Morgunblaðið - Sunnudagur - 08.11.2015, Blaðsíða 47

8.11. 2015 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 47
Kim Leine er fæddur 1961 og uppalinn í litlu
þorpi við Selfjord í Noregi, sonur norskrar
konu og dansks manns. Foreldrar hans voru
Vottar Jehóva og mótuðust æskuár hans af
því. Sem barn var Leine mikill einfari, enda
var hann lagður í einelti af skólafélögum sín-
um og leitaði sér iðulega huggunar í bækur
heimilisins. Þegar Leine var fimm ára gamall
yfirgaf faðir hans fjölskylduna og flutti til
Kaupmannahafnar eftir að hafa orðið upp-
vís að því að hafa árum saman átt holdlegt
samneyti við karlmenn í bakherbergi á rak-
arastofu sinni auk þess sem hann mun hafa
tælt til sín unga drengi og beitt þá kynferð-
islegu ofbeldi. Leine hafði engin samskipti
við föður sinn fyrr en sá síðarnefndi fór að
skrifa syni sínum þegar hann var tólf ára.
Á sautjánda aldursári, skömmu áður en
Leine átti að taka niðurdýfingarskírn, flúði
hann burt af æskuheimili sínu um miðja nótt
og leitaði föður sinn uppi í Kaupmannahöfn.
Næstu ár bjó hann hjá föður sínum og sam-
býlismanni hans, en fyrsta árið í föður-
húsum beitti faðirinn son sinn kynferðislegu
ofbeldi, sem Leine skrifar um á opinskáan
hátt í fyrstu skáldsögu sinni, Kalak [Skitinn
Grænlendingur], sem út kom 2007. Í viðtali
við danska dagblaðið Information segist
Leine aðeins hafa verið þrjá mánuði að
skrifa þá bók, enda hafi hún verið skrifuð af
mikilli nauðsyn.
Að stúdentsprófi loknu menntaði Leine
sig sem hjúkrunarfræðingur og fluttist
ásamt konu sinni til Grænlands þar sem
hann bjó og starfaði í samtals 15 ár. Þau
hjónin eignuðust tvö börn, en slitu að lok-
um samvistum eftir að Leine hafði um árabil
margsinnis haldið framhjá konu sinni og
glímt við bæði áfengis- og lyfjamisnotkun. Í
viðtali við danska dagblaðið Politiken sem
birtist í tveimur hlutum vorið 2014 lýsti
Leine því hvernig hann nánast undirbjó sig
andlega undir það að verða lyfjafíkill, en
meðal þeirra lyfja sem hann misnotaði voru
kodein, petedin og dolol. Hann endaði á því
að taka of stóran lyfjaskammt sem kostaði
hann innlögn á Rigshospitalet í Kaupmanna-
höfn og að lokum starfið.
Um allt þetta fjallar Leine í Kalak, en bók-
ina byrjaði hann ekki að skrifa fyrr en hann
hafði skrifað föður sínum bréf þar sem
hann sleit formlega öll samskipti milli
þeirra. „Ég hata ekki föður minn. Ég hef
óbeit á honum og lít á hann sem mann sem
er ófær um að sjá sig með augum annarra,“
segir Leine í fyrrnefndu viðtali við Politiken,
en þremur mánuðum eftir viðtalið birti
blaðið opið lesendabréf frá föðurnum þar
sem hann gerir lítið úr sifjaspellunum og
undrast reiði sonar síns.
Aðeins ári eftir að Kalak kom út sendi
Leine frá sér heimildarskáldsöguna Valde-
marsdag. Þar beinir hann sjónum sínum að
föðurafa sínum sem myrti yfirmann sinn með
því að höfuðkúpubrjóta hann. Ástæða morðs-
ins var sú að föðurafinn gat ekki sætt sig við
að eiginkona hans hafði yfirgefið hann fyrir yf-
irmanninn. Í þriðju skáldsögu sinni, Tunu
[Bakhlið], sem út kom 2009 beinir Leine aftur
sjónum sínum að mannlífinu á Grænlandi.
Þekktasta skáldsaga Leine er Profeterne i
Evighedsfjorden [Spámennirnir í Botn-
leysufirði] en fyrir þá bók hlaut hann bæði
dönsku bókmenntaverðlaunin De Gyldne
Laurbær og Bókmenntaverðlaun Norður-
landaráðs árið 2013. Skáldsagan er sú fyrsta
í fyrirhuguðum þríleik um sjálfstæðisbaráttu
Grænlendinga og samskipti innfæddra við
dönsku nýlenduherrana. Bókin fjallar um
Morten Falck, norskættaðan prest, sem að
guðfræðinámi loknu í Kaupmannahöfn
heldur til Grænlands þar sem hann kynnist
spámönnunum Maríu Magdalenu og Haba-
kúk sem stofnað hafa fríkirkjusöfnuð.
Nýjasta skáldsaga Leine kom út fyrr á
þessu ári og nefnist Afgrunden. Þar beinir
höfundur sjónum sínum að dönsku tvíbura-
bræðrunum Kaj og Ib Gottlieb, sem berjast
í finnsku borgarastyrjöldinni 1918. Þátttaka
bræðranna í stríðinu markar djúp spor í lífi
þeirra þegar þeir snúa aftur til Kaupmanna-
hafnar og hefja störf sem annars vegar
læknir og hins vegar guðfræðingur. Á milli-
stríðsárunum eiga þeir erfitt með að aðlaga
sig að friðartímum og sækja í vímefni og
kynlíf til að deyfa hugann.
Hvenær má vænta bókarinnar?
„Ég veit það ekki. Ég skrifa fremur hratt,
en bók númer tvö um Grænland verður a.m.k.
nokkur ár í vinnslu, enda verður þetta stór
skáldsaga. Í millitíðinni sendi ég frá mér
styttri bækur,“ segir Leine og bendir á að í
seinasta mánuði hafi hann sent frá sér barna-
bókina Drengen der drog nordpå med sin far
for at finde julemanden [Drengurinn sem hélt
norður á bóginn með föður sínum til að finna
jólasveininn] sem gerist á Grænlandi. „Næsta
vor er væntanleg barnaskáldsaga sem nefnist
Skovpigen Skerv [Skógarstúlkan Skerv].
Starfsmenn barnadeildar Gyldendal bókaút-
gáfunnar fóru þess á leit við mig að ég skrif-
aði barnabók og mér fannst þetta skemmtileg
áskorun. Þegar ég skrifa bækur fyrir fullorðna
sakna ég oft hinnar einföldu frásagnar með
skýrum og hreinum tilfinningum, sem tor-
tímast þegar maður skrifar fullorðinsbækur
því þar eru hlutirnir svo flóknir. Hreinleikinn
heillar mig og því reikna ég með að ég muni
skrifa fleiri barnabækur. Skovpigen Skerv
gerist á miðöldum og fjallar um stúlku sem
þarf óvænt að bjarga sér upp á eigin spýtur
líkt og Róbínson Krúsó. Þegar ég skrifa fyrir
börn reynist mér best að skrifa um stúlkur, en
þegar ég skrifa fyrir fullorðna brýst hinn sið-
blindi karlmaður auðveldlega fram.“
Hvað heillar við siðleysingjann?
„Mér finnst mjög spennandi að skrifa um
siðleysingja vegna þess að þeir eru svo leynd-
ardómsfullir. Ég upplifi að ég hafi iðulega ver-
ið umkringdur siðleysingum, bæði í fjölskyldu
minni og í öðru samhengi. Siðleysinginn vekur
áhuga minn á sama tíma og ég hræðist hann.
Sem rithöfundur heillast ég af siðleysingjum,
þó ég vilji auðvitað helst forðast þá í raun-
veruleikanum.“
Í nýjustu skáldsögu þinni, Afgrunden [Hyl-
dýpi], styðst þú líka við sögulega atburði. Er
spennandi að skrifa um fortíðina?
„Ég heillast mjög af umbrotatímum, þ.e.
tímabilum þar sem allt er að breytast. Að
sama skapi er stríð spennandi sem efni, því
stríð eru það hrikalegasta sem við getum
ímyndað okkur. Ritstörf fela í sér að maður
sigrast á umfjöllunarefni sínu. Í því ljósi getur
maður valið sér hrikaleg efni og haft á tilfinn-
ingunni að maður sigrist á þeim. Ég skrifa um
örvæntingu og reiði nútímamannsins – og
skort nútímamannsins á fótfestu í nútíma-
samfélagi vegna þess hversu klofin við erum. Í
því samhengi er stríðið lýsandi tjáning á þeirri
reiði og örvæntingu sem nútímamaðurinn upp-
lifir. Það að lýsa yfir stríði felur í sér end-
anlegan ósigur, því það að grípa til ofbeldis er
ósigur í sjálfu sér. Í bókinni beini ég sjónum
mínum að þeirri kennd karlmanna að finna sig
ekki í samfélaginu sem leiðir til gríðarlegra
hörmunga á borð við mannskæð stríð.“
Trúir engu sem stendur í Biblíunni
Það fer mikið fyrir guðfræði og trúmálum
bæði í Spámönnunum og Afgrunden. Ertu
sjálfur trúaður?
„Nei, ég er trúleysingi. Hins vegar þykir
mér mjög vænt um kirkjur og kristilegan
menningararf okkar. Ég myndi skilgreina mig
sem menningarkristinn. Við eigum merkilega
menningarsögu sem mótuð er af kristindómi
og birtist jafnt í byggingum, bókmenntum,
myndlist og tónlist. Það þýðir að við tengj-
umst fortíðinni tilfinningalegum böndum gegn-
um kristnina. Mér finnst það mikilvægt. En
kristna innihaldið í menningunni hefur enga
trúarlega þýðingu fyrir mig. Í mínum augum
er Biblían bara bókmenntaverk og hefur gildi
sem slík, en ég trúi engu sem þar stendur,“
segir Leine að lokum.Ljósmynd/Bjarni B. Jacobsen Fotografi
„Það var mér algjörlega nauðsyn-
legt að hreinsa til í eigin lífi. Ég þurfti
að gera upp fortíðina, sjálfan mig og
eigið líf. Ég er sannfærður um að ég
hafi fundið leiðina að skrifunum í
gegnum þessa nauðsyn sem knúði
mig áfram,“ segir Kim Leine
Erfið mótunarár