Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 71

- Nú, hvenær skrifið þér þá leikritin?
- Leikritin? Hvernig á ég að orða það? segir leikritaskáldið og ypptir
öxlum. - Það er undir ýmsu komið...
- Reynið að lýsa fyrir mér sjálfum vinnuferlinum...
- í fyrsta lagi kemst ég yfir eitthvert franskt eða þýskt leikrit, annað-
hvort af hendingu eða í gegnum vini. Eg hef sjálfur engan tíma til að fylgjast
með! Ef það hentar fer ég með það til systur minnar eða borga stúdenti
fimm rúblur... Þau þýða það, en ég, skiljið þér, staðfæri það: I staðinn fyrir
erlend ættarnöfn set ég rússnesk og þar fram eftir götunum. Það er allt og
sumt... En það er erfitt! Já, hvílík vinna! (Dramatúrg, í: A.P. Tsjekhov: Pol-
noje sobraníje sotsjíneníj í písem v trídtsatí tomakh, 5. b., Moskva 1976, bls.
429-430).
Álit Tsjekhovs á rússneskum leikritaskáldum samtímans virðist ekki
hafa verið mikið. I Mávinum, en í því leikriti er mikið fjallað um bók-
menntir, segir Konstantín ennfremur í fyrsta þætti:
En mér finnst nútímaleiklist vera bara handverk, og hleypidómar. Þegar
tjaldið er dregið frá, og í ljós kemur uppljómað herbergi með þremur veggj-
um, og þessir miklu snillingar, boðberar heilagrar listar, fara að sýna okkur
hvernig menn borða, drekka, elska, ganga, og hvernig menn bera klæði sín;
og þegar þeir eru að reyna að kreista út úr þessum innantómu leiksviðs-
myndum og orðagjálfri, siðferðiskenningar, smásálarlegar siðferðiskenning-
ar, sem eiga að vera öllum skiljanlegar og þægilegar til notkunar heima fyr-
ir; þegar borið er fyrir mig í þúsund tilbrigðum alltaf það sama, æ ofan í æ,
þá tek ég til fótanna og flý... (Anton Tsjekhov: Máfurinn. Þýð.: Pétur Thor-
steinsson. Reykjavík 1988, bls. 8).
IV.
Tsjekhov var heillaður af leikhúsi allt frá æsku. Þegar hann var nem-
andi í menntaskóla í Taganrog laumaðist hann oft í leikhús. Á þeim
árum voru sýnd þar leikrit af ýmsum toga, bæði klassísk verk eftir
þekkta franska og þýska höfunda og verk rússnesku meistaranna, fars-
ar og gleðileikir. Á skólaárum sínum skrifaði Tsjekhov nokkur leikrit,
en ekkert þeirra hefur varðveist. Elsta varðveitta leikrit hans var ekki
sett á svið fyrr en löngu eftir hans daga. Ef til vill er ekki rétt að kalla
Tímarit um bókmenntir og leiklist
69