Bjartur og frú Emilía: tímarit um bókmenntir og leiklist - 01.04.2000, Síða 135

Hann segist í barnabókum sínum hafa unnið skemmdarstörf á
„sovésku uppeldi nýrrar kynslóðar" með því að boða í þeim viðhorf
sem væru fjandsamleg samtímanum og teyma saklausa lesendur
burt frá nytsamlegum verkefnum með meiningarlausum kveðskap.
Hann kallar sum verk sín bull og hrákasmíði og segist oft hafa
skrifað til þess eins að fá borgað fyrir. Undir lokin er hann farinn að
játa að hann vilji brjóta niður hið sovéska þjóðfélag og koma fyrra
þjóðskipulagi á aftur — en að vísu án þess að grfpa til ofbeldis.5
Það var lán í óláni að Kharms lenti allsnemma í klóm leynilög-
reglunnar. Fyrir slíkar játningar hefði hann nokkrum árum síðar
umsvifalaust verið settur í fangabúðir eða tekinn af lífi. En þeir
Vvedenskij sluppu að þessu sinni með nokkurra mánaða útlegð í
borginni Kúrsk. Kharms sneri svo aftur til Leníngrad árið 1932 og
þótt hann eigi oft í mesta basli fær hann enn birt ljóð og sögur fyrir
börn. I algjört ritbann er hann ekki settur fyrr en 1937 þegar versta
hryðja hreinsana Stalíns er að skella yfir.
En það er Ijóst af örsögum Kharms, minnisblöðum og dagbókar-
slitrum að myrkur fer að með ógnum og skelfingum. Kharms á
mestallan sinn stutta starfsferil við sígildan ótta rithöfundar að
stríða, óttann við eigin vanmátt. í dagbókarfærslu frá 1928 kvartar
að hann yfir því að sér takist ekkert sem hann reyni, og 1939 segir
hann að ekkert sé verra en að gera sér grein fyrir eigin hæfileika-
leysi, við þeim harmi er engin huggun til „ekki heldur í Davíðs-
sálmum". Það kemur einnig fram víða að Kharms agnúast út í börn
og óttast konur: - í báðum dæmum má sjá gamalkunnan ótta
skálds við ófrelsi, við að verða bundinn skyldum sem dreifa hug-
anum frá listinni. Hann segir berum orðum (1928) að hann megi
öngri konu vera háður, kennir fyrri konu sinni um að illa sé komið
fyrir sér sem skáldi og „málstað sínum, OBERIU“. En eftir hand-
tökuna kemur annar ótti til sögu í vaxandi mæli. Otti við ritbann
133