok sem þér hafið kastað mér um háls...
Sælar að sinni, maísköngull sálar minnar. Með dólgslegri undirgefni
kyssi ég yðar púðurdós og öfunda gömlu stígvélin yðar, sem sjá yður á degi
hverjum. Skrifið mér um alla yðar sigra. Gangi yður allt í haginn og gleymið
ekki þeim sem þér hafið að velli lagt - Mídíukóngi.
Æringinn þarf að fá að sprikla, hvort sem Tsjekhov talar við hjartans
B J A R T U R O G F R U E M 1 L I A
16