Frón - 01.06.1944, Page 51

Grannar vorir í vcstri
113
minnsta kosti hafa þeir skotið íslendingum hér í landi aftur fyrir
sig: þeir hafa leikiS hér á grænlenzku frumsamiS leikrit úr
þjóSlífi sínu.
En eftirtektaverSast virSist mér blaSiS fyrir þá sök aS þaS
veitir nokkura hugmynd um ýms viSfangsefni Grænlendinga nú
á dögum.
Sá sem kynnt hefur sér dálítiS bollaleggingar og hugleiSingar
um ísland frá liSnum öldum, þekkir aftur hjá Grænlendingum
sum vandamál Islendinga á 18. öld, á líkan hátt og umræSuefni
Færeyinga nú á dögum minna stundum á okkar fyrir 100 árum.
Grænlendingar bjuggu, fram til þess er styrjöldin færSi allt úr
skorSum, viS verzlunarfyrirkomulag og stjórnarfar sem helzt var
áþekkt því er íslendingar höfSu á dögum Skúla fógeta. Enginn
vænir Danastjórn þess aS hún hafi þá ekki viljaS Islandi allt
hiS bezta. En allir urSu aS varpa áhyggjum sínum á hana, og
enginn hafSi heimild né bolmagn til aS koma neinu á laggirnar
nema hún væri meS í ráSum. Ef einhverjum embættismanni —
og annarra var ekki aS láta sig almenn landsmál neinu skipta —
datt nýmæli í hug, varS því ekki komiS á framfæri nema meS
þvi einu móti aS skrifa stjórninni, en hún tók síSan aS hugleiSa,
sendi fyrirspurnir viSs vegar, beiS eftir svörum, og íhugaSi á ný.
FyrirkomulagiS samþýddist ekki hraSstigum framförum, sízt þar
sem stjórnin var óralangt í burtu.
Af blaSi Grænlendinga má sjá aS sú ráSagerS hefur nýlega
veriS á döfinni aS senda danska bændur til Grænlands til aS
kenna landsmönnum aS búa. Pessi hugmynd er gamall kunningi
úr umbótasögu íslands, en árangur varS lítill. Manni kemur til
hugar danski sláttumaSurinn sem fenginn var aS Munka-Þverá
áriS 1685. »Sló hann ekki meira en íslenzkir, þó hann léti svo,
og má valdiS hafa aS hér var ei landslag til þess« segir Espólín.
Grænlendingar eru, eins og öllum er kunnugt, einn hluti þess
þjóSbálks sem einu nafni eru nefndir Eskimóar og dreifSir eru
um geysivíS landflæmi en þó samtals næsta fámennir. Peir hafa
lifaS og lifa margir enn veiSimannalífi viS strendur íshafsins,
sumir á Grænlandi, sumir í Ameríku norSanverSri frá Labrador
til Alaska, fáeinir austast á norSurströnd Síberíu. Allar tala
þessar þjóSir skyld mál og eiga sína sjálfstæSu menningu, Iág-
vaxna auSvitaS, en einkennilega og merkilega á sína vísu. íþrótt
þeirra aS bjargast í hinu hrjóstruga umhverfi sem forsjónin hefur
úthlutaS þeim hefur vakiS athygli og undrun þeirra manna sem
8