Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.07.1995, Síða 58

Frá elstu tíð hafa íslendingar hatast við Reykjavík, fólk var á
síðustu öld talið danskt við það eitt að búa hér. ísland var langt fram á
þessa öld eitthvert mesta og gallharðasta landbúnaðarsamfélag sem
sögur fara af, og ráðamenn þessa lands, íslenskir, töldu það sitt helsta
verkefni að koma með öllum ráðum í veg fyrir eðlilega þéttbýlis-
myndun hér, settu lög sem bönnuðu að þorp mynduðust við sjávar-
síðuna eins og landshagir kröfðu, en hröktu þess í stað fólk upp á
heiðar og inn til dala í óskiljanlegt hokur eða ánauð vinnumennsk-
unnar. Það var Tómas, og blessaður sé hann fyrir það, sem fyrstur
sagði: Reykjavík! Þetta er
indæl borg, hér eru meira
að segja lóur í Vatnsmýr-
inni sem eru að æfa lögin
sín fyrir konsert morgun-
dagsins og vesturbærinn er
heimur með sálir sem
syrgja og gleðjast. Alls
staðar sá hann lífið að
verki. Hann var þessi
frómi og hrekklausi sveita-
piltur sem gat meira að
segja fórnað höndum og hrópað upp yfir sig: Ja hérna, öll þessi hús!
En ósköp þurfti hann að láta sér sjást yfir margt til þess að geta gefið
okkur þessa sjálfsmynd. Öll hreysin, skíturinn og drullan, aurinn á
götunum, rónarnir og vitfirringarnir og þeir beygðu og þeir brotnu og
þeir útþrælkuðu; og rigningin og rokið sem við vitum ósköp vel að
ríkja yfir lífi okkar, gráminn, auðnin, moldin, öll sú mold í einni borg
og allir sá sandur sem maður má bryðja hér! En það var ekki hlutverk
Tómasar að benda á það sem allir sáu og allir vissu heldur hitt sem
enginn hafði nokkru sinni hugsað um: að Reykjavík gæti haft þokka
til að bera og að hvar sem manneskjurnar hópa sig þar kviknar ástin,
þar er talað saman, spaugað og spjallað og horft og bent og vöngum
56