Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.01.1994, Blaðsíða 21

skilningsríkri") og því kemur mér til hugar í nærveru hans að konan mín
geti líkst honum. Eg lofa því að verða frábær eiginmaður, en gefið mér konu
sem væri eins og tunglið og birtist ekki á himni mínurn á hverjum degi: Ekki
fer ég að skrifa betur við það að kvænast (XII, 78).
Kvenfælni? Eða sígildur ótti skáldsins við að glata næmi sínu og fersk-
leika og frelsi í hjúskap og fjölskyldustússi eða hverju því sem getur
orðið vani? Hver veit.
VI.
Tsjekhov þekkti skáldaríg ekki verr en hver annar og segir margt
neyðarlegt um öfund og afbrýði og aðrar stimpingar í hópi kollega
sinna. Hann var heldur ekkert yfir sig hrifinn (með örfáum undantekn-
ingum þó) af því sem menn voru að skrifa á hans dögum, hvorki hann
sjálfur né heldur aðrir. En hann lætur þessa hluti aldrei ráða ferðinni í
samskiptum sínum við aðra rithöfunda. Það er snar þáttur af andlegu
örlæti hans, að hann kann bæði að gleðjast yfir sigrum annarra, og að
hann gefur sér tíma til að lesa yfir handrit sem honum eru send og ekki
barasta koma þeim á framfæri við ritstjóra heldur liggja yfir þeim og
gefa höfundunum leiðbeiningar. Honum leiðist þetta stundum, kvartar
til dæmis yfir stúdentum sem láti hann ekki í friði með þykkum hand-
riturn og ljóðamergð og „allt er það tilgerðarlegt, gáfulegt, göfugt og
hæfileikasnautt" (XI, 373). En hann færist samt ekki undan og heldur
áfram að leggja þeim lið sem til hans leita, hvað sem tautar og raular.
Uppalarinn er hér að verki eins og á öðrum sviðum og vinnur vel og
samviskusamlega og af sannri samúð. Um höfund einn, Leontév-
Sjeglov, kemst hann svo að orði, að hann sé ágætis náungi, en honum
hætti til að missa móðinn: „Það þarf sífellt að ýta við honum og trekkja
hann upp eins og klukku... Við skrifumst á" (XI,188). Þessar upptrekk-
ingar Tsjekhovs ná langt út fyrir hlýleg uppörvunarorð, sem hann
sparar reyndar hvergi. Hann sýnir bréfavinum sínum fulla virðingu,
fjallar ítarlega um verkin sem þeir senda og hikar ekki við að leggja til
við þá að þeir geri róttækar breytingar á þeirn ef svo ber undir, bæði að
því er varðar sjálfa framvindu sögunnar, persónusafnið í henni og
sjálfan grunntón verksins. Dæmigerð ráðlegging hans til byrjanda (hér
Avílovu) gæti litið svona út:
T í
marit um bókmenntir og leiklist
19