Frón - 01.06.1944, Qupperneq 3

Að yrkja á íslenzku
Eftir Jón Helgason.
(Að stofni til erindi flutt á aðalfundi Félags íslenzkra stúdenta
í Kaupmannahöfn 25. febr. 1944).
inhvern tíma hef ég haft handa á milli kver úr enskum
fræðibókaflokki handa almenningi, þar sem margir titlar
byrjuðu á How to ‘hvernig skal’...: Hvernig stjórna skal fundi,
Hvernig semja skal smásögu, Hvernig stíla skal sendibréf o. s. frv.
Mann hlýtur að furða á, önnur eins þjóðariðja og vísnagerð hefur
verið á voru landi og þó flóknum reglum bundin, að ekki skuli
hafa verið samin hjá oss handbók eða leiðarvísir: Hvernig setja
skal saman vísur. Líklega yrði einhverjum að orði ef hann frétti
að von væri slíkrar bókar að biðja hamingjuna að forða okkur
frá henni, nóg væri hnoðið samt, og sá sem lag hefði á að yrkja
mundi geta fleytt sér í þeirri iþrótt framvegis eins og hingað
til, án nokkurrar sérstakrar tilsagnar. Mér virðist sá að vísu
mundu hafa mikið til síns máls. Pessu erindi er heldur ekki ætlað
að vera nein leiðbeining í ljóðagerð. En við íslenzkan skáldskap
og sögu hans eru tengd mörg atriði sem verið getur að menn
hafi sjaldan hugsað út í ellegar heyrt getið um, en þó væri
ófróðlegt að þekkja ekki neitt til, allra helzt þeim sem sjálfir
banga saman bögur, en líka öðrum. Til þess að gera svo víðtæku
efni skil mundi ekki mega hlíta við minna en heila bók. Að þessu
sinni verður ekki um annað að ræða en drepa á einstök atriði
— fáein ósamkynja drög i bókina.
Hvað merkir orðið skáld? Spurningunni verður því miður ekki
svarað með neinni vissu; kynþáttur orðsins er ófundinn, svo að
öruggt sé. I3að er einkennilegt að þó að elzta skáldskaparlag sem
við þekkjum á Norðurlöndum sé sameiginlegt öllum germönskum
þjóðum, þá er orðið skáld ekki samgermanskt. Englendingar og
Pjóðverjar höfðu að fornu sams konar skáldskap og vér, en þeir
kölluðu þá skáld sín scop eða scopf; báðar hafa þessar þjóðir
að vísu fyrir löngu týnt því orði og fengið önnur í staðinn. Pað
er eitt sem torveldir ættfærslu orðsins skáld að ekki er fullvíst
hvort það hafði a eða á fyrir öndverðu. Við segjum nú einlægt
skáld. En Færeyingar segja skald, og hendingar í vísum forn-
5